12207/2017 - Projekt rozporządzenia w sprawie nauczania indywidualnego

Kwestie te regulowane są nie tylko przepisami w sprawie organizacji indywidualnego nauczania.

Zróżnicowane możliwości dostosowania organizacji kształcenia oraz formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w zależności od potrzeb ucznia, wskazane są w ustawach 1 oraz aktach wykonawczych m.in. w przepisach w sprawie:

Obecnie procedowane są projekty wszystkich trzech wyżej wymienionych rozporządzeń 2 ^, w których zostaną doprecyzowane i uzupełnione rozwiązania dostosowane do potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów chorych, którzy nie mogą uczęszczać do szkoły oraz tych, którzy z uwagi na stan zdrowia wymagają indywidualizacji kształcenia na terenie szkoły.

Proces kształcenia uczniów niepełnosprawnych odbywa się na podstawie indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych 3 ^. W opracowaniu tych programów mogą brać udział rodzice uczniów oraz pełnoletni uczniowie.

Programy te określą zarówno sposób dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości ucznia, rodzaj i liczbę zajęć o charakterze terapeutycznym wspomagających rozwój ucznia i niwelujących występujące deficyty i zaburzenia rozwojowe, jak również formy współpracy z rodzicami i innymi instytucjami, które mogę wesprzeć ucznia i szkołę w zapewnieniu mu odpowiednich do potrzeb warunków nauki i oddziaływań.

Jeśli z uwagi na poziom funkcjonowania ucznia niepełnosprawnego konieczne jest prowadzenie zajęć w formie indywidualnej lub w grupie o mniejszej liczebności niż oddział klasowy - w indywidualnym programie ucznia może być zawarte takie zalecenie. Pomimo że na podstawie obecnie obowiązujących przepisów była taka możliwość, nie zawsze szkoły z niej korzystały. Dlatego w projektowanych przepisach dotyczących organizacji kształcenia specjalnego zostanie wprost wskazana taka możliwość. Będzie to znacznym ułatwieniem dla rodziców uczniów niepełnosprawnych, którzy dotychczas, chcąc zapewnić możliwość realizacji zajęć edukacyjnych w formie indywidualnej na terenie szkoły, ubiegali się o wydanie - poza orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego - również orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania.

Priorytetem działań szkoły powinno być dążenie do pełnego, rzeczywistego włączenia i integracji z rówieśnikami ucznia niepełnosprawnego, zarówno poprzez wspomaganie rozwoju samego ucznia, indywidualizację i wspieranie go podczas zajęć z klasą, jak i likwidowanie barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia w grupie rówieśniczej i uczestnictwo w życiu szkoły. Zostało to wskazane w projekcie rozporządzenia regulującego kształcenie uczniów niepełnosprawnych 4 ^.

Uczniowie z niepełnosprawnościami nie będą kierowani do szkół specjalnych. Prawo do kształcenia w szkołach ogólnodostępnych, integracyjnych i specjalnych gwarantuje im ustawa o systemie oświaty 5 oraz ustawa - Prawo oświatowe 6 ^. O wyborze rodzaju szkoły decydują i nadal będą decydować rodzice ucznia.

W przypadku uczniów, którzy mogą uczęszczać do szkoły, ale ze względu na stan zdrowia wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania oraz długotrwałej pomocy specjalistycznej, nie są natomiast objęci kształceniem specjalnym, zostaną poszerzone formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej (klasy terapeutyczne, indywidualne ścieżki kształcenia).

Indywidualne nauczanie jest natomiast formą kształcenia adresowaną do uczniów, którzy w pewnym okresie czasu, z uwagi na stan zdrowia, nie mogą uczęszczać do szkoły, dlatego zapewnia się im możliwość realizacji treści programowych w domu, w indywidualnym i bezpośrednim kontakcie z nauczycielem.

Stan zdrowia ucznia nie powinien stanowić przyczyny pozbawienia go możliwości kontaktu z rówieśnikami i uczestniczenia w życiu społeczności przedszkolnej lub szkolnej. Dlatego w przepisach zostanie doprecyzowana rola nauczycieli i dyrektora szkoły w podejmowaniu działań umożliwiających kontakt z rówieśnikami uczniowi objętemu indywidualnym nauczaniem, co ułatwi mu powrót do grupy rówieśniczej po zakończeniu tego nauczania.

W przypadku uczniów objętych indywidualnym nauczaniem, których stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, dyrektor, jeśli stan zdrowia będzie to umożliwiał, tak jak dotychczas będzie organizował różne formy uczestniczenia ucznia w życiu szkoły m.in. poprzez udział w zajęciach rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, uroczystościach i imprezach szkolnych oraz - co zostanie wskazane wprost w przepisach - w wybranych zajęciach edukacyjnych.

Dodana zostanie również możliwość zawieszenia przez dyrektora szkoły na podstawie zaświadczenia lekarskiego zajęć indywidualnego nauczania jeśli stan zdrowia ucznia ulegnie okresowej poprawie.

Konieczność zmian wynika z nieprawidłowości związanych z organizacją kształcenia m.in. uczniów z niepełnosprawnościami zgłaszanych przez jednostki samorządu terytorialnego, dyrektorów szkół, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, kuratorów oświaty, rodziców, organizacje pozarządowe.

Edukacja włączająca to nie tylko obecność ucznia niepełnosprawnego w szkole ogólnodostępnej, ale jego autentyczne włączenie w życie klasy i szkoły oraz aktywność i zaangażowanie podczas zajęć z klasą, kontakt z rówieśnikami podczas przerw i poza szkołą. Nie można mówić o rzeczywistym włączeniu, kiedy uczeń niepełnosprawny realizuje indywidualne nauczanie w odrębnym pomieszczeniu w szkole.

W opinii resortu zmiana ta będzie korzystna przede wszystkim dla uczniów z niepełnosprawnościami. Poszerzająca się z roku na rok praktyka obejmowania uczniów indywidualnym nauczaniem na terenie szkoły, zamiast rzeczywistego ich włączania w zajęcia z klasą i życie szkoły z wykorzystaniem dostępnych możliwości indywidualizacji procesu kształcenia oraz zatrudniania dodatkowej kadry, powodowała pogłębiający się proces izolacji społecznej uczniów niepełnosprawnych. W efekcie tracili na tym uczniowie, pomimo że środki przekazywane na organizację ich kształcenia z budżetu państwa rokrocznie rosły, wynosząc w 2016 r. ok. 6,5 mld zł.

Zapewniam Panią Poseł, że zmiana przepisów, przy jednoczesnym zapewnieniu elastycznych możliwości organizacji kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, będzie sprzyjać uaktywnieniu działań szkół w zakresie doskonalenia i kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i radzenia sobie z problemami dydaktyczno-wychowawczymi uczniów. Ministerstwo Edukacji Narodowej przekazuje środki na organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Środki te naliczane są w podziale części oświatowej subwencji ogólnej w tzw. standardzie na ucznia.

Sięganie po formę indywidualnego nauczania przeznaczonego dla uczniów chorych, w sytuacji trudności w funkcjonowaniu ucznia w szkole, wymagało zdefiniowania problemu jako uwarunkowanego stanem zdrowia ucznia, podczas gdy w rzeczywistości przyczyny tych trudności wymagały podjęcia przez szkołę innych działań wspierających dziecko, w tym zmian po stronie samej szkoły (np. likwidacja barier w zakresie dostępu do pomieszczeń klasowych dla ucznia niepełnosprawnego ruchowo, zmiana metod nauczania, zatrudnienie dodatkowego nauczyciela, prowadzenie indywidualnych zajęć, itd.).

Obecnie trwają prace nad projektami rozporządzeń, które zostaną ponownie przekazane do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych. Przepisy uwzględnią różne możliwości dostosowania organizacji kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi tak, by zapewnić im, w miarę możliwości zdrowotnych, jak najpełniejszy kontakt z rówieśnikami. Nie przewiduje się wycofania z przepisów, które wskazują, że indywidualne nauczanie organizowane jest w domu.

Zgodnie z ustawą - Prawo oświatowe system oświaty zapewnia w szczególności dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej. Przygotowywane rozwiązania umożliwią zapewnienie zróżnicowanych, dostosowanych do różnych potrzeb dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, form organizacji kształcenia i wsparcia.