1462-IPPB4.4511.37.2017.1.MS2 - Skutki podatkowe otrzymania spłaty w związku z działem spadku i zniesieniem współwłasności nieruchomości.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) oraz art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1948, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 28 listopada 2016 r. (data wpływu 17 stycznia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku i zniesieniem współwłasności - jest prawidłowe.

W dniu 17 stycznia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w związku z działem spadku i zniesieniem współwłasności.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W dniu 17 kwietnia 2014 r. zmarł tata Wnioskodawczyni. W związku z tym faktem, prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego, z dnia 3 września 2014 r., nastąpiło stwierdzenie ustawowego nabycia spadku po zmarłym. Spadkobiercami zostali żona zmarłego, syn oraz dwie córki (w tym Wnioskodawczyni). Każdy ze spadkobierców nabył prawo dziedziczenia spadku w równych częściach, tj. po 1/4 (jednej czwartej). Spadek obejmuje udział taty we współwłasności nieruchomości gruntowej zabudowanej, tj. prawo własności do 1/2 (połowy) tej nieruchomości. W dniu 2 listopada 2015 r. zmarła mama Wnioskodawczyni. Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego, z dnia 4 marca 2016 r., nastąpiło stwierdzenie nabycia wprost spadku po mamie (testament własnoręczny). Spadkobiercami została Wnioskodawczyni i jej siostra, każda w 1/3 (jednej trzecie) części, oraz wnuk i wnuczka, każde w 1/6 (jednej szóstej) części. Przedmiotem spadku był posiadany przez mamę udział we współwłasności wspomnianej nieruchomości. Fakt nabycia spadku po każdym z rodziców Wnioskodawczyni zgłosiła w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca położenia nieruchomości, tj., w terminie nieprzekraczającym ustawowych 6 miesięcy. Reasumując powyższe zdarzenia cała nieruchomość rodziców stanowiąca masę spadku przypadła kilku spadkobiercom legitymizującym się współwłasnością ułamkową. Wykonany został przez rzeczoznawcę operat szacunkowy określający wartość rynkową nieruchomości. Troje spadkobierców, tj. brat oraz jego córka i syn (wnuki spadkodawców) zgłosili zamiar spłacenia udziału Wnioskodawczyni w spadku po przeniesieniu na nich posiadanego przez Wnioskodawczynię prawa własności. Wysokość spłaty jest równa wartości tego udziału, tzn. stanowi 8/24 część wartości rynkowej nieruchomości. Przedsięwzięcie to zostało zrealizowane w ramach sądowego działu spadku - po obojgu rodzicach, ze zniesieniem współwłasności przeprowadzonego w Sądzie Rejonowym w dniu 9 grudnia 2016 r. Spłata ma nastąpić do końca 2018 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w przedstawionej sytuacji Wnioskodawczyni będzie musiała zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu otrzymanego ekwiwalentu pieniężnego za przekazanie - w ramach sądowego działu spadku, innemu współwłaścicielowi swojego prawa własności do odziedziczonej ułamkowej części nieruchomości?

Zdaniem Wnioskodawczyni.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

W myśl art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli spadku może żądać zniesienia współwłasności. Może to nastąpić przez:

Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne (art. 212 § 1 k.c.).

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Przytoczone regulacje prawne pokazują, że w ramach działu spadku, którego przedmiotem jest nieruchomość i spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców jest prawnie usankcjonowanym sposobem zniesienia współwłasności. Z istoty dziedziczenia wynika szczególna właściwość takich spłat albowiem, jeśli suma pieniędzy otrzymanych przez spadkobiercę nie przekracza wartości przysługującego mu udziału spadkowego nie można mówić, że na skutek działu spadku uzyskał on przysporzenie majątkowe względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. Nie można zatem twierdzić, że ww. sytuacji odpłatne zbycie udziału w spadku jest źródłem przychodu.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz obowiązujące przepisy prawa Wnioskodawczyni uważa, że otrzymanie przeze Wnioskodawczynię, w wyniku działu spadku, spłaty ekwiwalentnej do posiadanego udziału w spadku nie będzie skutkować powstaniem przychodu z odpłatnego jego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji powyższego Wnioskodawczyni uważa, że nie będzie zobowiązana do zapłacenia podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu otrzymania ekwiwalentu pieniężnego za przekazanie innemu współwłaścicielowi swojego prawa własności do odziedziczonej ułamkowej części nieruchomości.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - źródłem przychodu jest, z zastrzeżeniem ust. 2, odpłatne zbycie m.in.:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany z odpłatnego zbycia w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Przy czym pod pojęciem odpłatnego zbycia należy rozumieć nie tylko sprzedaż, czy zamianę, ale każdą czynność prawną, w wyniku której dochodzi do odpłatnego przeniesienia prawa własności.

W przypadku nabycia w drodze spadku pięcioletni termin, o którym mowa powyżej powinien być liczony od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie spadku.

Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.) - spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy. W myśl art. 924 i 925 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom. Zgodnie z art. 1035 ustawy - Kodeks cywilny - jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Zgodnie z art. 1038 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.

W myśl art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Przez zniesienie współwłasności rozumie się likwidację łączącego współwłaścicieli stosunku prawnego, która następuje w drodze umowy lub orzeczenia Sądu.

Na mocy art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli.

Mając na uwadze powyższe przepisy wyjaśnić należy, że w sytuacji, gdy dział spadku, którego przedmiotem jest nieruchomość następuje ze spłatami na rzecz pozostałych spadkobierców, umowa ta ma charakter odpłatny. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia przedmiotów wchodzących w skład dzielonego majątku. Jeżeli bowiem suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału w dzielonym majątku, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, gdy spłata jest ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika udziału w dzielonym majątku, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części w dzielonym majątku. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w dniu 17 kwietnia 2014 r. zmarł tata Wnioskodawczyni. Spadkobiercami zostali żona zmarłego, syn oraz dwie córki (w tym Wnioskodawczyni). Każdy ze spadkobierców nabył prawo dziedziczenia spadku w równych częściach, tj. po 1/4 (jednej czwartej). Spadek obejmuje udział taty we współwłasności nieruchomości gruntowej zabudowanej, tj. prawo własności do 1/2 (połowy) tej nieruchomości. W dniu 2 listopada 2015 r. zmarła mama Wnioskodawczyni. Spadkobiercami została Wnioskodawczyni i jej siostra, każda w 1/3 (jednej trzecie) części, oraz wnuk i wnuczka, każcie w 1/6 (jednej szóstej) części. Przedmiotem spadku był posiadany przez mamę udział we współwłasności wspomnianej nieruchomości. Reasumując powyższe zdarzenia cała nieruchomość rodziców stanowiąca masę spadku przypadła kilku spadkobiercom legitymizującym się współwłasnością ułamkową. Troje spadkobierców, tj. brat oraz jego córka i syn (wnuki spadkodawców) zgłosili zamiar spłacenia udziału Wnioskodawczyni w spadku po przeniesieniu na nich posiadanego przez Wnioskodawczynię prawa własności. Wysokość spłaty jest równa wartości tego udziału, tzn. stanowi 8/24 część wartości rynkowej nieruchomości.

Wątpliwości Wnioskodawczyni dotyczą konsekwencji otrzymanego ekwiwalentu pieniężnego za przekazanie - w ramach sądowego działu spadku, innemu współwłaścicielowi swojego prawa własności do odziedziczonej ułamkowej części nieruchomości.

Istotne zatem jest ustalenie czy spłata, którą otrzymała Wnioskodawczyni z tytułu działu spadku jest ekwiwalentna do wartości udziału jaki posiadała w majątku będącym przedmiotem podziału. O tym zaś czy spłata jest ekwiwalentna nie decyduje subiektywne odczucie dotychczasowego współwłaściciela lecz obiektywne kryteria odwołujące się do cen rynkowych posiadanego udziału w dzielonym majątku na dzień dokonania działu spadku. Ustala się ją bowiem według aktualnej, a nie historycznej wartości rynkowej.

Przyjmując za Wnioskodawczynią wysokość spłaty jaką Wnioskodawczyni otrzymała w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności jest równa wartości udziału, jaki Wnioskodawczyni posiadała w majątku będącym przedmiotem podziału, tzn. stanowi 8/24 część wartości rynkowej nieruchomości.

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz obowiązujące przepisy prawa należy stwierdzić, że otrzymanie przez Wnioskodawczynię w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności spłaty ekwiwalentnej do posiadanego udziału w nieruchomości, nie powoduje powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia ma okoliczność, że spłata otrzymana w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności nie przekroczyła wartości udziału jaki Wnioskodawczyni posiadała w nieruchomości.

W rezultacie na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności.

Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko Wnioskodawczyni jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.