1462-IPPP1.4512.65.2017.1.MP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Spółdzielni, przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2017 r. (data wpływu 30 stycznia 2017 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania należności otrzymanej od przedsiębiorstwa ciepłowniczego z tytułu korzystania z nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 30 stycznia 2017 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania należności otrzymanej od przedsiębiorstwa ciepłowniczego z tytułu korzystania z nieruchomości.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawcy przysługuje prawo użytkowania wieczystego gruntu, na którym zostały wzniesione naniesienia stanowiące mienie zakładu zaopatrującego w ciepło miasto. Do 24 września 2010 r. pomiędzy wnioskodawcą a ww. zakładem toczył się spór sądowy z powództwa wnioskodawcy o wydanie tej nieruchomości wraz z naniesieniami oraz zapłatę należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez ten podmiot za okres od 1 lipca 1998 r. do 31 maja 2008 r.

Spór sądowy zakończył się oddaleniem powództwa o wydanie i uwzględnieniem powództwa o zapłatę należności z tytułu bezumownego korzystania za okres od 1 lipca 1998 r. do 31 maja 2008 r.

W toku sporu sądowego nie doszło do rozszerzenia powództwa o należność z tytułu bezumownego korzystania za dalsze okresy. Zasądzona należność, ustalona w toku postępowania sądowego przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, została zapłacona przez zakład energetyki cieplnej i w tej kwestii, co do należności za okres objęty postępowaniem sądowym, zakończył się spór pomiędzy stronami.

Jednakże zakład ten nadal korzysta z gruntu pozostającego w użytkowaniu wieczystym wnioskodawcy i dlatego wnioskodawcy należy się rekompensata za korzystanie z gruntu. Strony sporu nie uzgodniły wysokości należności z tego tytułu za okres po 31 maja 2008 r., jednak przedsiębiorstwo ciepłownicze w dniu 2 lutego 2011 r. zapłaciło także kolejną kwotę za bezumowne korzystanie z nieruchomości, wskazując, iż jest to należność za okres od 1 czerwca 2008 r. do 31 grudnia 2010 r.

Spółdzielnia potwierdziła tę wpłatę pismem z dnia 10 lutego 2011 r., ale zgłosiła zastrzeżenie w kwestii jej właściwej wysokości w związku z wątpliwościami dotyczącymi naliczenia od niej podatku VAT.

Strony podjęły także rozmowy w celu uzgodnienia warunków umowy dotyczącej dalszego korzystania przez przedsiębiorstwo z gruntu, ale nie doszło w tym zakresie do porozumienia.

W kolejnych latach na przełomie roku przedsiębiorstwo ciepłownicze dobrowolnie, bez żadnego wezwania, wpłacało na rachunek bankowy Spółdzielni stałą kwotę należności za bezumowne korzystanie z gruntu za okres roku - za rok miniony - ustalając należność według stawek z opinii biegłego sądowego wydanej w pierwotnie toczącym się sporze sądowym.

Wnioskodawca tę kwotę przyjmował, jednakże już w kwestii należności zapłaconej w dniu 17 stycznia 2012 r. zostały zgłoszone zastrzeżenia, tj. Spółdzielnia wskazała, że traktuje ją jako zaliczkę na poczet wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu.

Pod koniec 2012 r., dysponując prywatną wyceną rzeczoznawcy z zakresu szacowania nieruchomości, Spółdzielnia wystąpiła z pozwem na drogę postępowania sądowego p-ko ww. przedsiębiorstwu o zasądzenie dodatkowej kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą dotychczas płaconą przez przedsiębiorstwo ciepłownicze a kwotą, która powinna być płacona według ww. aktualnej wyceny rzeczoznawcy - za cały okres od 1 czerwca 2008 r. do 31 grudnia 2012 r.

W dniu 8 kwietnia 2014 r. zapadł wyrok oddalający powództwo. Wyrok ten nie został zaskarżony przez Spółdzielnię i stał się prawomocny.

Za kolejne lata (także w czasie trwania ww. postępowania sądowego) tj. 2013 r., 2014 r. ww. przedsiębiorstwo dokonywało wpłat na rzecz wnioskodawcy tytułem bezumownego korzystania z gruntu w kwocie, jak dotychczas, tj. ustalonej według stawek z opinii biegłego sądowego wydanej w toku pierwotnego sporu. Spółdzielnia kwoty te przyjmowała.

W dniu 31 grudnia 2015 r. Spółdzielnia wystawiła fakturę VAT za korzystanie z gruntu przez przedsiębiorstwo ciepłownicze w 2015 r. przyjmując dotychczas płacone opłaty jako kwotę netto i doliczając do niej podatek VAT w wysokości 23%. Podatek ten został odprowadzony do Urzędu Skarbowego.

Po otrzymaniu ww. faktury przedsiębiorstwo ciepłownicze wystosowało do Spółdzielni pismo, z którego wynika, że pozostawiono tę fakturę bez księgowania i jednocześnie odmówiono zapłaty kwoty podatku VAT w niej wymienionej. Dokonano zapłaty na dotychczasowych zasadach. Z pisma wynika, że według ww. przedsiębiorstwa kwota wpisana w fakturze przez Spółdzielnię jest dowolna, natomiast płaconą przez siebie kwotę uznają za prawidłową ponieważ znajduje ona oparcie w prawomocnym wyroku uzyskanym w sprawie I C 1/05 Sądu Okręgowego z dnia 31 grudnia 2009 r.

W grudniu 2016 r. Spółdzielnia postąpiła podobnie, tj. również wystawiła fakturę na kwotę wpłaconą w dniu 29 grudnia 2016 r. przez przedsiębiorstwo ciepłownicze tytułem korzystania przez nie z nieruchomości za okres 2016 r., doliczając do niej podatek VAT w wysokości 23%.

Wnioskodawca nadmienia, że w 2011 r. wystąpił o interpretację indywidualną w ww. sprawie dotyczącą okresu od 1 czerwca 2008 r. do 24 września 2010 r. a także okresu po 24 września 2010 r., opisując w zapytaniu zaistniały wtedy stan faktyczny. Otrzymał interpretację indywidualną znak: IPPP1-443-440/11-4/PR z dnia 10 czerwca 2011 r" w której podzielono stanowisko Spółdzielni i wskazano, że należne wnioskodawcy kwoty pieniężne od zakładu ciepłowniczego z racji bezumownego korzystania z gruntu będącego w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni za okres począwszy od dnia 1 czerwca 2008 r. nie stanowią zapłaty za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Skutkiem powyższego czynność zapłaty nie należy do czynności opodatkowanych podatkiem VAT zdefiniowanych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy okres korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo ciepłownicze w 2015 i 2016 r. powinien być traktowany jako bezumowne korzystanie z nieruchomości a należność z tego tytułu powinna być traktowana jako odszkodowanie i nie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, w związku z czym, czy wnioskodawczyni zasadnie wystawiała faktury VAT w 2015 r. i 2016 r. obciążając nimi przedsiębiorstwo ciepłownicze tytułem bezumownego korzystania z gruntu ?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zdaniem wnioskodawcy okres korzystania z gruntu w 2015 i 2016 r. przez przedsiębiorstwo ciepłownicze należy traktować jako bezumowne korzystanie z nieruchomości a należność z tego tytułu jako odszkodowanie niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Okoliczności sprawy wskazują że wnioskodawczyni jest zmuszona do akceptowania stanu rzeczy polegającego na korzystaniu z gruntu przez przedsiębiorstwo ciepłownicze, ale nie godzi się z tym faktem.

Dlatego pierwotnie wystąpiła z pozwem o wydanie gruntu, co nie przyniosło efektu, ponieważ spór sądowy zakończył się oddaleniem powództwa, a następnie z pozwem p-ko przedsiębiorstwu ciepłowniczemu o zasądzenie dodatkowej kwoty tytułem bezumownego korzystania z gruntu.

Ta ww. przymusowa sytuacja polegająca na znoszeniu na własnym gruncie innego podmiotu, powoduje, że strony nie uregulowały zasad korzystania z gruntu w jakikolwiek sposób poprzez zawarcie umowy czy porozumienia, w sposób jawny czy dorozumiany.

Strony nie uzgodniły nawet wysokości należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntu przez przedsiębiorstwo ciepłownicze. Wysokość płaconej przez nie corocznie należności za roczne okresy z tytułu bezumownego korzystania z gruntu została przez nie ustalona jednostronnie tak jak i zasady jej płacenia - za okresy roczne i na przełomie roku.

Wysokość należności nie jest akceptowana przez wnioskodawczynię, która uważa, że należność ta powinna być wyższa, pomimo że ją przyjmuje, ponieważ tak wskazują zasady racjonalnego gospodarowania. Ponadto wnioskodawczyni nie udało się wykazać w toku postępowania sądowego, że należność ta powinna być wyższa.

Niezgodność między, stronami co do zasad korzystania z gruntu uwidoczniła się ostatnio w kwestii rozliczeń z tego tytułu oraz wysokości należności i została zamanifestowana przez obie strony, tj. przez wnioskodawczynię, która żąda zapłaty należności w kwocie zgodnie z fakturą a przez przedsiębiorstwo ciepłownicze w piśmie, w którym odmówiono zapłaty kwoty podatku VAT zawartego w wystawionej fakturze oraz samym niepłaceniem należności w kwocie brutto zgodnie z wystawianymi fakturami.

Tym samym, należne wnioskodawczyni kwoty pieniężne od zakładu ciepłowniczego z racji bezumownego korzystania z gruntu będącego w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni za okres od 8 kwietnia 2014 r. nie stanowią zapłaty za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, gdyż czynność zapłaty nie należy do czynności opodatkowanych podatkiem VAT zdefiniowanych w art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.

W sytuacji, gdy wola umownego korzystania z gruntu wykazana przez Spółdzielnię wobec przedsiębiorstwa ciepłowniczego poprzez wystawianie na jego rzecz faktur VAT została przez nie odrzucona, należy uznać, że korzystanie z gruntu przez ten podmiot jest nadal bezumowne a wnioskodawczyni niezasadnie wystawiała faktury VAT w 2015 i 2016 r. obciążając nimi przedsiębiorstwo ciepłownicze tytułem korzystania z gruntu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Pod pojęciem świadczenia - składającego się na istotę usługi - należy rozumieć każde zachowanie się na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do kategorii usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Przy czym, w rozumieniu ustawy, na mocy art. 8 ust. 1 pkt 2 przez świadczenie usług należy rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za odszkodowaniem przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uznane za usługę.

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia "bezumowne korzystanie" oraz pojęcia "odszkodowanie". Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy oraz dotyczące odszkodowania regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu - od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Na podstawie art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa - przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze - jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy, a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków miedzy właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W myśl powołanego wyżej art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Natomiast z postanowień art. 361 § 1 k.c. wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Zgodnie z § 2 tego artykułu w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiagnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 471 k.c., dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest istnienie zgody (choćby dorozumianej) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody.

W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego, np. z powództwem sądowym lub też w przypadku czynienia jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże nieruchomości - nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny - jawny czy też dorozumiany - skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenie za to świadczenie - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody, zgodnie z art. 471 k.c.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na mocy art. 674 k.c., jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z okoliczności sprawy wynika, że zakład ciepłowniczy korzysta z gruntu znajdującego się w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy. Pomiędzy Wnioskodawcą a ww. zakładem toczył się spór sądowy z powództwa Wnioskodawcy o wydanie tej nieruchomości wraz z naniesieniami oraz zapłatę należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez ten podmiot za okres od 1 lipca 1998 r. do 31 maja 2008 r.

Spór sądowy zakończył się oddaleniem powództwa o wydanie i uwzględnieniem powództwa o zapłatę należności z tytułu bezumownego korzystania za okres od 1 lipca 1998 r. do 31 maja 2008 r.

W toku sporu sądowego nie doszło do rozszerzenia powództwa o należność z tytułu bezumownego korzystania za dalsze okresy. Zasądzona należność, ustalona w toku postępowania sądowego przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, została zapłacona przez zakład energetyki cieplnej i w tej kwestii, co do należności za okres objęty postępowaniem sądowym, zakończył się spór pomiędzy stronami.

Jednakże zakład ten nadal korzysta z gruntu pozostającego w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy. Strony sporu nie uzgodniły wysokości należności z tego tytułu za okres po 31 maja 2008 r., jednak przedsiębiorstwo ciepłownicze w dniu 2 lutego 2011 r. zapłaciło także kolejną kwotę za bezumowne korzystanie z nieruchomości, wskazując, iż jest to należność za okres od 1 czerwca 2008 r. do 31 grudnia 2010 r.

Spółdzielnia potwierdziła tę wpłatę, ale zgłosiła zastrzeżenie w kwestii jej właściwej wysokości w związku z wątpliwościami dotyczącymi naliczenia od niej podatku VAT. Strony podjęły rozmowy w celu uzgodnienia warunków umowy dotyczącej dalszego korzystania przez przedsiębiorstwo z gruntu, ale nie doszło w tym zakresie do porozumienia.

W kolejnych latach na przełomie roku przedsiębiorstwo ciepłownicze dobrowolnie, bez żadnego wezwania, wpłacało na rachunek bankowy Spółdzielni stałą kwotę należności za bezumowne korzystanie z gruntu za okres roku - za rok miniony - ustalając należność według stawek z opinii biegłego sądowego wydanej w pierwotnie toczącym się sporze sądowym.

Wnioskodawca tę kwotę przyjmował, jednakże już w kwestii należności zapłaconej w dniu 17 stycznia 2012 r. zostały zgłoszone zastrzeżenia, tj. Spółdzielnia wskazała, że traktuje ją jako zaliczkę na poczet wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu.

Pod koniec 2012 r., dysponując prywatną wyceną rzeczoznawcy z zakresu szacowania nieruchomości, Spółdzielnia wystąpiła z pozwem na drogę postępowania sądowego p-ko ww. przedsiębiorstwu o zasądzenie dodatkowej kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą dotychczas płaconą przez przedsiębiorstwo ciepłownicze a kwotą, która powinna być płacona według ww. aktualnej wyceny rzeczoznawcy - za cały okres od 1 czerwca 2008 r. do 31 grudnia 2012 r.

W dniu 8 kwietnia 2014 r. zapadł wyrok oddalający powództwo.

Za kolejne lata (także w czasie trwania ww. postępowania sądowego) tj. 2013 r., 2014 r., ww. przedsiębiorstwo dokonywało wpłat na rzecz wnioskodawcy tytułem bezumownego korzystania z gruntu w kwocie, jak dotychczas, tj. ustalonej według stawek z opinii biegłego sądowego wydanej w toku pierwotnego sporu. Spółdzielnia kwoty te przyjmowała.

W dniu 31 grudnia 2015 r. Spółdzielnia wystawiła fakturę VAT za korzystanie z gruntu przez przedsiębiorstwo ciepłownicze w 2015 r. przyjmując dotychczas płacone opłaty jako kwotę netto i doliczając do niej podatek VAT w wysokości 23%. Podatek ten został odprowadzony do Urzędu Skarbowego. Po otrzymaniu ww. faktury przedsiębiorstwo ciepłownicze wystosowało do Spółdzielni pismo, z którego wynika, że pozostawiono tę fakturę bez księgowania i jednocześnie odmówiono zapłaty kwoty podatku VAT w niej wymienionej.

W grudniu 2016 r. Spółdzielnia postąpiła podobnie, tj. również wystawiła fakturę na kwotę wpłaconą w dniu 29 grudnia 2016 r. przez przedsiębiorstwo ciepłownicze tytułem korzystania przez nie z nieruchomości za okres 2016 r., doliczając do niej podatek VAT w wysokości 23%.

W analizowanej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się do kwestii, czy okres korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo ciepłownicze w 2015 i 2016 r. powinien być traktowany jako bezumowne korzystanie z gruntu, a należność z tego tytułu powinna być traktowana jako odszkodowanie niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Specyfika przedmiotowej sprawy polega przede wszystkim na tym, że w świetle wyroku sądu, Spółdzielnia jest niejako zobowiązana do wynajmowania gruntu przedsiębiorstwu zaopatrującemu miasto w ciepło, co jednakże nie zmienia faktu, że nie godzi się ona na to, czego przykładem jest skierowanie powództwa do sądu - zarówno z żądaniem wydania nieruchomości znajdujących się w zasobach zakładu ciepłowniczego, a następnie o zasądzenie dodatkowej kwoty za korzystanie z gruntu.

Wnioskodawca wyraźnie zaznaczył, że pomiędzy nim a zakładem ciepłowniczym nie istnieje jakikolwiek stosunek zobowiązaniowy, który wynikałby z zawartej umowy czy porozumienia, w konsekwencji czego nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym - jawny czy też dorozumiany - skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. Nie można także stwierdzić, że wolą Spółdzielni jako użytkownika wieczystego jest udostępnienie gruntu zakładowi pod jego infrastrukturę techniczną. Wnioskodawca nie zgadza się z powstałą sytuacją i czynił starania o wydanie przedmiotowych nieruchomości oraz wypłatę odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania, a tym samym zamanifestował brak woli utrzymania istniejącej sytuacji. Wnioskodawca podjął również starania o zmianę istniejących zasad korzystania z gruntu. Wola umownego korzystania z gruntu wykazana przez Spółdzielnię wobec przedsiębiorstwa ciepłowniczego poprzez podjęcie rozmów w celu uzgodnienia warunków umowy czy też poprzez wystawienie na jego rzecz faktur VAT za korzystanie z gruntu, została przez nie odrzucona.

Tym samym, korzystanie z gruntu przez zakład następuje bez jakiegokolwiek tytułu prawnego, na podstawie którego strony mogłyby określić wzajemne obowiązki tj. zakres świadczonych usług oraz wysokość wynagrodzenia z tego tytułu. Jak wskazano wcześniej, świadczenie nieoparte na tytule prawnym wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości, które w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz odszkodowanie. Przedmiotowego odszkodowania nie można traktować jako należności z tytułu świadczenia usługi, jest bowiem rekompensatą za niemożność pobierania pożytków i używania nieruchomości w okresie bezumownego korzystania.

Tym samym, należność z tytułu korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo ciepłownicze w latach 2015 i 2016 r., stanowi odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z gruntu i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stosownie do art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W myśl tego przepisu, obowiązek wystawienia faktury VAT wiąże się z dokonaniem czynności opodatkowanej przez podatnika VAT działającego w takim charakterze. Tym samym, należność otrzymana przez Wnioskodawcę tytułem bezumownego korzystania z gruntu nie powinna być dokumentowana fakturami VAT.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcie naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia innego aktu lub czynności, oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy, określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego, w przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i § 4, dowód, że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa (art. 57 § 1 pkt 1-4 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydana w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.