1061-IPTPB4.4511.205.2016.2.KS - Zwolnienie z opodatkowania zwrotu kosztów pogrzebu przyznanych na podstawie wyroku sądu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 2 października 2016 r. (data wpływu 4 października 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 20 listopada 2016 r. (data wpływu 22 listopada 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania zwrotu kosztów pogrzebu przyznanych na podstawie wyroku sądu - jest prawidłowe.

W dniu 4 października 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 4 listopada 2016 r., nr 1061-IPTPB4.4511.205.2016.1.KS, na podstawie art. 169 § 1 w związku z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 7 listopada 2016 r. (data doręczenia 15 listopada 2016 r.). Wnioskodawczyni uzupełniła przedmiotowy wniosek pismem z dnia 20 listopada 2016 r. (data wpływu 22 listopada 2016 r.), nadanym za pośrednictwem placówki pocztowej w dniu 21 listopada 2016 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny, ostatecznie sformułowany w uzupełnieniu wniosku:

Sąd Okręgowy... II Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt...., zasądził na rzecz Wnioskodawczyni oraz Jej dwóch córek (pełnoletnich):... - uczennicy Liceum Ogólnokształcącego, otrzymującej rentę rodzinną po zmarłym ojcu oraz... - studiującej i pracującej we Francji i nieosiągającej żadnych dochodów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z tytułu zadośćuczynienia (za błąd lekarski w diagnozie choroby nowotworowej męża Wnioskodawczyni - czerniaka), kwotę po 50 000 zł dla Wnioskodawczyni oraz Jej dwóch córek, oraz tylko dla Wnioskodawczyni kwotę 4 254 zł z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu męża. Ww. kwoty zostały przekazane na konta bankowe przez ubezpieczyciela szpitala, tj. przez PZU, który w przelewie określił wpłacone sumy jako "odszkodowanie za szkodę".

Podjęte próby ustalenia ewentualnego obowiązku podatkowego Wnioskodawczyni i Jej córek z tytułu otrzymanych zadośćuczynień w Urzędzie Skarbowym i telefonicznie u Konsultanta Krajowego Izby Skarbowej wyjaśniły jednoznacznie, że kwoty po 50 000 zł, zgodnie z art. 21. ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) są wolne od podatku. Wątpliwości podobno budzi czy zwrot kosztów pogrzebu przyznany Wnioskodawczyni jest również wolny od podatku. Część osób, z którymi konsultowała się Wnioskodawczyni w ww. placówkach uznały tę kwotę jako składnik zadośćuczynienia, wolną od podatku dochodowego, bez konieczności zgłaszania do urzędu skarbowego. Inni zaś uważali, że należy ją przyjąć jako przychód w rozliczeniu rocznym podatku za 2016 r. Przy tym poglądzie pojawiła się również różnica zdań polegająca na tym, czy kwota ta stanowi, czy nie stanowi kosztu uzyskania przychodu.

W piśmie z dnia 20 listopada 2016 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku, Wnioskodawczyni wskazała, że Sąd Okręgowy... w uzasadnieniu swojego wyroku powołał się na przepisy ustawy - Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (art. 231) oraz przepisy ustawy - Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (art. 6, art. 361 § 1, art. 430, art. 444 § 1 i § 2, art. 446 § 1 i § 4, art. 822 § 1, § 2, § 4). Sąd w uzasadnieniu do wyroku wskazał cyt.: "(...) Zasadnym było również żądanie przez.... zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu (...)" i powołał się na art. 446 § 1 Kodeksu cywilnego.

Wnioskodawczyni wskazała, że tylko Ona faktycznie poniosła całkowite koszty pogrzebu męża w kwocie 14 180 zł, tj. znacznie przewyższającej przyznane przez Sąd zadośćuczynienie. Uzasadnienie wyroku zawiera również stwierdzenie, że nie ma wątpliwości, że wydatki związane z pogrzebem zostały pokryte w całości oraz, że Wnioskodawczyni udokumentowała te koszty, przedstawiając stosowne faktury i rachunki. Wnioskodawczyni podała, że Ubezpieczyciel PZU, w piśmie z dnia 13 czerwca 2016 r. skierowanym do Niej po fakcie przekazania kwot zasądzonych wyrokiem, zawarł między innymi informację: nazwa ubezpieczenia - ubezpieczenie OC, numer szkody:... z dnia 25 stycznia 2008 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku:

Czy kwota 4 254 zł z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu męża Wnioskodawczyni, jaką zasądził na Jej rzecz Sąd Okręgowy...., jest zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, sformułowanym w uzupełnieniu wniosku, zasądzona prawomocnym wyrokiem Sądu kwota z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu w wysokości 4 254 zł stanowi integralną część zadośćuczynienia i winna być podobnie jak pozostała kwota odszkodowania 50 000 zł zwolniona od podatku.

Kwotę z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu zasądzono Wnioskodawczyni, ponieważ córki Wnioskodawczyni w momencie śmierci męża były niepełnoletnie. Wydatki związane z pogrzebem męża zostały opłacone z dochodów Wnioskodawczyni, które były już opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wydaje się niesłuszne opodatkowanie dwukrotne tego samego dochodu. Jak wynika z wyroku Sądu, kwota z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu została przyznana Wnioskodawczyni jako zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przez Jej rodzinę - śmierć męża w wyniku popełnionego błędu lekarskiego. Podczas sprawy sądowej Wnioskodawczyni udokumentowała poniesione przez Nią całkowite koszty pogrzebu męża przedstawiając stosowne faktury i rachunki.

Wnioskodawczyni swoje stanowisko opiera na następujących przepisach:

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których minister właściwy do spraw finansów publicznych zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 powyższej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i do tej kategorii zaliczyć można również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Sąd Okręgowy II Wydział Cywilny wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2016 r., zasądził na rzecz Wnioskodawczyni oraz Jej dwóch córek, z tytułu zadośćuczynienia (za błąd lekarski w diagnozie choroby nowotworowej męża Wnioskodawczyni - czerniaka), kwotę po 50 000 zł oraz tylko dla Wnioskodawczyni kwotę 4 254 zł z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu męża. Ww. kwoty zostały przekazane na konta bankowe przez ubezpieczyciela szpitala, tj. przez PZU, który w przelewie określił wpłacone sumy jako "odszkodowanie za szkodę". Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swojego wyroku powołał się na przepisy ustawy - Kodeks postępowania cywilnego - art. 231 oraz przepisy ustawy - Kodeks cywilny - art. 6, art. 361 § 1, art. 430, art. 444 § 1 i § 2, art. 446 § 1 i § 4, art. 822 § 1, § 2, § 4. Wskazał również, że żądanie zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu przez Wnioskodawczynię było zasadne i powołał się na art. 446 § 1 Kodeksu cywilnego. Wnioskodawczyni wskazała, że tylko Ona faktycznie poniosła całkowite koszty pogrzebu męża w kwocie 14 180 zł, tj. znacznie przewyższającej przyznane przez Sąd zadośćuczynienie. Sąd stwierdził, że nie ma wątpliwości, że wydatki związane z pogrzebem zostały pokryte w całości przez Wnioskodawczynię, co udokumentowała przedstawiając stosowne faktury i rachunki.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. -Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z późn. zm.), z wyjątkiem:

Z powyższego wynika, że ustawodawca zwolnił z opodatkowania te zadośćuczynienia (odszkodowania), których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a) - g) tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów innych niż ugody sądowe.

W myśl art. 446 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380), jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

Przepis art. 446 § 4 ww. ustawy stanowi, że sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W świetle powyższego otrzymane przez Wnioskodawczynię na podstawie wyroku Sądu świadczenie pieniężne dotyczące zwrotu kosztów pogrzebu należy potraktować jako element składowy zadośćuczynienia otrzymanego na podstawie tego wyroku.

Zauważyć jednak należy, że z powołanego wyżej przepisu art. 446 § 1 Kodeksu cywilnego, nie wynikają wysokość lub zasady ustalania zwrotu kosztów pogrzebu. Tym samym w niniejszej sprawie nie znajdzie zastosowania zwolnienie od podatku określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania zadośćuczynienia lub odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas świadczenia takie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem zadośćuczynień i odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia "zadośćuczynienia" z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Przywołany przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (zadośćuczynienie) przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które jednocześnie nie zostały przyznane w okolicznościach wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, czyli których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów prawnych.

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Wyżej wymieniony przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawczyni w 2016 r. świadczenie pieniężne z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu, jako element składowy otrzymanego zadośćuczynienia korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przedmiotowe świadczenie zostało bowiem otrzymane na podstawie wyroku i nie znajdują do niego zastosowania wyjątki przewidziane w ww. przepisie, tj. nie zostało ono wypłacone w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie dotyczy korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć, gdyby Jej szkody nie wyrządzono.

Podkreślić należy, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest kwestia opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych wypłaconej Wnioskodawczyni kwoty zwrotu kosztów pogrzebu, gdyż tylko to świadczenie było przedmiotem pytania zawartego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. W związku z tym, tutejszy Organ nie zajmował stanowiska w sprawie opodatkowania wypłaconej Wnioskodawczyni kwoty zadośćuczynienia.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego...., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.