1462-IPPB2.4515.176.2016.1.AF - Skutki podatkowe planowanego podziału majątku małżeńskiego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 20 września 2016 r. (data wpływu 23 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych planowanego podziału majątku małżeńskiego - jest prawidłowe.

W dniu 23 września 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych planowanego podziału majątku małżeńskiego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni oraz Marian S. zawarli związek małżeński w dniu 8 sierpnia 1967 r. W dniu 23 stycznia 1970 r. Wnioskodawczyni oraz małżonek otrzymali przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Rozwód pomiędzy Wnioskodawczynią a Marianem S. nastąpił na mocy wyroku z dnia 9 stycznia 1974 r. Marian S. zmarł w dniu 27 kwietnia 2005 r. Spadek po Marianie S. nabyli z ustawy po 1/2: syn Radosław S. (syn z drugiego małżeństwa Mariana S.) oraz córka Aleksandra S. (córka z drugiego małżeństwa Mariana S.). Stwierdzenie nabycia spadku po Marianie S. nastąpiło na mocy postanowienia Sądu z dnia 26 kwietnia 2006 r. Wnioskodawczyni oraz Marian S. po rozwodzie nie przeprowadzili podziału majątku. Zgodnie z zaświadczeniem z Spółdzielni Budowlano - Mieszkaniowej z dnia 15 grudnia 2015 r. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przysługuje w udziałach: Wnioskodawczyni - 2/4 części w wyniku zachowania udziału nabytego na skutek przekształcenia obowiązującej pierwotnie wspólności ustawowej we współwłasność w częściach ułamkowych - (rozwód) oraz Państwu Radosławowi S. oraz Aleksandrze S. - w udziałach po 1/4 części w powyższym prawie - na podstawie postanowienia sądowego z dnia 26 kwietnia 2006 r., w wyniku dziedziczenia udziału w 1/2 przysługującego ich ojcu, Marianowi S. Dla przedmiotowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nie jest prowadzona księga wieczysta. Inne składniki majątku wspólnego (ruchomości) zostały już zgodnie podzielone na początku lat 70-tych i nie będą podlegały obecnie podziałowi. Wnioskodawczyni oraz dzieci Mariana S. zamierzają obecnie dokonać podziału majątku wspólnego małżeńskiego Wnioskodawczyni oraz Mariana S., w skład którego to majątku wspólnego wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Planowana czynność podziału majątku małżeńskiego, będzie czynnością samoistną. Wnioskodawczyni i Spadkobiercy nie dokonają działu spadku, ponieważ Wnioskodawczyni nie jest spadkobiercą Mariana S. Strony planują zawarcie przez Wnioskodawczynię oraz Spadkobierców jej byłego męża, w formie aktu notarialnego umowy o podział majątku, który był objęty wspólnością ustawową majątkową małżeńską, na mocy której Wnioskodawczyni nabędzie całe ww. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego bez spłat i dopłat. Planowana czynność może przybrać następującą treść: "Radosław S., Aleksandra S. i Maria S. oświadczają, że bez spłat i dopłat dokonują podziału spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku przy ulicy (...), szczegółowo opisanego w § 1 ust. 1, które objęte było wspólnością ustawową majątkową małżeńską Marii S. i Mariana S., w ten sposób, że Maria S. nabywa całe to spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, przy czym wartość tego składnika majątkowego Stawający określają na kwotę (...)". Powyżej opisana czynność dotyczyć będzie majątku małżonków, do którego stosuje się - pomimo śmierci jednego z nich - art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO). Planowana czynność nie będzie dokonywana w trybie przepisów prawa spadkowego o dziale spadku, gdyż podział nie będzie dokonywany wyłącznie pomiędzy spadkobiercami zmarłego. Przedmiotem transakcji zniesienia wspólności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest majątek małżonków po rozwodzie (art. 46 KRiO). Śmierć byłego małżonka powoduje, że do aktu notarialnego podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową nie staje osobiście Marian S., ale staną jego spadkobiercy. Chociaż przypadająca na rzecz zmarłego część majątku wchodzi w skład spadku po nim, planowana umowa nie będzie działem spadku oraz nie będzie częściowym działem spadku gdyż spadkobiercy nie dzielą przypadającego na spadkodawcę części lokalu pomiędzy siebie (to byłaby istota działu spadku), tylko dokonują podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową małżeńską, w ten sposób, że całe prawo majątkowe nabywa małżonek pozostający przy życiu.

Śmierć byłego małżonka nie wpływa na to, że planowany jest podział majątku małżeńskiego. Podstawą działania będzie art. 46 KRiO.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w wyniku planowanej czynności u Wnioskodawczyni powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn?

Zdaniem Wnioskodawcy, w wyniku planowanej czynności nie będzie ona podlegała podatkowi od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy: "Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Powołany przepis w sposób zamknięty określa czynności podlegające opodatkowaniu. W omawianej sprawie składnik majątku (spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu) należało do majątku wspólnego małżonków. Po rozwodzie nie nastąpił podział tego prawa. Prawo do dokonania podziału pozostało więc "otwarte". W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1998 r. wskazano wprost, że: "Art. 689 k.p.c. zezwala na połączenie w jednym postępowaniu sprawy o dział spadku ze sprawą o zniesienie współwłasności i sprawą o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Gdy w skład spadku, tak jak w niniejszej sprawie, wchodzi udział w majątku, który był objęty wspólnością małżeńską, i wcześniej nie doszło do przesądzenia ewentualnych zwrotów z tytułu nakładów, wydatków oraz innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie (kwestia ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym jest w niniejszej sprawie, w świetle art. 43 § 2 k.r.o., nieaktualna, dlatego może być pominięta), połączenie w jednym postępowaniu działu spadku z podziałem majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej jest konieczne". Planowana przez Wnioskodawczynię oraz spadkobierców czynność (dokonana w trybie pozaprocesowym) wiąże się z zastosowaniem ww. tezy. Sąd Najwyższy wprost wskazał, że również po śmierci małżonka możliwe (a nawet niezbędne) jest zniesienie współwłasności małżeńskiej.

Jak wynika z przedstawionego istniejącego stanu faktycznego oraz treści planowanej czynności - zniesienie wspólności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nastąpi na podstawie przepisów KRiO.

Wnioskodawczyni oraz jej małżonek - po przeprowadzeniu rozwodu - nie podzielili majątku (w sposób automatyczny zmienił się tylko status wspólności). Podział majątku nastąpi w trybie przewidzianym przepisami KRiO - w miejsce zmarłego byłego małżonka działają zaś jego spadkobiercy.

Również analiza opisywanego przypadku po zastosowaniu wykładni celowościowej prowadzi do powyższej konkluzji. Byli małżonkowie dokonali odpowiedniego rozporządzenia pozostałymi składnikami majątku. Strony akceptowały, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu powinno należeć do Wnioskodawczyni. Decyzja ta będzie - na mocy opisywanej czynności - zastosowana również przez spadkobierców zmarłego. Okoliczność zewnętrzna, niezależna od woli i działań stron (zgon byłego małżonka) nie powinna modyfikować skutków podatkowych umowy o podział majątku.

Praktyka skarbowa potwierdza stanowisko Wnioskodawczyni.

Okoliczność, iż zniesienie wspólnoty majątkowej małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 7 maja 2014 r. (IPPB2/436-197/14-2/MZ).

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 26 sierpnia 2009 r. (IPPB2/436-209/09-2/MS) odniósł się do następującego stanu faktycznego: "Małżonkowie byli na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej współwłaścicielami jednej nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym. W dniu 9 czerwca 2001 r. jeden z małżonków (żona) zmarł. Na podstawie ustawy po zmarłym małżonku odziedziczyły cały spadek (a więc również wspomnianą nieruchomość) dzieci siostry zmarłego (trzy osoby). Na skutek tego dziedziczenia nieruchomość jest obecnie przedmiotem wspólności, w której żyjący małżonek (mąż) ma udział wynoszący 1/2 części (na skutek ustania wspólności majątkowej małżeńskiej), zaś trzej spadkobiercy zmarłego małżonka udziały po 1/6 części każdy z nich (na skutek dziedziczenia). Wszystkie te osoby (tekst jedn.: małżonek i spadkobiercy zmarłego małżonka) zamierzają zawrzeć umowę, na mocy której cała nieruchomość przypadnie na wyłączną własność żyjącego małżonka, z jednoczesnym zastrzeżeniem spłat na rzecz spadkobierców". Organ potwierdził stanowisko strony, że: "Umowa ta nie jest bowiem ani odpłatnym zniesieniem współwłasności ani odpłatnym działem spadku, lecz odpłatną umową o podział majątku wspólnego". Chociaż interpretacja dotyczy innego podatku, dla omawianej sprawy istotne jest, że wynika z niej zasada ustalenia skutków podatkowych właściwych dla zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej (pomimo śmierci jednego z małżonków).

Również Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 21 stycznia 2014 r. (ITPB2/415-964/13/DSZ) odniósł się do podobnego przypadku, w którym podział majątku został wprawdzie orzeczony za życia obu małżonków, ale wykonany (spłaty) po jego śmierci przez spadkobierców. Organ uznał, że dla małżonka otrzymującego spłaty nie stanowią one przychodu, gdyż wynikają z czynności podziału majątku małżonków. Z tej interpretacji można dla sprawy Wnioskodawczyni wyprowadzić następujący wniosek: skoro spadkobiercy zmarłego małżonka wykonują czynności, które powinny być dokonane przez zmarłego - dla Wnioskodawczyni skutki podatkowe wynikają z czynności prawnej w postaci zniesienia wspólnoty majątkowej małżeńskiej.

Konkludując, Wnioskodawczyni wraz ze spadkobiercami jej byłego męża dokonają podziału majątku wspólnego małżonków, a w wyniku planowanej czynności Wnioskodawczyni uzyska całe spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Takie zdarzenie nie rodzi obowiązku podatkowego, gdyż nie zostało wymienione w katalogu czynności poddanych opodatkowaniu. Strony nie planują zaś dokonania żadnej z ww. czynności. Wnioskodawczyni uzyska samodzielnie całe spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu w wyniku zniesienia współwłasności małżeńskiej. Jest to czynność regulowana przepisami KRiO, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, wskazać należy, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego interpretację.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.