13402/2017 - Nauczanie dwujęzyczne dzieci głuchych

Kwestia wprowadzenia tzw. modelu edukacji dwujęzycznej głuchych była podnoszona w krajach europejskich i w Polsce w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, po rewolcie studentów Uniwersytetu Gallaudeta w Waszyngtonie. Studenci - niezadowoleni z poziomu edukacji - domagali się poprawy w tej dziedzinie. Trzydzieści lat temu był to postulat uzasadniony, ponieważ tylko niewielka część osób z uszkodzeniami słuchu mogła korzystać z dobrodziejstwa nowoczesnego protezowania narządu słuchu. Natomiast podstawą doboru metod komunikowania się z uczniem powinna być wczesna, a następnie ustawicznie pogłębiana diagnoza funkcjonalna jego specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Ministerstwo Edukacji Narodowej podjęło działania zmierzające do usprawnienia ww. diagnozy poprzez zbudowanie integralnego, efektywnego, kompleksowego systemu wsparcia dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych i ich rodzin, z zastosowaniem Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), w tym wersji dla dzieci i młodzieży (ICF-CY).

W związku z powyższym wprowadzanie ujednoliconego programu edukacji dwujęzycznej dla wszystkich dzieci z uszkodzeniami słuchu jest nieuzasadnione ze względów pedagogicznych i logopedycznych.

Ministerstwo Edukacji Narodowej stwarza warunki organizacyjno-prawne do kształcenia, wychowania i opieki pedagogicznej wszystkim dzieciom i młodzieży, w tym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a więc również dzieciom i młodzieży niesłyszącej i słabosłyszącej we wszystkich typach i rodzajach przedszkoli, szkół ogólnodostępnych, integracyjnych lub specjalnych, a także w placówkach systemu oświaty. Na bieżąco prowadzone są prace nad zmianami i opracowywaniem rozwiązań legislacyjno-organizacyjnych mających na celu zapewnienie uczniom niepełnosprawnym odpowiednich do ich potrzeb warunków kształcenia.

Zarówno dotychczasowe, jak i nowe przepisy prawa oświatowego umożliwiają naukę języka migowego już od momentu objęcia dziecka zajęciami wczesnego wspomagania rozwoju, które organizowane są od chwili wykrycia niepełnosprawności 1 jak również w trakcie wychowania przedszkolnego i kształcenia w szkole.

Dla dzieci i młodzieży niesłyszących posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego nauka języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji powinna być uwzględniona w ramach zajęć rewalidacyjnych 2 których minimalny i tygodniowy wymiar w poszczególnych typach i rodzajach szkół został określony w przepisach 3 . Nauka języka migowego może być również zorganizowana w szkole poza obowiązkowymi zajęciami edukacyjnymi 4 zgodnie z potrzebami uczniów, w szczególności dzieci i młodzieży niesłyszących.

Zakres wsparcia, jaki jest niezbędny dziecku posiadającemu orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu np. na niesłyszenie lub słabe słyszenie, wynika z zaleceń wskazanych w ww. orzeczeniu oraz z wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka dokonanej przez zespół nauczycieli i specjalistów prowadzących z nim zajęcia 5 .

Dostosowanie treści i indywidualizacja procesu nauczania to zadanie nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem niesłyszącym lub słabosłyszącym. Wskazania, zalecenia i formy pracy określone zostają w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym (IPET) 6 .

Nauczyciele i specjaliści zatrudnieni w szkole zobligowani są do udzielania uczniom i rodzicom pomocy psychologiczno-pedagogicznej po stwierdzeniu takiej potrzeby 7 . W systemie oświaty wsparcia uczniom, nauczycielom i rodzicom uczniów udzielają również poradnie psychologiczno-pedagogiczne 8 .

Ponadto Minister Edukacji Narodowej zapewnia m.in. uczniom niesłyszącym i słabosłyszącym dostęp do podręczników i materiałów edukacyjnych dostosowanych do możliwości edukacyjnych i potrzeb psychofizycznych tych uczniów. Zestaw materiałów dla uczniów m.in. mających trudności w uczeniu się i/lub komunikowaniu się, w tym niesłyszących, słabosłyszących, które będą dostępne w roku szkolnym 2017/2018 w klasie I szkoły podstawowej tworzą, np.: zaadaptowany podręcznik, materiały edukacyjne w postaci zeszytów piktogramów odpowiadające zakresem zaadaptowanemu podręcznikowi i umożliwiające realizację programu nauczania poprzez wykorzystanie symboli PCS (Picture Communication Symbols), materiały edukacyjne w formie multimedialnej zawierającej poszczególne części zaadaptowanego podręcznika w wersji elektronicznej, a także piktogramy (symbole PCS) oraz tłumaczenia na polski język migowy (PJM) - do wykorzystania na komputerach i tablicach multimedialnych.

W roku szkolnym 2017/2018 bezpłatny podręcznik dostosowany do potrzeb edukacyjnych uczniów m.in. z dysfunkcjami słuchu, jak i uczniów napotykających na trudności komunikacyjne i korzystających z komunikacji alternatywnej, otrzymają uczniowie niepełnoqsprawni uczęszczający do klas II i III szkół podstawowych.