1462-IPPB4.4511.1399.2016.1JK3 - Wpływ przeprowadzenia się rodziny do Niemiec na ograniczenie obowiązku podatkowego w Polsce. Moment ograniczenia obowiązku podatkowego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 22 grudnia 2016 r. (data wpływu 27 grudnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązku podatkowego - jest:

* nieprawidłowe - w części dotyczącej obowiązku podatkowego w 2015 r. do momentu przyjazdu do Niemiec rodziny (żony i dzieci),

* prawidłowe - w części dotyczącej obowiązku podatkowego w 2015 r. od momentu przyjazdu do Niemiec rodziny Wnioskodawcy (żony i dzieci).

W dniu 27 grudnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązku podatkowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Wnioskodawca przebywał w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2015 r. w Polsce, gdzie mieszkał wraz z rodziną (żoną oraz dwójką małoletnich dzieci) i pracował. Do tego dnia ośrodek interesów gospodarczych i życiowych mieścił się w Polsce. Z dniem 1 maja 2015 r. Wnioskodawca podjął zatrudnienie w Niemczech, dokąd wyjechał z zamiarem stałego pobytu. Biorąc pod uwagę dobro dzieci Wnioskodawca wraz z małżonką podjęli decyzję, że małżonka Wnioskodawcy oraz małoletnie dzieci przyjadą do Niemiec z chwilą zakończenia roku szkolnego. Z dniem 1 sierpnia 2015 r. małżonka Wnioskodawcy wraz z dziećmi przeprowadziła się do Niemiec. W miesiącu wrześniu dzieci Wnioskodawcy rozpoczęły edukację w Niemczech - starsze w szkole, młodsze w przedszkolu. Małżonka Wnioskodawcy rozpoczęła pracę w Niemczech od dnia 1 listopada 2015 r. Wnioskodawca oraz pozostali członkowie jego rodziny przebywają w Niemczech z zamiarem stałego pobytu, z tym właśnie państwem wiążą swoją przyszłość. Są w Niemczech zameldowani. Wnioskodawca oraz jego małżonka korzystają ponadto w Niemczech z czynnego prawa wyborczego. Wnioskodawca nie planuje powrotu do Polski.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w świetle przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca podlegał w roku podatkowym 2015 ograniczonemu, czy też nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce?

Zdaniem Wnioskodawcy,

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Z kolei osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). Art. 3 ust. 1a tej ustawy, wskazuje zaś, że: "za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną która posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym." Oceny rezydencji podatkowej dokonuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

W analizowanym przypadku Wnioskodawca posiada miejsce zamieszkania na terytorium Niemiec. Należy bowiem podkreślić, że Wnioskodawca przebywał na terytorium Polski przez okres krótszy niż 183 dni. Jednocześnie centrum interesów osobistych i gospodarczych Wnioskodawcy mieści się w Niemczech. Wnioskodawca wyjechał bowiem z Polski z zamiarem stałego pobytu w Niemczech. Jest w Niemczech zameldowany, pracuje tam, korzysta z prawa wyborczego, a także utrzymuje relacje koleżeńskie. Przebywa w Niemczech wraz z rodziną (żoną oraz dziećmi). Również małżonka Wnioskodawcy pracuje w Niemczech, a dzieci uczęszczają do niemieckich placówek oświatowych.

Wobec powyższego Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w roku podatkowym 2015 podlegał w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje.

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.), osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Definicja miejsca zamieszkania dla celów podatku dochodowego w Polsce określona została w art. 3 ust. 1a ustawy. Zgodnie ze wskazaną definicją, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

Zgodnie z art. 3 ust. 2a ww. ustawy, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Zatem, rozstrzygające znaczenie w przedmiotowej sprawie ma ustalenie miejsca zamieszkania Wnioskodawcy.

Definicja "osoby mającej miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie" odnosi się bezpośrednio do określenia "miejsca zamieszkania" przyjętego w ustawodawstwach wewnętrznych państw i uwzględnia różne formy więzi osobistej z państwem, które we własnym ustawodawstwie ustala podstawę do nieograniczonego obowiązku podatkowego.

Przepis art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazuje na dwa warunki, od spełnienia których uzależnia się kwalifikację danej osoby jako mającej miejsce zamieszkania w Polsce. Powyższe przesłanki są rozdzielone spójnikiem "lub", co jest równoznaczne z tym, że wystarczy spełnienie którejkolwiek z nich, aby uznać, że osoba posiada miejsce zamieszkania w Polsce, a co za tym idzie - podlega w kraju nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, czyli opodatkowaniu od wszystkich osiąganych dochodów.

Jako pierwszy warunek pozwalający na uznanie osoby za mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przepis wskazuje posiadanie centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Przesłanka ta została skonstruowana w bardzo szeroki sposób, jeśli chodzi o zakreśloną grupę osób, które na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych posiadają w Polsce ośrodek interesów życiowych. Wynikać może to z użycia w powołanym powyżej przepisie spójnika "lub" w sformułowaniu "centrum interesów osobistych lub gospodarczych" dla doprecyzowania, kiedy uznaje się daną osobę za mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP.

Przez "centrum interesów osobistych" należy rozumieć wszelkie powiązania rodzinne, tzn. ognisko domowe, aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska, przynależność do organizacji/klubów, uprawiane hobby itp. Z kolei "centrum interesów gospodarczych" to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się również osobę fizyczną, która przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. W świetle art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, warunek ten stanowi samodzielną podstawę do uznawania określonej kategorii osób za rezydentów, niezależną od omówionego powyżej posiadania na terytorium RP centrum interesów życiowych.

Uznanie osoby fizycznej za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu art. 3 ust. 1a ustawy, nie przesądza o uznaniu tej osoby, za osobę podlegającą w Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a, 2b ustawy stosuje się bowiem z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (art. 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Ocena, czy podatnik podlega w Rzeczypospolitej Polskiej ograniczonemu czy nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu powinna być dokonana w każdym przypadku indywidualnie z uwzględnieniem postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

W przedmiotowej sprawie zastosowanie znajdzie umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisana w Berlinie dnia 14 maja 2003 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90).

Stosownie do art. 4 ust. 1 umowy, określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się państwie" oznacza osobę, która zgodnie z prawem tego Państwa podlega tam opodatkowaniu z uwagi na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, miejsce zarządu albo inne kryterium o podobnym charakterze i obejmuje również to Państwo oraz jego jednostkę terytorialną lub organ lokalny. Jednakże określenie to nie obejmuje osób, które podlegają opodatkowaniu w tym Państwie w zakresie dochodu osiąganego tylko ze źródeł w tym Państwie lub z tytułu majątku położonego w tym Państwie.

Stosownie do art. 4 ust. 2 ww. umowy, jeżeli stosownie do postanowień ustępu 1 niniejszego artykułu, osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, to jej status określa się według następujących zasad:

Z przedstawionego we wniosku opisu wynika, że Wnioskodawca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Wnioskodawca przebywał w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2015 r. w Polsce, gdzie mieszkał wraz z rodziną (żoną oraz dwójką małoletnich dzieci) i pracował. Do tego dnia ośrodek interesów gospodarczych i życiowych mieścił się w Polsce. Z dniem 1 maja 2015 r. Wnioskodawca podjął zatrudnienie w Niemczech, dokąd wyjechał z zamiarem stałego pobytu. Biorąc pod uwagę dobro dzieci Wnioskodawca wraz z małżonką podjęli decyzję, że małżonka Wnioskodawcy oraz małoletnie dzieci przyjadą do Niemiec z chwilą zakończenia roku szkolnego. Z dniem 1 sierpnia 2015 r. małżonka Wnioskodawcy wraz z dziećmi przeprowadziła się do Niemiec. W miesiącu wrześniu dzieci Wnioskodawcy rozpoczęły edukację w Niemczech - starsze w szkole, młodsze w przedszkolu. Małżonka Wnioskodawcy rozpoczęła pracę w Niemczech od dnia 1 listopada 2015 r. Wnioskodawca oraz pozostali członkowie jego rodziny przebywają w Niemczech z zamiarem stałego pobytu, z tym właśnie państwem wiążą swoją przyszłość. Są w Niemczech zameldowani. Wnioskodawca oraz jego małżonka korzystają ponadto w Niemczech z czynnego prawa wyborczego. Wnioskodawca nie planuje powrotu do Polski.

Dla potrzeb dokonania interpretacji ww. przepisu, należy sięgnąć do Komentarza do Modelowej Konwencji OECD. Przedtem, jednak wyjaśnienia wymaga, że głównym celem Modelowej Konwencji OECD jest umożliwienie rozwiązywania w sposób jednolity najczęściej występujących problemów w zakresie międzynarodowego prawnego podwójnego opodatkowania. Zgodnie z zaleceniami Rady OECD, państwa członkowskie przy zawieraniu lub rewizji dwustronnych konwencji powinny stosować się do Modelowej Konwencji i do interpretacji zawartej w Komentarzu do tej Konwencji. Postanowienia Konwencji zyskały powszechne (światowe) uznanie wyrażające się włączaniem ich do większości dwustronnych umów. Wiele umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, które zawarła Polska z innymi krajami została sporządzona w zgodzie z postanowieniami Modelowej Konwencji OECD, w tym umowa zawarta między Polską i Niemcami.

Według Komentarza do Modelowej Konwencji OECD posiadanie stałego ogniska domowego oznacza, że osoba fizyczna urządziła je i zastrzegła dla swojego trwałego użytkowania, w przeciwieństwie do przebywania w konkretnym miejscu, ale w takich warunkach, z których wynika, że dany pobyt jest zamierzony na krótki czas. Zgodnie z Komentarzem, istotnym czynnikiem jest trwałość zamieszkania, dbałość o ognisko domowe, co należy rozumieć, że osoba zainteresowana czyni wszystko, co jest niezbędne, aby mieć to mieszkanie do własnej dyspozycji w każdym czasie, w sposób ciągły, a nie od czasu do czasu, na pobyt, który z różnych względów może mieć charakter krótkotrwały. Jeżeli osoba fizyczna posiada ognisko domowe w obu Umawiających się państwach, wówczas pierwszeństwo ma państwo, z którym osobiste i ekonomiczne powiązania danej osoby są ściślejsze. Przez takie powiązania, Komentarz nakazuje rozumieć ośrodek interesów życiowych, przy ustalaniu którego należy wziąć pod uwagę stosunki rodzinne i towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczną, kulturalną i wszelką inną, miejsce działalności gospodarczej i miejsce, z którego zarządza swoim mieniem. Wszystkie te okoliczności należy rozważyć w całości, uwzględniając indywidualne postępowanie danej osoby. Jeśli miejsca zamieszkania nie można ustalić na podstawie tego kryterium, należy ustalić je biorąc pod uwagę przede wszystkim miejsce, w którym osoba fizyczna zwykle przebywa, a następnie obywatelstwo danej osoby.

Tekst Modelowej Konwencji stanowiącej wzór umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę, jak i brzmienie Komentarza do niej zostały wypracowane w drodze konsensusu przez wszystkie państwa członkowskie OECD, które zobowiązały się tym samym do stosowania zawartych w nich postanowień. Modelowa Konwencja, jak i Komentarz do niej, nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, natomiast stanowią wskazówkę, jak należy interpretować zapisy umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

Mając na uwadze opisany we wniosku stan faktyczny oraz przedstawiony powyżej stan prawny stwierdzić należy, że nie można zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, w myśl którego w całym 2015 r. Wnioskodawca będzie posiadał ograniczony obowiązek podatkowy w Polsce.

Analizując zatem stopień powiązań osobistych i gospodarczych Wnioskodawcy w roku 2015 w świetle ww. przepisów uznać należy, że do dnia 1 sierpnia 2015 r., tj. do momentu przeniesienia ośrodka interesów życiowych do Niemiec, tzn. do dnia przyjazdu do Niemiec Jego najbliższej rodziny (żony i dzieci), Wnioskodawca podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, tj. od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów z uwzględnieniem zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Sam fakt przebywania Wnioskodawcy w Niemczech od 1 maja 2015 r., wykonywania tam pracy, nie przesądza od tym, że od od tego dnia posiadał w Polsce ograniczony obowiązek podatkowy.

Dopiero od 1 sierpnia 2015 r., tj. od dnia przyjazdu do Niemiec rodziny (żony i dzieci) i przeniesienia ośrodka interesów życiowych do Niemiec, Wnioskodawca spełnia przesłanki pozwalające uznać go za osobę posiadającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terenie Niemiec.

Podsumowując, należy stwierdzić, że:

* do dnia przyjazdu do Niemiec żony oraz dzieci Wnioskodawca podlegał opodatkowaniu w Polsce od całości uzyskanych dochodów, na zasadach określonych w art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Do tego dnia Wnioskodawca posiadał miejsce zamieszkania na terytorium Polski, a zatem zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegał On na terytorium Polski nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

* od dnia przyjazdu żony i dzieci ośrodek interesów życiowych Wnioskodawca przeniósł do Niemiec. Od tego dnia posiada On miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terytorium Niemiec. Zatem, zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od dnia przyjazdu rodziny do Niemiec Wnioskodawca podlega w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, że w Polsce podlegają opodatkowaniu tylko dochody osiągnięte na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast dochody uzyskane przez Wnioskodawcę na terytorium Niemiec nie podlegają opodatkowaniu.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. Nr 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Administracji Skarbowej w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.