1462-IPPP3.4512.646.2016.1.KP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 31 sierpnia 2016 r. (data wpływu 5 września 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie miejsca opodatkowania usługi obsługi prawnej - jest prawidłowe.

W dniu 5 września 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie miejsca opodatkowania usługi obsługi prawnej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jest adwokatem - podmiotem gospodarczym prowadzącym kancelarię adwokacką. Z jednym z klientów Wnioskodawczyni zawarła umowę o świadczenie obsługi prawnej (dalej: "Umowa"). Umowa została zawarta przez Wnioskodawczynię z niemiecką spółką kapitałową posiadającą formę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) (dalej: "Spółka Niemiecka"). Spółka Niemiecka jest jedynym wspólnikiem polskiej spółki sp. z o.o. (dalej: "Polska Spółka").

Umowa została podpisana we wrześniu 2015 r., jednak zgodnie z zamiarem stron, który wyrażony został w umowie, umowa obowiązuje od dnia 1 kwietnia 2015 r. i od tego dnia były faktycznie świadczone usługi. Dodatkowo zostało zawarte bezpośrednio z Polską Spółką porozumienie ograniczające odpowiedzialność.

Przedmiot Umowy precyzuje § 1 ust. 1 Umowy w pierwotnym brzmieniu stwierdzając, iż jest nim świadczenie w Polsce na rzecz Polskiej Spółki, której jedynym wspólnikiem jest Niemiecka Spółka, pozasądowej obsługi prawnej w zakresie operacyjnego zamknięcia Polskiej Spółki, jak również reprezentowanie Polskiej Spółki na jej zlecenie w postępowaniach sądowych, administracyjnych i sądowoadministracyjnych w Polsce.

W czerwcu 2016 r. Niemiecka Spółka podpisała z kancelarią adwokacką aneks nr 1 do Umowy, aby dostosować jej treść do faktycznej sytuacji istniejącej od początku jej obowiązywania. Zmodyfikowano § 1 ust. 1 Umowy określający Przedmiot Umowy stwierdzając, iż przedmiot Umowy obejmuje świadczenie w Polsce na rzecz Niemieckiej Spółki będącej jedynym wspólnikiem Polskiej Spółki pozasądowej obsługi prawnej w zakresie operacyjnego zamknięcia Polskiej Spółki, jak również reprezentowanie Polskiej Spółki na jej zlecenia w postępowania sądowych, administracyjnych i sądowo-administracyjnych w Polsce. Aneks precyzuje, iż właśnie takie określenie Przedmiotu Umowy było zgodne z zamiarem stron od początku jej obowiązywania, tj. od dnia 1 kwietnia 2015 r. Właśnie takie określenie Przedmiotu Umowy było zgodne z intencjami, zamiarem i wolą stron, które manifestowały się przez faktyczne działania opisane powyżej w stanie faktycznym. Opisany poniżej stan faktyczny istniał przed i po podpisaniu aneksu nr 1 do Umowy.

Umowa została zawarta w związku z ofertą Spółki Niemieckiej, będącej jedynym wspólnikiem Spółki Polskiej, gdyż zdecydowała się ona zakończyć działalność operacyjną Polskiej Spółki. Co prawda, przez Niemiecką Spółkę nie została jeszcze podjęta uchwała o likwidacji Polskiej Spółki, jednak jej działalność jest stopniowo wygaszana. W praktyce proces wygaszania działalności Polskiej Spółki oznacza, iż w 2015 r. sprzedane zostały wszystkie towary należące do Polskiej Spółki, od tamtej pory Polska Spółka nie zawiera żadnych nowych transakcji handlowych (umów kupna - sprzedaży towarów), wykonuje jedynie swoje ewentualne zobowiązania z rękojmi i gwarancji jakości odnośnie wcześniej sprzedanych towarów. Zgodnie z wolą Niemieckiej Spółki będącej jedynym wspólnikiem Polskiej Spółki działalność Polskiej Spółki koncentruje się jednak przede wszystkim na ściąganiu zaległych należności (z lat ubiegłych), co oznacza m.in. zaangażowanie Polskiej Spółki w postępowania sądowe, tak aby w przypadku podjęcia przez jedynego wspólnika (tekst jedn.: przez Niemiecką Spółkę) decyzji o likwidacji Polskiej Spółki likwidacja mogła zostać przeprowadzona w najkrótszym możliwym terminie bez konieczności wszczynania sporów sądowych lub ich kontynuowania.

W praktyce, usługi obsługi prawnej są świadczone faktycznie w dużej mierze w związku z działalnością Polskiej Spółki, przykładowo obejmują one reprezentowanie Polskiej Spółki w postępowaniach sądowych, w związku z zapytaniami jej kontrahentów, w związku z kierowanymi do niej i przez nią wezwaniami do zapłaty, opiniami prawnymi sporządzanymi dla jej Zarządu, etc.

W pewnym zakresie występują także usługi wykonywane w związku z operacjami samego udziałowca Spółki Polskiej, tzn. Spółki Niemieckiej, np.: odnoszące się do kwestii związanych ze zgromadzeniami wspólników i zakupem przez Spółkę Niemiecką pewnych praw majątkowych od Polskiej Spółki. Ponadto, usługi wykonywane są w związku z postępowaniem przeciwko byłym pracownikom Polskiej Spółki, którego przebieg oraz wynik interesuje zarówno Polskę Spółkę, jak i Niemiecką Spółkę, a także inne spółki wchodzące w skład grupy kapitałowej, do której należą obydwie spółki. Jednak, to tylko ułamek czynności wykonywanych w ramach Umowy.

W związku ze świadczeniem usług obsługi prawnej Wnioskodawczyni wystawia faktury bez VAT z adnotacją "Odwrotne obciążenie / Podatek VAT rozlicza nabywca", a do każdej faktury dołączane jest dokładne rozliczenie czasu pracy w języku niemieckim z opisem czynności. Prezes Zarządu i prokurent Polskiej Spółki, jak również zarząd Niemieckiej Spółki to osoby niemieckojęzyczne. Prezes Zarząd Polskiej Spółki to jednocześnie członek Zarządu innej spółki z międzynarodowego niemieckiego koncernu, do którego należy zarówno Polska Spółka jak i Niemiecka Spółka. Prezes Zarządu i prokurent Polskiej Spółki zostali wyznaczeni przez zarząd Niemieckiej Spółki do pośrednictwa w kontaktach między Niemiecką Spółką a kancelarią adwokacką.

Spółka Niemiecka nie prowadzi na terytorium Polski żadnej działalności gospodarczej, nie ma ona żadnego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce ani nie jest zarejestrowana na VAT w Polsce. Jednocześnie Spółka Niemiecka prowadzi działalność gospodarczą w Niemczech, jest zarejestrowana na VAT oraz posługuje się numerem identyfikacji w zakresie podatku VAT (tzw. Umsatzsteuer-Identifikationsnummer). Numer ten jest używany przez Spółkę Niemiecką w transakcjach transgranicznych, których ona jest stroną. Także Wnioskodawczyni używa tego numeru na fakturach, które wystawia z tytułu świadczenia usług obsługi prawnej. Zawarcie umowy o świadczenie obsługi prawnej między Niemiecką Spółką a kancelarią było elementem szeroko pojętego zarządzania aktywami Niemieckiej Spółki będącej jedynym wspólnikiem Polskiej Spółki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy miejscem świadczenia usług obsługi prawnej wykonywanych przez Wnioskodawczynię na rzecz Spółki Niemieckiej jest miejsce, gdzie Spółka Niemiecka posiada siedzibę działalności gospodarczej, tzn. terytorium Republiki Federalnej Niemiec, a tym samym świadczenie usług obsługi prawnej nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Miejscem świadczenia usług obsługi prawnej wykonywanych przez Wnioskodawczynię na rzecz Spółki Niemieckiej jest miejsce, gdzie Spółka Niemiecka posiada siedzibę działalności gospodarczej, tzn. terytorium Republiki Federalnej Niemiec, a tym samym świadczenie usług obsługi prawnej nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej "podatkiem", podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które - w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy - co do zasady - rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...) - art. 7 ust. 1 ustawy.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Powołany przepis wskazuje, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Usługa jest definiowana jako przeciwieństwo dostawy, a zatem obejmuje takie transakcję które nie stanowią dostawy. Pojęcie usługi, według ustawy, jest szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych.

Przy czym z powyższego wypływa również wniosek, że jedno świadczenia nie może być równocześnie usługą i dostawą towarów.

Zatem (zgodnie z art. 5 ustawy) opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Ustawa wprowadziła normatywne miejsce świadczenia, które może być inne niż miejsce faktycznego wykonywania opodatkowanej czynności. Miejsce świadczenia decyduje o powstaniu obowiązku podatkowego i determinuje kraj, w którym powinien zostać rozliczony podatek od towarów i usług. Regulacje dotyczące miejsca świadczenia usług zostały zawarte w art. 28a-28o ustawy.

Innymi słowy, w przypadku świadczenia usług, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dane świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie, a w konsekwencji również sposób fakturowania.

Dla celów określenia miejsca świadczenia usług, ustawodawca odrębnie zdefiniował pojęcie podatnika. Stosownie do art. 28a ustawy, na potrzeby stosowania Rozdziału 3 "Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług":

1. "Ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:

2. Podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług."

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły do celów zarobkowych.

Wskazany powyżej art. 28a ustawy, wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ww. ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 i art. 28n.

W myśl art. 28b ust. 2 ustawy, w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Podsumowując powyższe uregulowania można wskazać następujące wnioski:

1. Miejsce opodatkowania zależy od statusu podatkowego nabywcy usługi; jeżeli nabywcą usługi jest podatnik określony zgodnie z art. 28a ustawy, wówczas miejscem opodatkowania jest kraj siedziby działalności podatkowej nabywcy usługi.

2. Jednak od tej zasady są dwa istotne wyjątki związane z:

a. Posiadaniem stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w innym kraju niż kraj siedziby działalności gospodarczej,

b. Z przedmiotem świadczonej usługi, tzn. co do niektórych kategorii usług miejsce świadczenia jest określone wg innych kryteriów niż siedziba działalności nabywcy.

Ad. 1. Posiadanie siedziby działalności gospodarczej w Niemczech

Termin "siedziba działalności gospodarczej" jest określony w art. 10 rozporządzenia wykonawczego Rady UE nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L z 2011 r. nr 77/1), dalej "rozporządzenie".

Zgodnie z tym przepisem, miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest miejsce, w którym są wykonywane funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa. W celu ustalenia tego miejsca uwzględnia się miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa i miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa.

Jeśli te kryteria nie pozwalają z całkowitą pewnością określić miejsca siedziby działalności gospodarczej podatnika, decydującym kryterium jest miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem.

Zgodnie z informacjami przedstawionymi w opisie stanu faktycznego, Spółka Niemiecka prowadzi działalność gospodarczą w Niemczech, jest zarejestrowana na VAT oraz posługuje się numerem identyfikacji w zakresie podatku VAT (tzw. Umsatzsteuer-Identifikationsnummer). Numer ten jest używany przez Spółkę Niemiecką w transakcjach transgranicznych, których ona jest stroną. Także Wnioskodawczyni używa tego numeru na fakturach, które wystawia z tytułu świadczenia usług obsługi prawnej.

Jednocześnie, usługi obsługi prawnej świadczone przez Wnioskodawczynię są wykonywane na rzecz siedziby działalności gospodarczej Spółki Niemieckiej, tzn. centrali tej spółki, gdyż Umowa została zawarta z centralą Spółki Niemieckiej, faktury są wystawiane na centralę Spółki Niemieckiej oraz Wnioskodawczyni przedstawia informacje co do postępu prac związanych ze świadczeniem usług obsługi prawnej członkom zarządu oraz pracownikom centrali Spółki Niemieckiej.

Podsumowując, powyższe okoliczności świadczą, iż usługi obsługi prawnej są wykonywane dla siedziby działalności gospodarczej Spółki Niemieckiej. Wobec powyższego należy uznać, iż pierwsza przesłanka określenia miejsca świadczenia przedmiotowych usług poza terytorium Polski jest spełniona.

Ad. 2. Brak stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce

Termin "stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej" jest określony w art. 11 rozporządzenia. Termin ten oznacza dowolne miejsce, inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie usług świadczonych na własne potrzeby tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Powyższy przepis wskazuje, iż dla zaistnienia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej niezbędne jest posiadanie zaplecza personalnego i technicznego, które umożliwia odbiór i wykorzystanie usług świadczonych jego własne potrzeby.

Jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego, Spółka Niemiecka nie prowadzi na terytorium Polski żadnej działalności gospodarczej, nie posiada ona ani nie dzierżawi majątku w Polsce, nie zatrudnia własnych pracowników ani nie korzysta z pracowników innego podmiotu do niej oddelegowanych na terytorium Polski.

Powyższe okoliczności prowadzą do wniosku, że Spółka Niemiecka nie ma w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Ad. 3. Szczególne zasady miejsca świadczenia wynikające z natury usługi

Miejsce świadczenia inne niż miejsce siedziby nabywcy usługi określa art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, który stanowi, iż miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i ta, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Odczytanie odesłań do innych przepisów zawartych w art. 28b ust. 1 ustawy zawarte jest poniżej:

* art. 28e, dotyczy usług związanych z nieruchomościami

* 28f ust. 1, odnosi się do usług transportu pasażerów

* 28f ust. 1a, dotyczy usług transportu towarów na rzecz podatnika

* art. 28g ust. 1, dotyczy miejsca świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy

* art. 28i reguluje miejsce świadczenia usług restauracyjnych i cateringowych

* art. 28j dotyczy miejsca świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu

* art. 28n reguluje miejsce świadczenia w przypadku świadczenia usług turystyki.

Ze względu na odrębność przedmiotu, usługi obsługi prawnej nie mogą zostać zaliczone do żadnej z wyżej opisanych kategorii usług. Prowadzi to do wniosku, iż usługi obsługi prawnej nie są wyłączone z katalogu usług do których stosuję się zasadę określania miejsca świadczenia wg miejsca siedziby działalności gospodarczej nabywcy.

Podsumowując powyższe uzasadnienie, w niniejszym stanie faktycznym zostały spełnione wszystkie przesłanki określenia miejsca świadczenia usług obsługi prawnej na terytorium Republiki Federalnej Niemiec, w szczególności:

* Nabywcą przedmiotowych Usług jest podmiot gospodarczy, posiadający siedzibę działalności gospodarczej w RFN (Spółka Niemiecka),

* Spółka Niemiecka nie posiada na terytorium Polski stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, tym samym przedmiotowe usługi nie mogą być świadczone do tego miejsca,

* Usługi obsługi prawnej nie są objęte zakresem wyłączenia z art. 28b ust. 2 wynikających z przedmiotu danej usługi; w rezultacie, usługi obsługi prawnej mieszczą się w zakresie tego przepisu.

Kończąc, Wnioskodawczyni chciałaby dodać, iż przyczyną dla której nabywcą Usług jest Spółka Niemiecka jest dążenie do likwidacji Spółki Polskiej poprzez wygaszenie jej działalności operacyjnej (w III kwartale 2015 r. zostały przez Polską Spółkę zawarte ostatnie transakcje handlowe dotyczące sprzedaży jej towarów, a Polska Spółka kontynuuje obecnie działalność jedynie w zakresie ściągania danych należności oraz wykonywania swoich ewentualnych zobowiązań z rękojmi i gwarancji udzielonych przy dokonanej wcześniej sprzedaży towarów). Co do zasady, usługi obsługi prawnej związane są ze stopniowym wygaszaniem działalności gospodarczej Spółki Polskiej. Ponieważ celem likwidacji działalności jest zakończenie istniejących transakcji gospodarczych i innych spraw Spółki Polskiej, aby uniknąć zawierania nowych transakcji przez spółkę, która podlega likwidacji, została podjęta decyzja, iż stroną umowy obsługi prawnej będzie Spółka Niemiecka. Z punktu widzenia Spółki Niemieckiej, wykonywanie Umowy o stałą obsługę prawną stanowi część czynności związanych z zarządzeniem prawami majątkowymi jakie Spółka Niemiecka posiada w postaci (wszystkich) udziałów w kapitale zakładowym Spółki Polskiej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710), zwanej dalej "ustawą", opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju.

Przez terytorium kraju rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a (art. 2 pkt 1 ustawy). Przez terytorium państwa członkowskiego rozumie się terytorium państwa wchodzące w skład terytorium Unii Europejskiej, z zastrzeżeniem art. 2a (art. 2 pkt 4 ustawy).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Z okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawczyni jest adwokatem - podmiotem gospodarczym prowadzącym kancelarię adwokacką. Wnioskodawczyni zawarła umowę o świadczenie obsługi prawnej ("Umowa") z niemiecką spółką kapitałową posiadającą formę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) ("Spółka Niemiecka"). Spółka Niemiecka jest jedynym wspólnikiem polskiej spółki sp. z o.o. ("Polska Spółka"). Umowa została podpisana we wrześniu 2015 r., jednak zgodnie z zamiarem stron, który wyrażony został w umowie, umowa obowiązuje od dnia 1 kwietnia 2015 r. i od tego dnia były faktycznie świadczone usługi. Dodatkowo zostało zawarte bezpośrednio z Polską Spółką porozumienie ograniczające odpowiedzialność. Przedmiot Umowy precyzuje § 1 ust. 1 Umowy w pierwotnym brzmieniu stwierdzając, iż jest nim świadczenie w Polsce na rzecz Polskiej Spółki, której jedynym wspólnikiem jest Niemiecka Spółka, pozasądowej obsługi prawnej w zakresie operacyjnego zamknięcia Polskiej Spółki, jak również reprezentowanie Polskiej Spółki na jej zlecenie w postępowaniach sądowych, administracyjnych i sądowoadministracyjnych w Polsce. W czerwcu 2016 r. Niemiecka Spółka podpisała z kancelarią adwokacką aneks nr 1 do Umowy, aby dostosować jej treść do faktycznej sytuacji istniejącej od początku jej obowiązywania. Zmodyfikowano § 1 ust. 1 Umowy określający Przedmiot Umowy stwierdzając, iż przedmiot Umowy obejmuje świadczenie w Polsce na rzecz Niemieckiej Spółki będącej jedynym wspólnikiem Polskiej Spółki pozasądowej obsługi prawnej w zakresie operacyjnego zamknięcia Polskiej Spółki, jak również reprezentowanie Polskiej Spółki na jej zlecenia w postępowania sądowych, administracyjnych i sądowo-administracyjnych w Polsce. Umowa została zawarta w związku z ofertą Spółki Niemieckiej, będącej jedynym wspólnikiem Spółki Polskiej, gdyż zdecydowała się ona zakończyć działalność operacyjną Polskiej Spółki. Co prawda, przez Niemiecką Spółkę nie została jeszcze podjęta uchwała o likwidacji Polskiej Spółki, jednak jej działalność jest stopniowo wygaszana. W praktyce proces wygaszania działalności Polskiej Spółki oznacza, iż w 2015 r. sprzedane zostały wszystkie towary należące do Polskiej Spółki, od tamtej pory Polska Spółka nie zawiera żadnych nowych transakcji handlowych (umów kupna - sprzedaży towarów), wykonuje jedynie swoje ewentualne zobowiązania z rękojmi i gwarancji jakości odnośnie wcześniej sprzedanych towarów. Zgodnie z wolą Niemieckiej Spółki będącej jedynym wspólnikiem Polskiej Spółki działalność Polskiej Spółki koncentruje się jednak przede wszystkim na ściąganiu zaległych należności (z lat ubiegłych), co oznacza m.in. zaangażowanie Polskiej Spółki w postępowania sądowe, tak aby w przypadku podjęcia przez jedynego wspólnika (tekst jedn.: przez Niemiecką Spółkę) decyzji o likwidacji Polskiej Spółki likwidacja mogła zostać przeprowadzona w najkrótszym możliwym terminie bez konieczności wszczynania sporów sądowych lub ich kontynuowania. W związku ze świadczeniem usług obsługi prawnej Wnioskodawczyni wystawia faktury bez VAT z adnotacją "Odwrotne obciążenie / Podatek VAT rozlicza nabywca", a do każdej faktury dołączane jest dokładne rozliczenie czasu pracy w języku niemieckim z opisem czynności. Prezes Zarządu i prokurent Polskiej Spółki, jak również zarząd Niemieckiej Spółki to osoby niemieckojęzyczne. Prezes Zarząd Polskiej Spółki to jednocześnie członek Zarządu innej spółki z międzynarodowego niemieckiego koncernu, do którego należy zarówno Polska Spółka jak i Niemiecka Spółka. Prezes Zarządu i prokurent Polskiej Spółki zostali wyznaczeni przez zarząd Niemieckiej Spółki do pośrednictwa w kontaktach między Niemiecką Spółką a kancelarią adwokacką. Spółka Niemiecka nie prowadzi na terytorium Polski żadnej działalności gospodarczej, nie ma ona żadnego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce ani nie jest zarejestrowana na VAT w Polsce. Jednocześnie Spółka Niemiecka prowadzi działalność gospodarczą w Niemczech, jest zarejestrowana na VAT oraz posługuje się numerem identyfikacji w zakresie podatku VAT (tzw. Umsatzsteuer-Identifikationsnummer). Numer ten jest używany przez Spółkę Niemiecką w transakcjach transgranicznych, których ona jest stroną. Także Wnioskodawczyni używa tego numeru na fakturach, które wystawia z tytułu świadczenia usług obsługi prawnej. Zawarcie umowy o świadczenie obsługi prawnej między Niemiecką Spółką a kancelarią było elementem szeroko pojętego zarządzania aktywami Niemieckiej Spółki będącej jedynym wspólnikiem Polskiej Spółki.

Wnioskodawczyni ma wątpliwości, czy miejscem świadczenia usług obsługi prawnej wykonywanych przez Wnioskodawczynię na rzecz Spółki Niemieckiej jest miejsce, gdzie Spółka Niemiecka posiada siedzibę działalności gospodarczej, tzn. terytorium Republiki Federalnej Niemiec, a tym samym świadczenie usług obsługi prawnej nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

W przypadku świadczenia usług, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Stosownie do art. 28a ustawy, na potrzeby stosowania Rozdziału 3 "Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług":

Wskazany powyżej art. 28a ustawy wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły do celów zarobkowych.

Generalna zasada dotycząca miejsca świadczenia usług na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy została określona w art. 28b ust. 1 ustawy. W oparciu o ten przepis, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Przy czym w myśl art. 28b ust. 2 ustawy w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Zatem z powyższych przepisów wynika, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika, w rozumieniu art. 28a ustawy, dla których ustawodawca nie przewidział szczególnych zasad ustalania miejsca świadczenia usług jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

W stanie faktycznym Wnioskodawczyni jednoznacznie wskazała, że świadczy usługi obsługi prawnej na rzecz Spółki Niemieckiej, która nie prowadzi na terytorium Polski żadnej działalności gospodarczej oraz nie posiada żadnego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Jednocześnie z opisu sprawy wynika, że usługi obsługi prawnej świadczone przez Wnioskodawczynię są wykonywane na rzecz siedziby działalności gospodarczej Spółki Niemieckiej znajdującej się na terytorium Niemiec.

Odnosząc zatem wyżej cytowane przepisy do przedmiotowych okoliczności sprawy należy stwierdzić, że miejsce opodatkowania usługi obsługi prawnej świadczonej przez Wnioskodawczynię na rzecz Spółki Niemieckiej, która posiada siedzibę działalności gospodarczej w Niemczech, należy określić zgodnie z ogólną zasadą dotyczącą miejsca świadczenia usług zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy, tj. w miejscu siedziby usługobiorcy - terytorium Niemiec.

W konsekwencji, przedmiotowe usługi nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce.

Sytuacja, w której czynność zrealizowana przez polskiego podatnika nie podlega opodatkowaniu w Polsce nie oznacza, że pozostaje ona całkowicie poza zakresem przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz aktów wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia. Przepisy nakładają bowiem na podatnika obowiązek udokumentowania wykonania takiej czynności fakturą.

Dla udokumentowania usług świadczonych na rzecz Spółki Niemieckiej Wnioskodawczyni winna wystawić fakturę VAT zgodnie z przepisem art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, gdzie stwierdza się, że podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Jednocześnie w myśl art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy faktura powinna zawierać w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi - wyrazy "odwrotne obciążenie".

Mając na uwadze powołane przepisy należy stwierdzić, że Wnioskodawczyni jest zobowiązana do udokumentowania fakturą VAT sprzedaży przedmiotowych usług, których miejsce świadczenia znajduje się poza terytorium kraju. W zaistniałej sytuacji (gdy miejsce świadczenia znajduje się na terytorium Niemiec), faktura ta powinna zawierać adnotację "odwrotne obciążenie".

Zatem stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Tut. Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko zapytania Wnioskodawczyni tj. miejsca świadczenia usługi obsługi prawnej świadczonej na rzecz Spółki Niemieckiej, która jak wskazała Wnioskodawczyni nie posiada w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Inne kwestie przedstawione w opisywanym stanie faktycznym, które nie zostały objęte pytaniem oraz własnym stanowiskiem w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego - nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności prawidłowości określenia posiadania przez Spółkę Niemiecką stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718).

Skargę do WSA wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcie naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia innego aktu lub czynności, oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy, określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego, w przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i § 4, dowód, że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa (art. 57 § 1 pkt 1-4 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydana w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.