14093/2017 - Przepisy dotyczące finansowania szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych

Przepis art. 90 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2016 r. poz. 1943 z późn. zm.) określa poszczególne rodzaje uprawnień niżej wymienionych szkół do uzyskania dotacji, wskazując, iż:

* szkołom niepublicznym o uprawnieniach szkół publicznych, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, dotacja przysługuje na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego ucznia danego typu i rodzaju szkoły w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego właściwą dla prowadzenia ww. szkół (art. 90 ust. 2a),

* szkołom niepublicznym o uprawnieniach szkół publicznych niewymienionych wyżej, tj. w art. 90 ust. 2a, dotacja przysługuje na każdego ucznia, uczestniczącego w co najmniej 50% obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu, w wysokości nie niższej niż 50% podstawowej kwoty dotacji dla szkół danego typu i rodzaju. Uczestnictwo uczniów w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych musi być potwierdzone ich własnoręcznymi podpisami na listach obecności na tych zajęciach (art. 90 ust. 3).

Przepisy art. 90 ww. ustawy różnicują wysokość dotacji dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych w oparciu o kryterium czy jest to szkoła, w której jest realizowany obowiązek nauki czy też nie.

Zasady podlegania obowiązkowi nauki określa natomiast art. 15 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym obowiązek nauki trwa do ukończenia 18 roku życia. Ustawa nie wprowadza przy tym żadnych wyjątków od tej zasady, w szczególności na czas trwania obowiązku nauki nie ma wpływu, do jakiego typu i rodzaju szkoły dziecko uczęszcza.

W większości przypadków poprzez określenie typu można jednoznacznie ustalić, czy do określonej szkoły są przyjmowane osoby, które nie ukończyły 18 lat, a zatem czy jest to szkoła, w której jest realizowany obowiązek nauki. Jednak mogą się pojawiać sytuacje, gdzie trudno jednoznacznie stwierdzić, czy w tej szkole znajdzie się chociaż jedna osoba, która jest nadal objęta obowiązkiem nauki, np. szkoła policealna dla młodzieży, ale też nie można wykluczyć, że o przyjęcie do tej szkoły mogą się ubiegać osoby, które temu obowiązkowi nadal podlegają.

Ustawodawca zróżnicował wysokość dotacji dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, przyznając prawo do wyższej dotacji szkołom, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki. Należy zatem uznać, że intencją ustawodawcy było wspieranie tych szkół, do których co do zasady przyjmowana jest młodzież niepełnoletnia objęta obowiązkiem nauki, chociaż mogą też uczęszczać do nich osoby, które temu obowiązkowi nie podlegają.

W szkole policealnej dla młodzieży, słuchacze, w decydującej większości będą osobami pełnoletnimi, a nawet mogą zdarzyć się sytuacje faktyczne, gdy żaden uczeń tej szkoły już w chwili rozpoczynania nauki w tej szkole nie będzie podlegał obowiązkowi nauki. Wówczas względy celowościowe przemawiałyby za ustaleniem dotacji dla tego rodzaju szkół na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy.

Ad 2. W myśl art. 7 ust. 3 pkt 4 ustawy o systemie oświaty szkoła niepubliczna posiadająca uprawnienia szkoły publicznej obowiązana jest prowadzić dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla szkół publicznych. W związku z powyższym, w zakresie dotyczącym sposobu prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania w odniesieniu do niepublicznej szkoły policealnej dla młodzieży posiadającej uprawnienia szkoły publicznej stosuje się te same regulacje, które obowiązują publiczną szkołę policealną dla młodzieży, w szczególności: § 6 ust. 1-3 i 5, § 8, § 9, § 10 ust. 1-4, § 15, § 16, § 22-24 i § 26 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2014 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji ^.

Ad 3 i 4. Zgodnie z art. 90 ust. 3f ustawy o systemie oświaty osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli przez organy jednostek samorządu terytorialnego mają prawo wstępu do szkół dotowanych przez te jednostki oraz wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu nauczania, a w przypadku szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, w których nierealizowany jest obowiązek nauki lub obowiązek szkolny, dodatkowo do wglądu do list obecności, o których mowa w ust. 3 oraz ich weryfikacji. Na mocy art. 90 ust. 4 ustawy o systemie oświaty, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 1a i 2a-3b, oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania. Intencją ustawodawcy było zatem, by organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego ustalił w drodze uchwały ogólne zasady związane z procesem przyznawania dotacji oświatowych oraz trybem weryfikacji prawidłowości wykorzystania przyznanych środków. Powołany przepis daje szerokie uprawnienia samorządowym organom stanowiącym do określenia warunków przyznania dotacji i jej kontroli. Uchwała taka może zawierać m.in. przepisy regulujące treść wniosku o przyznanie dotacji, czy też szczegółowy tryb prowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystania środków. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, wykonując delegację ustawową zawartą w art. 90 ust. 4 ww. ustawy, zobowiązany jest stworzyć system kontroli, który będzie pozwalał na pełną weryfikację wykorzystywania przez beneficjentów dotacji. Powinien być to system skuteczny, realizujący cel wskazany w przywołanej delegacji. W ramach tego procesu kontroli mogą się mieścić uprawnienia organu kontrolującego do przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątkowych i przebiegu określonych czynności, jak również wzywania i przesłuchiwania świadków, żądania udzielenia ustnych i pisemnych wyjaśnień, czy korzystania z pomocy biegłych. Nie jest także nadmiernym uprawnieniem kontrolujących przyznanie im możliwości żądania sporządzania niezbędnych do kontroli odpisów i wyciągów z dokumentacji, zestawień i obliczeń opartych na dokumentach (wyrok WSA w Olsztynie z dnia 19 lutego 2015 r.; sygn.: I SA/Ol 6/15).

Zgodnie z powyższym osoby kontrolujące mają wgląd do dokumentacji prowadzonej przez szkołę, w tym szkołę niepubliczną o uprawnieniach szkół publicznych. Na mocy art. 7 ust. 3 pkt 4 ustawy o systemie oświaty szkoła niepubliczna niebędąca szkołą artystyczną może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli m.in. prowadzi dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla szkół publicznych. Ponadto czynności kontrolne przebiegu zajęć szkolnych leżą, zgodnie z art. 33 ust. 3 pkt 4 ustawy o systemie oświaty, w kompetencjach nauczycieli wykonujących czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego.