1061-IPTPB4.4511.235.2016.2.MG - PIT w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 października 2016 r. (data wpływu 19 października 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 8 listopada 2016 r. (data wpływu 14 listopada 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 19 października 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 2 listopada 2016 r., nr 1061-IPTPB4.4511.235.2016.1.MG, na podstawie art. 169 § 1 w związku z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 2 listopada 2016 r. (data doręczenia 4 listopada 2016 r.). Wnioskodawczyni uzupełniła ww. wniosek pismem z dnia 8 listopada 2016 r. (data wpływu 14 listopada 2016 r.), nadanym za pośrednictwem placówki pocztowej w dniu 10 listopada 2016 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny, doprecyzowany w uzupełnieniu wniosku:

W dniu 19 września 2012 r. Wnioskodawczyni wystąpiła do Sądu Okręgowego w... z pozwem o odszkodowanie tytułem szkody wynikłej z obniżenia wartości nieruchomości oznaczonej nr: 839/1, 840/1, 841/1, 843, położonej w miejscowości..., gmina..., KW... i KW.... W wyniku decyzji wydanej przez... w sprawie budowy drogi krajowej nr..., nieruchomość została pozbawiona bezpośredniego dostępu do drogi publicznej, a wartość nieruchomości uległa znacznemu zmniejszeniu.

Na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w..., sygn. akt..., przyznane zostało odszkodowanie od Skarbu Państwa... w wysokości 161 370 zł. Przyznana kwota stanowi odszkodowanie za szkodę wyrządzoną z winy organu, to jest za zmniejszenie wartości nieruchomości w wyniku pozbawienia dostępu do drogi publicznej. Podstawą wskazanego wyżej wyroku Sądu Powszechnego przyznającego odszkodowanie był art. 416 ustawy - Kodeks cywilny. Kwota główna składająca się na odszkodowanie nie została przyznana na podstawie szczególnych przepisów prawa, lecz na podstawie ogólnych przepisów dotyczących odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa. Odszkodowanie zostało przyznane w związku ze szkodą rzeczywiście poniesioną i nie dotyczyło utraconych korzyści. Przedmiotowe zwolnienie obejmuje tylko odszkodowanie za poniesioną stratę.

Zdaniem Wnioskodawczyni, odszkodowanie od Skarbu Państwa zostało przyznane w związku ze szkodą rzeczywistą i korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto, Wnioskodawczyni w uzupełnieniu wniosku z dnia 8 listopada 2016 r. dodała, że otrzymane odszkodowanie w kwocie 161 370 zł dotyczyło spadku wartości działki wskutek pozbawienia dostępu do drogi publicznej i nie miało związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Roszczenia związane z tą działalnością zostały przez Sąd oddalone. Odszkodowanie w kwocie 161 370 zł wpłynęło na konto Wnioskodawczyni w dniu 31 sierpnia 2016 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie (w kwocie161 370 zł) wypłacone na podstawie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 18 września 2015 r., utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 10 sierpnia 2016 r., podlega zwolnieniu od podatku dochodowego do wysokości kwoty 161 370 zł wskazanej w wyroku?

Zdaniem Wnioskodawczyni, zwolnieniu od podatku dochodowego podlega wypłacona kwota 161 370 zł wskazana w wyroku sądowym.

Zwolnienie od podatku odszkodowania wynika z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm., dalej jako u.p.d.o.f.). Przepis ten wprowadza zasadę, że wolne od podatku jest "inne odszkodowanie lub zadośćuczynienie otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku".

Według Wnioskodawczyni, przyznane odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości wydane na podstawie art. 416 ustawy - Kodeks cywilny nie kwalifikuje się do żadnych wskazanych w innych miejscach ustawy odszkodowań, a więc stanowi właśnie "inne odszkodowanie" w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie, stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni dniu 19 września 2012 r. wystąpiła do Sądu Okręgowego z pozwem o odszkodowanie tytułem szkody wynikłej z obniżenia wartości nieruchomości oznaczonej nr: 839/1, 840/1, 841/1, 843. W wyniku decyzji wydanej przez... w sprawie budowy drogi krajowej nr..., nieruchomość została pozbawiona bezpośredniego dostępu do drogi publicznej, a wartość nieruchomości uległa znacznemu zmniejszeniu. Na podstawie wyroku Sądu przyznane zostało odszkodowanie od Skarbu Państwa.... w wysokości 161 370 zł. Przyznana kwota stanowi odszkodowanie za szkodę wyrządzoną z winy organu, to jest za zmniejszenie wartości nieruchomości w wyniku pozbawienia dostępu do drogi publicznej.

Podstawą wskazanego wyżej wyroku Sądu Powszechnego przyznającego odszkodowanie był art. 416 ustawy - Kodeks cywilny. Kwota główna składająca się na odszkodowanie nie została przyznana na podstawie szczególnych przepisów prawa, lecz na podstawie ogólnych przepisów dotyczących odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa. Odszkodowanie zostało przyznane w związku ze szkodą rzeczywiście poniesioną i nie dotyczyło utraconych korzyści. Przedmiotowe zwolnienie obejmuje tylko odszkodowanie za poniesioną stratę. Otrzymane odszkodowanie w kwocie 161 370 zł dotyczyło spadku wartości działki wskutek pozbawienia dostępu do drogi publicznej i nie miało związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Roszczenia związane z tą działalnością zostały przez Sąd oddalone. Odszkodowanie w kwocie 161 370 zł wpłynęło na konto Wnioskodawczyni w dniu 31 sierpnia 2016 r.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem:

Z powyższego wynika, że ustawodawca zwolnił z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g) tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów innych niż ugody sądowe.

W świetle art. 416 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.), osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu.

Zauważyć należy, że z powołanego wyżej przepisu nie wynikają zasady ustalania bądź konkretna wysokość odszkodowania. Tym samym w niniejszej sprawie nie znajdzie zastosowania zwolnienie od podatku otrzymanego odszkodowania określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Przywołany przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (zadośćuczynienie) przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które jednocześnie nie zostały przyznane w okolicznościach wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, czyli których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów prawnych.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Wyżej wymieniony przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wskazać należy, że w opisie stanu faktycznego Wnioskodawczyni wskazała, że przedmiotowe odszkodowanie uzyskane zostało w związku ze szkodą rzeczywiście poniesioną i nie dotyczy utraconych korzyści. Ponadto otrzymane odszkodowanie nie miało związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawczyni odszkodowanie z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie zostało bowiem otrzymane na podstawie wyroku i nie znajdują do niego zastosowania wyjątki przewidziane w ww. przepisie, tj. nie zostało ono wypłacone w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie dotyczy korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć, gdyby Jej szkody nie wyrządzono. Zatem wypłacone świadczenie ma niewątpliwie charakter odszkodowawczy mający na celu naprawienie szkody wynikającej z obniżenia wartości nieruchomości na skutek pozbawienia dostępu do drogi publicznej.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.