1061-IPTPB4.4511.261.2016.2.SK - PIT w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 oraz art. 14r. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku wspólnym z dnia 21 listopada 2016 r. (data wpływu 28 listopada 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 4 stycznia 2017 r. (data wpływu 9 stycznia 2017 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 28 listopada 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201), w związku z czym pismem z dnia 20 grudnia 2016 r., nr 1061 IPTPB4.4511.261.2016.1.SK, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 21 grudnia 2016 r. (data doręczenia 30 grudnia 2016 r.). Wnioskodawczyni uzupełniła ww. wniosek pismem z dnia 4 stycznia 2017 r. (data wpływu 9 stycznia 2017 r.), nadanym za pośrednictwem placówki pocztowej w dniu 4 stycznia 2017 r.

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni -...., wraz ze swoją siostrą...., z tytułu dziedziczenia ustawowego stwierdzonego postanowieniem Sądu, stała się osobą bezpośrednio legitymowaną do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym (realizowanym przed sądem powszechnym) z tytułu uprzedniego wydania przez organ administracji centralnej (d. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej...) nieważnej decyzji - orzeczenia z dnia 5 sierpnia 1954 r. o przejęciu na własność Skarbu Państwa - Państwowego Funduszu Ziemi, nieruchomości ich poprzednika prawnego, na podstawie art. 1 pkt 4 oraz art. 3 i 5 dekretu z dnia 28 listopada 1945 r. o przejęciu niektórych nieruchomości na cele reformy rolnej osadnictwa (Dz. U. z 1945 r. Nr 57, poz. 321). Minister Rolnictwa ostatecznym orzeczeniem z dnia 24 listopada 1954 r. utrzymał w mocy ww. orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej.....

Wobec powyższego, Wnioskodawczyni wraz ze swoją siostrą, wnioskiem z dnia 6 czerwca 2004 r. wystąpiła do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o stwierdzenie wydania z naruszeniem prawa ww. orzeczeń. W wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi ostateczną decyzją z dnia 17 grudnia 2008 r. (znak:...), na podstawie art. 156 § 1 pkt 2, art. 158 § 2 oraz art. 158 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: "k.p.a.") - stwierdził, że zaskarżone orzeczenie Ministra Rolnictwa z dnia 24 listopada 1954 r. oraz poprzedzające je orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej.... z dnia 5 sierpnia 1954 r., wydane zostały z naruszeniem prawa i jednocześnie odmówił stwierdzenia ich nieważności z powodu wystąpienia nieodwracalnych skutków prawnych. Jednocześnie na skutek uchylenia z dniem 1 września 2004 r., art. 160 k.p.a. (art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 162, poz. 1692, dalej: "k.c.") - zainteresowane nie mogły realizować swego roszczenia w drodze decyzji administracyjnej, albowiem roszczenie odszkodowawcze mogło być dochodzone wyłącznie przed sądem powszechnym na podstawie art. 417 (1) § 2 k.c.: "Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem." Powyższa konstrukcja tzw. przedsądu administracyjnoprawnego wywołuje określone skutki procesowe dla poszkodowanego, bowiem brak wymaganego prejudykatu wyklucza możliwość skutecznego dochodzenia odszkodowania. Zatem, warunkiem koniecznym do wystąpienia z żądaniem zapłaty określonej kwoty tytułem naprawienia szkody, wyrządzonej zainteresowanym przez wydanie ostatecznej decyzji, było uprzednie stwierdzenie we właściwym postępowaniu, niezgodności z prawem administracyjnego aktu zawłaszczenia mienia.

Ten szczególny tryb został przez zainteresowane zachowany, albowiem Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z dnia 17 grudnia 2008 r. stwierdził, że zaskarżone orzeczenie Ministra Rolnictwa z dnia 24 listopada 1954 r. oraz poprzedzające je orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej.... z dnia 5 sierpnia 1954 r. wydane zostały z naruszeniem prawa. Dopiero z dniem, w którym przedmiotowa decyzja stała się ostateczna, przysługujące roszczenie o naprawienie szkody stało się wymagalne.

W dniu 19 stycznia 2010 r. Wnioskodawczyni wraz z siostrą wystąpiły przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie.... ze stosowanym roszczeniem odszkodowawczym, roszczenie swe realizując przed Sądem Okręgowym.... Zgodnie bowiem z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r.,...., opubl.....: "Skarb Państwa jest biernie legitymowany w sprawie o naprawienie szkody wynikłej z ostatecznej decyzji administracyjnej, o której mowa w art. 36 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191, z późn. zm.), także wtedy, gdy stwierdzenie jej nieważności lub stwierdzenie, że została wydana z naruszeniem prawa, nastąpiło po dniu 26 maja 1990 r."

Wyrokiem wstępnym z dnia 17 października 2011 r., sygn. akt...., Sąd Okręgowy uznał roszczenie obu zainteresowanych (powódek) za usprawiedliwione w zasadzie (tj. przesądził zasadność roszczenia), zaś Sąd Apelacyjny.... wyrokiem z dnia 22 lutego 2012 r. orzeczenie to utrzymał (oddalając w całości apelację pozwanego - Skarbu Państwa). Należy przy tym wyjaśnić, że:

W konsekwencji, w dalszym rozpoznaniu sprawy (obejmującym już ustalenie samej wysokości należnego odszkodowania) Sąd Okręgowy... kolejnym wyrokiem (pod tą samą sygnaturą akt, z dnia 12 marca 2015 r.) zasądził na rzecz Wnioskodawczyni i Jej siostry (jako wierzycielek solidarnych) odpowiednią kwotę odszkodowania. Istotne przy tym pozostaje, że zasądzenie odszkodowania nastąpiło na podstawie (z przyjęciem jako źródła wyrządzenia szkody podstawy deliktowej) art. 417 (1) § 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami, liczonymi jednak dopiero od daty uprawomocnienia się wyroku. Prawomocność zasądzenia odszkodowania nastąpiła bowiem wobec wydania przez Sąd Apelacyjny w.... wyroku oddalającego apelację pozwanego w całości. Wnioskodawczyni wskazała także, że zasądzone odszkodowanie przyznane zostało w wysokości wartości gruntów rolnych według stanu z daty zawłaszczenia, tj. z roku 1954, nie zaś według wartości, jaką grunty te przedstawiają obecnie, będąc w większości działkami budowlanymi (sądy nie zastosowały tzw. metody dyferencyjnej obliczenia odszkodowania).

Ponadto Wnioskodawczyni dodała, że w treści samej sentencji wyroku wydanego w pierwszej instancji przez Sąd Okręgowy zawarto - zgodnie z przepisami k.p.a. - kwotę zasądzonego odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku oraz rozstrzygnięcie co do kosztów procesu; natomiast co do podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia w uzasadnieniu wyroku przytoczono, że wysokość odszkodowania oparta została na opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, jaką sporządzono: "(...) uwzględniając w szczególności cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stan nieruchomości oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 207, poz. 2109 z 2004 r., z późn. zm.) w rozdziale 2 określa sposób ustalania wartości nieruchomości przy zastosowaniu poszczególnych podejść, metod i technik wyceny. (...). Zgodnie z art. 363 § 1 zd. 1 k.c., naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. (...) Konkludując, z tych wszystkich przytoczonych względów Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku, stosując normę art. 363 § 2 k.c., oddalając żądanie powódek w pozostałym zakresie jako nieuzasadnione". Precyzując podstawę materialnoprawną zasądzonego na rzecz Wnioskodawczyni i jej siostry odszkodowania, Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku wydanym w II instancji, w dniu 18 grudnia 2015 r., sygn. akt I ACa 709/15, wskazał natomiast: "Dlatego należy za podstawę ustalenia wysokości odszkodowania, zachowując kryteria zawarte w art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c., przyjąć wycenę biegłego sądowego.... opartą na przedstawionych i szczegółowo wyjaśnionych przesłankach (...)".

Nie ma jednak wątpliwości, że wobec źródła szkody wywołanej deliktem wynikającym z wydania ostatecznej decyzji administracyjnej "po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu jej niezgodności z prawem", podstawę tą uzupełnia przepis art. 417 (1) § 2 k.c., jaki zastąpił w dacie wytoczenia powództwa - przepis art. 160 k.p.a."

Reasumując stanowisko zawarte zarówno w wyroku wstępnym Sądu Okręgowego, jak i w wyrokach Sądów obu instancji, określających wysokość zasądzonego odszkodowania podstawą prawną odszkodowania przyznanego na rzecz obu zainteresowanych były przepisy: art. 417 (1) § 2 k.c. (wobec uchylenia d. art. 160 k.p.a. przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 04.162.1692) z dniem 1 września 2004 r.) w zw. z art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c.; przy czym sądy powszechne w treści wydawanych orzeczeń, tj. ani w sentencji, ani w części motywacyjnej (w uzasadnieniu) nie zawierają treści kwalifikujących prawno-podatkowo (treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Oznacza to, że także w wyrokach wydanych w sprawie opisanej w przedstawionym stanie faktycznym, sądy nie podały, że "wysokość lub zasady ustalenia wskazanego w nim odszkodowana wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub wynikają z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666)".

W styczniu 2016 r. pozwany zapłacił na rzecz Wnioskodawczyni i Jej siostry zasądzoną kwotę odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami procesu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania, ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku:

1. Czy w oparciu o przedstawiony stan faktyczny, otrzymane przez Wnioskodawczynię i Jej siostrę odszkodowanie pieniężne w zakresie należności głównej, zasądzone w postępowaniu prawomocnym wyrokiem przed sądem powszechnym w oparciu o wskazaną w orzeczeniu podstawę materialnoprawną z art. 417 (1) § 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c., korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2. Czy podstawą zwolnienia z podatku odszkodowania zasądzonego wyrokiem przez sąd powszechny w oparciu o podstawę materialnoprawną z art. 417 (1) § 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c. (po uchyleniu przepisu art. 160 k.p.a. przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 04.162.1692) z dniem 1 września 2004 r.) oraz art. 361 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c. - stanowić winien przepis: art. 21 ust. 1 pkt 3), czy też art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (przy założeniu, że nie zachodzi wypadek objęty wyjątkami ujętymi pod lit. a) i b))?

Zdaniem Wnioskodawczyni:

Ad. 1. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w wersji obowiązującej od dnia 4 października 2014 r.), wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem określonych w lit. a)-g).

W ocenie Wnioskodawczyni, o ile niewątpliwe pozostaje, że odszkodowanie otrzymane przez Zainteresowane wynika z wyroku sądowego, o tyle także należy przyjąć, że - wobec przyjęcia przez Sądy obu instancji podstawy prawnej określającej przyznanie odszkodowania z art. 417 (1) § 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c. (po uchyleniu przepisu art. 160 k.p.a. przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 04.162.1692) z dniem 1 września 2004 r.) oraz art. 361 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c. - zasady ustalania tego odszkodowania w rozumieniu powołanego przepisu Ustawy podatkowej wynikają wprost z przepisów innych ustaw - w tym przypadku z ustawy - Kodeks cywilny.

Wnioskodawczyni wskazała, że taką kwalifikacją znaczeniową przyjmuje orzecznictwo sądowo administracyjne, np. w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 27 kwietnia 2011 r., sygn. akt I SA/Wr 373/11, wskazano, że: "Na podstawie przytoczonego unormowania, zwolnione od podatku są otrzymane odszkodowania oraz zadośćuczynienia, poza taksatywnie wymienionymi, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Za odszkodowania wypłacone na podstawie przepisów prawa uznać należy odszkodowania, których źródłem jest przepis prawa, niezależnie od tego, czy bezpośrednim tytułem okaże się na przykład, decyzja organu państwa, czy wyrok sądu (wyrok NSA z dnia 28 czerwca 2004 r., sygn. akt I FSK196/04, publ. LEX nr 129893). Zdaniem Sądu odszkodowania przyznane na podstawie art. 444 § 1 k.c., z tytułu uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia korzystają z przedmiotowego zwolnienia. W tym bowiem przypadku odrębna ustawa (Kodeks cywilny) określa zasady ustalania odszkodowania. Na mocy art. 444 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumą potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Wbrew stanowisku Organu interpretacyjnego, przedstawione unormowanie art. 444 § 1 k.c. określa zakres i sposób naprawienia szkody, stanowiąc w szczególności, iż naprawieniu podlegają wszelkie wynikłe z uszkodzenia dała lub rozstroju zdrowia koszty, precyzując dodatkowo zakres kompensacji w przypadku gdy poszkodowany stał się inwalidą. Przedmiotowe unormowanie k.c. określa zasady ustalenia odszkodowania a nie jedynie ogólne przesłanki jego ustalenia".

Następnie Wnioskodawczyni wskazała, że w wyroku z dnia 4 grudnia 2006 r., sygn. akt I SA/Łd 874/06 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wskazał, że: "Zgodnie z treścią przepisu art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176), zawierającego wyliczenie przychodów bądź dochodów nie objętych podatkiem, zwolnione od niego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie (ust. 1 pkt 3 cyt. przepisu). Odszkodowaniem, o jakim mowa w tym przepisie jest każde świadczenie mające na celu naprawienie szkody w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., które wynika wyłącznie z ustawy, bądź też z ustawy oraz zdarzenia cywilnoprawnego".

W orzecznictwie, za odszkodowania wypłacone na podstawie przepisów prawa uznaje się natomiast te z nich, których źródłem jest przepis prawa, niezależnie od tego, czy bezpośrednim tytułem okazuje się decyzja organu państwa, wyrok sądu. czy też umowa (podobnie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego... z dnia 28 czerwca 2004 r., sygn. akt....).

Wyrażone poniżej przez Wnioskodawczynię i Jej siostrę stanowisko potwierdzały także inne liczne orzeczenia sądów administracyjnych oraz poglądy wyrażone w interpretacjach indywidualnych, np. w wyroku WSA w Opolu z dnia 11 lutego 2009 r., sygn. akt I SA/Op 423/09 w analogicznym stanie faktycznym przedstawiono stanowisko następujące: "Na marginesie Sąd zauważa, iż roszczenia odszkodowawcze oparto o treść art. 417 k.c. i 361 k.c. są odszkodowaniami, których wysokość lub zasadny ustalania wynikając wprost z przepisów odrębnych ustaw". W kolejnym wyroku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (sygn. akt I SA/Gl 263/07) orzekł, że: "Dlatego też należało uznać, że przedmiotowa, zasądzona prawomocnym wyrokiem Sądu kwota odszkodowania, którego wysokość i zasady ustalenia wynikały wprost z prawa cywilnego art. 417 § 1 i art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego podlega zwolnieniu opisanemu w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej, przy czym treść tego rozstrzygnięcia wiązała organ podatkowy". Wnioskodawczyni dodała, że istotne staje się wskazanie na zbieżny ze sprawą niniejszą, stan faktyczny: "Badając legalność zaskarżonej decyzji Sąd stwierdza, iż przedmiotem sporu stron była kwestia zwolnienia z opodatkowania otrzymanego przez podatnika w 2004 r. świadczenia pieniężnego w sytuacji, gdy świadczenie to wypłacono zostało przez zobowiązanego (Skarbu Państwa) na mocy prawomocnego wyroku sądu powszechnego (cywilnego), zasądzającego tę kwotę na rzecz strony na podstawie art. 417 § 1 k.c. i art. 77 ust. 1 Konstytucji RP przy uwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. SK 18/2000".

Wnioskodawczyni uważa, że podobną kwalifikację odszkodowań przyznanych na podstawie wyroków sądowych, jako podlegających zwolnieniu od podatku z mocy powołanego na wstępie przepisu, przyjmują organy w interpretacjach indywidualnych, np.: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 7 lipca 2016 r., nr ITPB1/4511-411/16/AK, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, nr IBPB-2-1/4511-257/15/BJ z dnia 16 września 2015 r.: "Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane powyżej przepisy prawa, stwierdzić należy, że wypłacone Wnioskodawcy odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy. Odszkodowanie wypłacone zostało bowiem na mocy orzeczenia Sądu i dotyczy szkody rzeczywistej, czyli poniesionej przez Wnioskodawcę straty, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści. Tym samym spełnione zostały przesłanki warunkujące zastosowanie ww. zwolnienia"; czy też interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach nr IBPB-2-1/4511-225/15/MD, z dnia 4 września 2015 r., w której przyjęto, że: "Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca wyrokiem Sądu z 16 grudnia 2013 r. (uprawomocnionym 16 maja 2014 r.) otrzymał 23 maja 2014 r. odszkodowanie za niezgodne z prawem przejęcie (upaństwowienie) wytwórni ojca Wnioskodawcy w 1952 r. Odszkodowanie dotyczyło wyłącznie szkody rzeczywistej, nie zasądzono odsetek, koszty sądowe wyniosły 9 005 zł 27 gr. Ojciec Wnioskodawcy zmarł 11 marca 1989 r., Wnioskodawca wie jedynie o tym, że ojciec występował wielokrotnie o zwrot niektórych maszyn z wytwórni".

Wnioskodawczyni dodała, że analiza orzecznictwa sądów administracyjnych (tj. linii orzeczniczej prezentowanej w ostatnich latach) wskazuje, że przychód z odszkodowania zasądzonego wyrokiem sądu powszechnego z podstawy deliktowej mieści się w kategorii zwolnienia przewidzianego w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - bezspornie - co do odszkodowania niestanowiącego utraconych korzyści (lucrum cessans), w tym niestanowiącego odsetek, a także co do tego, że przepisem normującym wprost podstawę takiego zwolnienia winien być przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy; nie zaś przepis art. 21 ust. pkt 3 - jaki wskazywany był w niektórych wcześniejszych orzeczeniach sądów: por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 sierpnia 2016 r., sygn. akt II FSK 1780/14, w którym wskazano, że: "Nie jest także zasadny zarzut naruszenia art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) u.p.d.o.f. Przepis ten zwalnia od podatku dochodowego inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono". Przez określenie "inne" należy rozumieć te odszkodowania, czy też zadośćuczynienia, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim zwolnienia inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (por. A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT Komentarz, LEX 2015 r.)"; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 stycznia 2015 r., sygn. akt II FSK 2918/12; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 14 czerwca 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 250/16; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 6 października 2016 r., sygn. akt I SA/GI 496/16, z istotnym wskazaniem interpretacyjnym w jego treści: "Zdaniem Sądu przyznana małoletniemu renta stanowi "inne odszkodowanie" zasądzone wyrokiem sądu i dlatego skarżąca winna korzystać ze zwolnienia podatkowego, o jakim mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. Brak jednolitego nazewnictwa występujący zarówno w ustawie podatkowej, jak i przepisach prawa cywilnego nie może w rozpatrywanym przypadku pozbawiać prawa do zwolnienia podatkowego strony, dodatkowo doświadczonej przez sytuację losową uprawnienia, z którego korzystałaby w sytuacji życia codziennego, tj. czy to dobrowolna, czy wymuszona realizacja obowiązku alimentacyjnego. Inna interpretacja rozpatrywanego przypadku narusza również zasadę równości. Z tych względów proponowana przez stronę wykładania przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f., nie narusza zasady powszechności opodatkowania, ani nie pozostaje w sprzeczności z regułą nakazującą ścisłe interpretowanie przepisów normujących zwolnienia podatkowe."; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 24 października 2016 r., sygn. akt I SA/Łd 527/16 - w którym wskazano m.in.: "Strona wystąpiła z żądaniem naprawienia szkody poprzez przywrócenie stanu poprzedniego (usunięcie ciepłociągu przez pozwanego). Zgodnie z art. 363 § 1 k.c., naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. W drodze negocjacji strony postępowania cywilnego uzgodniły, że Zakład Gospodarki Ciepłowniczej Sp. z o.o...... nie usunie nieczynnej sieci ciepłowniczej, ale zapłaci powodom z tego tytułu odpowiednią kwotę pieniężną. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania (podkreślenie sądu) powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 2 k.c.). Należy więc przyjąć, że wypłacona w 2012 r. stronie kwota stanowiła zarówno wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, jak i odszkodowanie w rozumieniu art. 363 § 2 k.c. Odszkodowanie to podlega zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f"; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 września 2015 r., sygn. akt I SA/Po 623/15, cyt.: "Mając na uwadze opisany we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego stan faktyczny oraz przytoczone przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że na aprobatę zasługuje stanowisko przedstawione przez organ podatkowy. Jak słusznie wyjaśnił organ podatkowy w zaskarżonej interpretacji z przepisu art. 21 ust. 3 ustawy o p.d.o.f. wynika, że zwolnieniem są objęte tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa. W przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowana nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o p.d.o.f., z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.".

Ponadto Wnioskodawczyni dodała, że powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w piśmie Ministerstwa Finansów Departamentu Podatków Bezpośrednich z dnia 23 września 2004 r., nr PB5/IK-Q33-74-1130/04 - które rozciąga oparcie zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, także na świadczenie polegające na zadośćuczynieniu pieniężnym za doznaną krzywdę.

W związku z powyższym, Wnioskodawczyni uważa, że otrzymane przez Nią i Jej siostrę odszkodowanie pieniężne w zakresie należności głównej, nie obejmujące odsetek, zasądzone w postępowaniu prawomocnym wyrokiem przed sądem powszechnym w oparciu o wskazaną w orzeczeniu podstawę materialnoprawną - z art. 417 (1) § 2 k.c. w zw. z art. 363 k.c. i art. 361 § 2 k.c. i w opisanym stanie faktycznym, korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad. 2. Biorąc pod uwagę powołaną powyżej, linię orzecznictwa prawno-podatkowego Wnioskodawczyni uważa, że normatywną podstawą zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych odszkodowania zasądzonego wyrokiem przez sąd powszechny w oparciu o podstawę materialnoprawną z art. 417 (1) § 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c. (po uchyleniu przepisu art. 160 k.p.a. przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 04.162.1692) z dniem 1 września 2004 r.) oraz art. 361 k.c. w zw. z art. 363 § 2 k.c. - będzie przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazana jednostka redakcyjna określa bowiem przypadki będące uszczegółowieniem zasady (katalogu źródeł uzyskanego odszkodowania lub zadośćuczynienia), na jakie wskazuje początkowa treść punktu 3 i precyzuje wyraźnie, że zwolnieniu z tej podstawy (lit. 3b) podlegają te odszkodowania ("inne odszkodowania" poza wymienionymi w pkt 3), jakie otrzymane zostały na podstawie wyroku (...) do wysokości określonej w tym wyroku (...).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W art. 10 ust. 1 ww. ustawy, ustawodawca określił katalog źródeł przychodów. Do katalogu tego zalicza się wymienione w pkt 9 "inne źródła".

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyte w ww. przepisie sformułowanie "w szczególności" świadczy o tym, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, a zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

W świetle powyższego, przychodem z innych źródeł jest każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne czy częściowo odpłatne. Z przychodem tym mamy jednakże do czynienia wyłącznie w przypadku, kiedy u podatnika występują realne korzyści majątkowe. Podstawą uzyskania ww. przychodu mogą być zatem tylko takie czynności faktyczne lub prawne, w wyniku których rzeczywiście następuje przyrost w majątku danej osoby fizycznej.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Powyższe nie oznacza, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666), z wyjątkiem:

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy - Kodeks pracy, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Powołane wyżej uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, korzystają jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy. Nie jest więc wystarczające, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o odszkodowanie.

Natomiast w zakresie zwolnienia wynikającego z powołanego art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, mieszczą się tylko inne niż ww. odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, obejmujące tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczące utraconych korzyści.

Występujące w ww. przepisie sformułowanie "inne odszkodowania lub zadośćuczynienia" należy rozumieć, jako te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to zwolnienia inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Ze zwolnienia z ww. przepisu nie korzysta odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz odszkodowanie obejmujące tzw. utracone korzyści.

Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowania lub zadośćuczynienia z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowania lub zadośćuczynienia z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni, wraz ze swoją siostrą z tytułu dziedziczenia ustawowego stwierdzonego postanowieniem Sądu, stała się osobą bezpośrednio legitymowaną do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym (realizowanym przed sądem powszechnym) z tytułu uprzedniego wydania przez organ administracji centralnej (d. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej...) nieważnej decyzji - orzeczenia z dnia 5 sierpnia 1954 r. o przejęciu na własność Skarbu Państwa Państwowego Funduszu Ziemi, nieruchomości ich poprzednika prawnego, na podstawie art. 1 pkt 4 oraz art. 3 i 5 dekretu z dnia 28 listopada 1945 r. o przejęciu niektórych nieruchomości na cele reformy rolnej osadnictwa (Dz. U. z 1945 r. Nr 57, poz. 321). Minister Rolnictwa ostatecznym orzeczeniem z dnia 24 listopada 1954 r. utrzymał w mocy ww. orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej.....

Wobec powyższego, Wnioskodawczyni wraz ze swoją siostrą, wnioskiem z dnia 6 czerwca 2004 r. wystąpiła do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o stwierdzenie wydania z naruszeniem prawa ww. orzeczeń. W wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi ostateczną decyzją z dnia 17 grudnia 2008 r. (znak:...), na podstawie art. 156 § 1 pkt 2, art. 158 § 2 oraz art. 158 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: "k.p.a.") - stwierdził, że zaskarżone orzeczenie Ministra Rolnictwa z dnia 24 listopada 1954 r. oraz poprzedzające je orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej... z dnia 5 sierpnia 1954 r., wydane zostały z naruszeniem prawa i jednocześnie odmówił stwierdzenia ich nieważności z powodu wystąpienia nieodwracalnych skutków prawnych. Jednocześnie na skutek uchylenia z dniem 1 września 2004 r., art. 160 k.p.a. (art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 162, poz. 1692, dalej: "k.c.") - zainteresowane nie mogły realizować swego roszczenia w drodze decyzji administracyjnej, albowiem roszczenie odszkodowawcze mogło być dochodzone wyłącznie przed sądem powszechnym na podstawie art. 417 (1) § 2 k.c.

Następnie, w dniu 19 stycznia 2010 r. Wnioskodawczyni wraz z siostrą wystąpiły przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie.... ze stosowanym roszczeniem odszkodowawczym, roszczenie swe realizując przed Sądem Okręgowym.... Wyrokiem wstępnym z dnia 17 października 2011 r., sygn. akt. Sąd Okręgowy uznał roszczenie obu zainteresowanych (powódek) za usprawiedliwione w zasadzie (tj. przesądził zasadność roszczenia), zaś Sąd Apelacyjny.... wyrokiem z dnia 22 lutego 2012 r. orzeczenie to utrzymał (oddalając w całości apelację pozwanego - Skarbu Państwa).

W konsekwencji, w dalszym rozpoznaniu sprawy (obejmującym już ustalenie samej wysokości należnego odszkodowania) Sąd Okręgowy... kolejnym wyrokiem (pod tą samą sygnaturą akt, z dnia 12 marca 2015 r.) zasądził na rzecz Wnioskodawczyni i Jej siostry (jako wierzycielek solidarnych) odpowiednią kwotę odszkodowania. Istotne przy tym pozostaje, że zasądzenie odszkodowania nastąpiło na podstawie (z przyjęciem jako źródła wyrządzenia szkody podstawy deliktowej) art. 417 (1) § 2 k.c. w zw. z art. 361 k.c. i art. 363 § 2 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami, liczonymi jednak dopiero od daty uprawomocnienia się wyroku.

W styczniu 2016 r. pozwany zapłacił na rzecz Wnioskodawczyni i Jej siostry zasądzoną kwotę odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami procesu.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.), zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 cyt. ustawy).

Stosownie do treści art. 363 § 1 ww. ustawy, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 2 powołanej ustawy).

Zgodnie z art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Jeżeli wykonywanie tych zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego).

W myśl art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Należy zauważyć, że powołane powyżej przepisy Kodeksu cywilnego, na podstawie których zostało wypłacone Wnioskodawczyni odszkodowanie, regulują jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania. W związku z powyższym, odszkodowanie wypłacone Wnioskodawczyni nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem jego wysokość oraz zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw.

Szkodą jest uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia - z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy). Uszczerbek w majątku może polegać na:

* zmniejszeniu się aktywów majątku (poprzez ubytek, zniszczenie lub utratę np. praw rzeczowych - w tym własności lub obniżenie ich wartości),

* zwiększeniu się pasywów (długów),

* udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Aby rozstrzygnąć kwestię opodatkowania kwoty, będącej odszkodowaniem, a zasądzonej wyrokiem sądu należy ustalić jaki rodzaj szkody został pokryty tym odszkodowaniem. Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć, jak wyżej wskazano, w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania jest jego odszkodowawczy charakter. Odszkodowanie jest świadczeniem przysługującym danemu podmiotowi, który doznał uszczerbku (szkody), bądź to w swoim majątku (szkoda majątkowa), bądź też w innych dobrach (szkoda niemajątkowa). Osoby fizyczne mogą być uprawnione do otrzymania odszkodowania za poniesioną szkodę z tytułu szeregu ustaw (np. ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o gospodarce nieruchomościami, Kodeksu cywilnego, Kodeksu pracy, Kodeksu postępowania administracyjnego, itd.).

Do tak przedstawionego stanu faktycznego znajdzie zatem zastosowanie powołane wyżej zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie wskazanego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Z przytoczonego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że wypłacone Wnioskodawczyni w 2016 r. odszkodowanie pieniężne, jest odszkodowaniem za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę. Odszkodowanie to Wnioskodawczyni otrzymała ostatecznie na mocy wyroku sądowego wydanego w postępowaniu cywilnym.

Zatem, biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa, stwierdzić należy, że wypłacone Wnioskodawczyni w 2016 r. odszkodowanie pieniężne w zakresie należności głównej, zasądzone w postępowaniu prawomocnym wyrokiem przed sądem powszechnym na podstawie art. 417¹ § 2 w zw. z art. 361 i art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego, korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast, odszkodowanie to nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem jego wysokość oraz zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja zawiera ocenę stanowiska Wnioskodawczyni wyłącznie w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania odszkodowania wypłaconego na podstawie wyroku sądu, zgodnie z zakresem sformułowanego we wniosku pytania. Natomiast przedmiotem interpretacji nie jest kwestia odsetek od zasądzonego odszkodowania.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego...., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.