1462-IPPB3.4510.964.2016.1.DP - CIT w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków stanowiących koszty postępowania arbitrażowego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 9 września 2016 r. (data wpływu 12 września 2016 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków stanowiących koszty postępowania arbitrażowego - jest prawidłowe.

W dniu 12 września 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków stanowiących koszty postępowania arbitrażowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca zawarł z holenderską spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (hol. V.) (dalej: "Spółka A") umowę joint venture (dalej: "Umowa JV"), na mocy której strony zobowiązały się do powołania polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: "Spółka JV"), w której każda z nich obejmie po 50% udziałów. Umowa JV przewidywała, że przedmiotem działalności Spółki JV będzie wytwarzanie produktów z surowców, które będzie ona nabywać od Wnioskodawcy, przy czym wytworzone produkty Spółka JV sprzedawać będzie na podstawie stosownej umowy (dalej: "Umowa Dystrybucyjna") podmiotowi powiązanemu ze Spółką A, który będzie je dalej dystrybuować do swoich kontrahentów w Polsce i za granicą.

W wykonaniu powyższych zapisów Umowy JV, Spółka JV zawarła z powiązaną ze Spółką A belgijską spółką kapitałową (dalej: "Spółka C") Umowę Dystrybucyjną.

Na mocy umowy pomiędzy Spółką JV, Spółką C oraz holenderską spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, powiązaną ze Spółką A (dalej: "Spółka B"), wszelkie prawa i obowiązki Spółki C z tytułu Umowy Dystrybucyjnej zostały przeniesione na Spółkę B. Dla uproszczenia, w zakresie w jakim dalszy opis stanu faktycznego odwołuje się do Spółki B, odwołuje się również do Spółki C do czasu przejęcia jej praw i obowiązków z tytułu Umowy Dystrybucyjnej przez Spółkę B.

W Umowie Dystrybucyjnej znalazł się m.in. mechanizm ustalania ceny produktów sprzedawanych przez Spółkę JV na rzecz Spółki B. Zgodnie z Umową Dystrybucyjną, na wysokość ceny należnej Spółce JV od Spółki B za produkty sprzedawane przez Spółkę JV do Spółki B, miała mieć wpływ m.in. wysokość rabatów i upustów udzielonych przez Spółkę B swoim kontrahentom.

W związku z zawarciem Umowy JV, Umowy Dystrybucyjnej, oraz szeregu innych umów, Wnioskodawca sprzedawał surowiec Spółce JV, która wytwarzała z niego produkty i sprzedawała je Spółce B, która dystrybuowała je dalej do swoich kontrahentów.

Spółka B przyznawała swoim kontrahentom różnego rodzaju rabaty i upusty. Wśród rabatów i upustów przyznawanych przez Spółkę B na rzecz jej kontrahentów znajdowały się w szczególności upusty z tytułu wcześniejszej płatności (tzw. skonto).

Spółka B interpretowała Umowę Dystrybucyjną w ten sposób, że przyznawane przez nią skonta obniżają cenę należną Spółce JV z tytułu sprzedaży produktów Spółce B. W wyniku zastosowania takiej interpretacji, Spółka B wystawiała Spółce JV obejmujące skonta noty debetowe.

Powstały wątpliwości co do tego, czy zgodnie z Umową Dystrybucyjną skonta przyznawane przez Spółkę B swoim kontrahentom powinny pomniejszać cenę płatną przez Spółkę B na rzecz Spółki JV, co doprowadziło do szeregu rozmów pomiędzy przedstawicielami Wnioskodawcy, Spółki A, Spółki B oraz Spółki JV.

Spółka B podtrzymała swoją dotychczasową interpretację Umowy Dystrybucyjnej oraz rozpoczęła praktykę jednostronnego potrącania kwot skont ujętych w notach debetowych wystawionych Spółce JV z ceną należną Spółce JV od Spółki B.

Spółka JV oraz Wnioskodawca uznali takie działanie Spółki B (tj. pomniejszanie ceny sprzedawanych przez Spółkę JV Spółce B produktów o skonta przyznawane przez Spółkę B swoim kontrahentom) za nieuprawnione w świetle zawartej Umowy Dystrybucyjnej jak również niekorzystne dla Spółki JV i Wnioskodawcy będącego współwłaścicielem Spółki JV.

Zgodnie z postanowieniami Umowy JV za naruszenie Umowy JV należy uznać m.in. naruszenie przez którąkolwiek ze stron Umowy JV lub podmiot z nią powiązany postanowień umów zawartych w wyniku Umowy JV, w tym Umowy Dystrybucyjnej. Dlatego też Wnioskodawca uznał, że naruszenie przez Spółkę B Umowy Dystrybucyjnej stanowi również naruszenie Umowy JV przez Spółkę A, powiązaną ze Spółką B.

Umowa JV zawiera zapis na sąd polubowny stanowiący, że wszelkie spory pomiędzy stronami tej umowy (tj. między Wnioskodawcą i Spółką A) wynikłe z odmiennej interpretacji jej postanowień lub postanowień umów zawartych w wyniku zawarcia Umowy JV (w tym Umowy Dystrybucyjnej) poddane zostaną rozstrzygnięciu przez trybunał arbitrażowy działający w Londynie w oparciu o Regulamin Arbitrażowy Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego (ang. United Nations Commission on Internationai Trade Law (UNCITRAL)). Dlatego też Wnioskodawca zdecydował się na skierowanie sporu dotyczącego stosowania skont pod rozstrzygnięcie takiego trybunału arbitrażowego.

W ramach prowadzonego w Londynie postępowania arbitrażowego, Wnioskodawca wniósł m.in. o:

ii. zapłaty na rzecz Wnioskodawcy określonego odszkodowania z tytułu otrzymania ze Spółki JV dywidend mniejszych niż takie, które Wnioskodawca by otrzymał, gdyby Spółka B zapłaciła Spółce JV w całości cenę należną z tytułu sprzedaży produktów Spółki JV;

4. zasądzenie od Spółki A na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania arbitrażowego oraz innych kosztów pozostających w związku z tym postępowaniem.

Po rozpoznaniu sprawy trybunał arbitrażowy oddalił w całości roszczenia Wnioskodawcy, uznając w szczególności, że praktyki dotyczące pomniejszania przez Spółkę B ceny należnej Spółce JV z uwagi na skonta udzielone przez Spółkę B jej kontrahentom nie naruszają Umowy JV, ani Umowy Dystrybucyjnej. W związku z takim rozstrzygnięciem, trybunał arbitrażowy zobowiązał Wnioskodawcę w wyroku do zwrotu Spółce A poniesionych przez nią kosztów postępowania arbitrażowego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy wydatek w postaci zapłaconych Spółce A kosztów postępowania arbitrażowego opisanego powyżej może być uznany przez Wnioskodawcę za koszt uzyskania przychodów?

Zdaniem Wnioskodawcy, zwrócone przez niego Spółce A koszty opisanego wyżej postępowania arbitrażowego mogą być przez Wnioskodawcę uznane za koszt uzyskania przychodów.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.) (dalej: "u.p.d.o.p.") kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.

Przywołana regulacja wskazuje, że definicja kosztów uzyskania przychodów - dla celów podatku dochodowego - składa się z dwóch podstawowych elementów, które łącznie tworzą swego rodzaju normatywną klauzulę generalną. Pierwszy z tych elementów określić można mianem przesłanki pozytywnej, zakładającej spełnienie łączne dwóch warunków, tj.:

* konieczność faktycznego - co do zasady - poniesienia wydatku,

* poniesienie wydatku musi nastąpić w celu osiągnięcia przychodu lub jego zachowania albo zabezpieczenia.

Drugi z tych elementów stanowi przesłankę negatywną, zgodnie z którą, ponoszony wydatek nie został ujęty w zamkniętym katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Przepis art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. zawiera enumeratywną listę wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, co oznacza, iż każdy koszt dający się zakwalifikować do którejkolwiek z pozycji wymienionej na tej liście nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, nawet jeśli był poniesiony w celu osiągnięcia przychodów.

Tym samym podmiot gospodarczy ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków po wyłączeniu tych, których możliwość odliczenia jest wprost ograniczona w u.p.d.o.p. - zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że ich poniesienie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub wiąże się z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

W konsekwencji nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodów i jako taki podlegać odliczeniu od podstawy opodatkowania. Skoro bowiem ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem osiągnięcia przychodów, to ten cel musi być widoczny. Ponoszone koszty winny ten cel realizować lub co najmniej zakładać go jako realny. Prawo zaliczenia określonych wydatków do kosztów uzyskania przychodów dany podmiot ma w przypadku, gdy wydatki te pozostają w związku przyczynowym z osiąganymi przychodami.

Tak więc aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

Nie ulega wątpliwości, że poniesiony przez Wnioskodawcę wydatek na koszty postępowania arbitrażowego spełnia przesłanki wskazane w lit. c-f) powyżej - został on bowiem poniesiony bezpośrednio przez Wnioskodawcę (z jego majątku), jest bezzwrotny (Wnioskodawca nie ma możliwości odzyskania przelanych środków pieniężnych), został właściwie udokumentowany (Wnioskodawca posiada potwierdzenie bankowe dokonanego przelewu oraz wyrok trybunału arbitrażowego, na podstawie którego przelew ten został wykonany) oraz pozostaje w związku z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy (postępowanie arbitrażowe toczyło się w związku z Umową JV, którą Wnioskodawca zawarł w celu zagospodarowania kilku z powstających w procesach produkcyjnych Wnioskodawcy surowców).

Rozpatrując kwestię możliwości podatkowego rozliczenia ponoszonych przez podmioty gospodarcze kosztów sporów sądowych i arbitrażowych należy mieć na uwadze, że pomimo nieumieszczenia tego rodzaju wydatków w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów na podstawie wyłączenia zawartego w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. (co wypełnia przesłankę z lit. b) powyżej), nie przesądza to automatycznie o możliwości ich ujęcia jako kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te muszą bowiem spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., czyli zostać poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (przesłanka wskazana w lit. a) powyżej). W konsekwencji, każdy przypadek ponoszenia takich wydatków wymaga indywidualnej analizy uwzględniającej szczegóły danej sprawy i przesłanki, jakimi kierował się Wnioskodawca.

Wnioskodawca pragnie wskazać, iż w jego ocenie poniesienie wydatku z tytułu zwrotu Spółce A kosztów postępowania arbitrażowego można uznać za poniesione w celu osiągnięcia przychodu, jako że jednym z żądań procesowych Wnioskodawcy zawartych w pozwie skierowanym do trybunału było nakazanie Spółce A zapłaty na rzecz Wnioskodawcy określonego odszkodowania pieniężnego. A odszkodowanie to byłoby przecież - w przypadku wygranej w trybunale arbitrażowym - przychodem podatkowym Wnioskodawcy (w u.p.d.o.p. nie ma przepisu, który zwalniałby otrzymanie takiego odszkodowania z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych).

W interpretacjach indywidualnych wydawanych w imieniu Ministra Finansów w pełni akceptowalne jest podejście, w myśl którego jeśli świadczenie pieniężne, o które podatnik zdecydował się walczyć w sądzie, nie jest zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym, to koszty (w tym koszty sądowe) poniesione w celu jego uzyskania można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jako poniesione w celu osiągnięcia przychodów.

Na potwierdzenie można przywołać choćby interpretację indywidualną nr ITPB1/415-197/09/IG wydaną w dniu 25 maja 2009 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, w której czytamy m.in.: "Skoro zatem odszkodowanie i renta stanowią przychody zwolnione z opodatkowania, to stosownie do cytowanego art. 22 ust. 3 i 3a ww. ustawy (tj. ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) (dalej: "u.p.d.o.f.") - przyp. Wnioskodawcy), poniesione i udokumentowane przez Wnioskodawcę koszty postępowania sądowego stanowiące koszty uzyskania przychodu ustaiić naieży w takim stosunku, w jakim pozostają przychody opodatkowane w ogóinej kwocie przychodów. Zatem do kosztów uzyskania przychodu można zaliczyć jedynie część wydatków, w wysokości odpowiadającej proporcji uzyskanych odsetek w ogólnej kwocie świadczeń otrzymanych na podstawie wyroku sądu. Tak wyliczony wskaźnik proporcji należy zastosować do poniesionych kosztów ogółem. Wynik pomnożenia wskaźnika procentowego i kosztów ogółem stanowi tę część kosztów; którą można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Pozostała część poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów jako wydatki poniesione w celu uzyskania przychodu zwolnionego nie stanowi kosztów uzyskania przychodu". Analogiczne stanowisko znajdujemy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy nr ITPB1/415-635a/13/HD z dnia 21 sierpnia 2013 r.

Wskazane wyżej interpretacje dotyczą wprawdzie podatku dochodowego od osób fizycznych, niemniej jednak przepis, który jest w nich interpretowany (tj. art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f.), posiada identyczne brzmienie, jak będący przedmiotem niniejszego wniosku przepis art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Zatem skoro zdaniem. Ministra Finansów koszty postępowania sądowego poniesione przez pozywającego będącego osobą fizyczną na uzyskanie wyrokiem sądu świadczenia pieniężnego, którego otrzymanie nie jest wolne od opodatkowania, są "poniesione w celu osiągnięcia przychodów/ w rozumieniu art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f., to oznaczać to musi, iż takie same koszty postępowania sądowego poniesione przez osobę prawną na uzyskanie wyrokiem sądu świadczenia pieniężnego, którego otrzymanie nie jest wolne od opodatkowania, również są "poniesione w celu osiągnięcia przychodów/' - tym razem w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.

Ponadto Wnioskodawca pragnie wskazać, że w świetle powyżej przywołanego stanu faktycznego bezsprzecznym jest również, iż Wnioskodawca Umowę JV zawarł w celu osiągania przychodów ze sprzedaży produkowanego przez siebie surowca. Powstała w wyniku tej umowy Spółka JV nabywa bowiem od Wnioskodawcy (w celu dalszego przerobu i odsprzedaży) surowiec będący produktem ubocznym powstającym w toku odbywającego się w Zakładzie Produkcyjnym Wnioskodawcy procesu wytwarzania innych produktów. Dlatego też każde naruszanie Umowy JV czy - w skrajnym przypadku - zakończenie jej obowiązywania oznaczałoby narażenie Wnioskodawcy na ograniczenie bądź utratę źródła przychodów, którym to źródłem jest ciągła, odbywająca się na mocy zawartej ze Spółką A Umowy JV sprzedaż Spółce JV wytwarzanego przez Wnioskodawcę surowca.

Opisane w stanie faktycznym powyżej postępowanie Spółki B skutkujące de facto pogarszaniem opłacalności produkcji w Spółce JV, czyli spółce w 50% zależnej od Wnioskodawcy, będącej jednocześnie nabywcą sprzedawanego przez Wnioskodawcę surowca, może w przyszłości skutkować zmniejszeniem ilości odbieranego od Wnioskodawcy surowca. Dlatego też Wnioskodawca zdecydował się skorzystać z przysługującego mu w myśl zapisów Umowy JV uprawnienia do zaskarżenia praktyk Spółki B do trybunału arbitrażowego. W przypadku wygranej Wnioskodawcy w postępowaniu arbitrażowym Spółka B zmuszona byłaby zaprzestać narzucania Spółce JV skont, przez co opłacalność przerobu nabywanego od Wnioskodawcy surowca uległaby znaczącej poprawie, co pozytywnie wpłynęłoby na zdolności Spółki JV do nabywania kolejnych partii tego surowca od Wnioskodawcy. Wystąpienie z pozwem do trybunału arbitrażowego było więc w tych okolicznościach w pełni racjonalne, bo spowodowane chęcią zabezpieczenia źródła przychodów Wnioskodawcy. Wydatki z tym postępowaniem arbitrażowym związane, w tym będący przedmiotem niniejszego zapytania zasądzony wyrokiem trybunału zwrot kosztów postępowania, poniesione zatem zostały w celu zabezpieczenia źródła przychodów Wnioskodawcy i mogą być uznane za jego koszt uzyskania przychodów.

Pogląd, iż koszty postępowań sądowych mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów jako poniesione w celu zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów, wielokrotnie akceptowany był w interpretacjach indywidualnych wydawanych w imieniu Ministra Finansów. Choćby w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 3 stycznia 2014 r. nr ILPB3/423-472/13-3/JG czytamy: "(...) przedmiotowe koszty z tytułu udziału Spółki w procesach sądowych pozostają w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Tym samym, nie ulega wątpliwości, że pomimo tego, iż nie można poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów powiązać z konkretnym przychodem, to jednak wiążą się one z prowadzoną przez niego działalnością oraz zostały poniesione w celu ochrony jego interesów. Uznać zatem należy, że wydatki poniesione z tytułu zryczałtowanych kosztów zastępstwa procesowego i kosztów sądowych miały swoje racjonalne i ekonomiczne uzasadnienie i służyły zachowaniu źródła przychodów" (podobnie w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23 października 2013 r., nr ITPB1/415-811 b/12/AD). Również w interpretacji z dnia 21 kwietnia 2010 r., ILPB3/423-828/08/10-S/DS Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdził, że: "(...) koszty związane z konkretnym postępowaniem przed sądem powszechnym czy też organem administracji publicznej ponoszone przez dłużnika, bądź zwracane na rzecz strony przeciwnej w wyniku przegranego sporu sądowego lub administracyjnego, stanowią koszty uzyskania przychodu."

Podobne stanowisko zajmują sądy administracyjne. Choćby w wyroku z dnia 25 stycznia 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 1292/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zgodził się, że "ponoszenie wydatków na koszty procesu jest jednym z elementów dbałości o funkcjonowanie przedsiębiorstwa" i niezależnie od tego, czy podatnik jest pozwanym czy pozywającym, mogą być one kosztem uzyskania przychodów. Również WSA w Lublinie w wyroku z dnia 8 marca 2013 r. sygn. akt I SA/Lu 60/13 opowiedział się za uznaniem kosztów postępowania arbitrażowego za koszt uzyskania przychodów.

Powyższe argumenty potwierdzają zatem w pełni stanowisko Wnioskodawcy, iż wydatek z tytułu zwrotu kosztów postępowania arbitrażowego opisanego w stanie faktycznym może być uznany za koszt uzyskania przychodów Wnioskodawcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej przez Spółkę oceny swego stanowiska.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.