1061-IPTPB4.4511.149.2016.2.KS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 25 lipca 2016 r. (data wpływu 1 sierpnia 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 20 września 2016 r. (data wpływu 26 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z umorzeniem osobom fizycznym zaległości pieniężnych - jest prawidłowe.

W dniu 1 sierpnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z umorzeniem osobom fizycznym zaległości pieniężnych.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 13 września 2016 r., nr 1061-IPTPB4.4511.149.2016.1.KS, na podstawie art. 169 § 1 w związku z art. 14h wymienionej ustawy, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 13 września 2016 r. (data doręczenia 19 września 2016 r.). Wnioskodawca uzupełnił przedmiotowy wniosek pismem z dnia 20 września 2016 r. (data wpływu 26 września 2016 r.), nadanym za pośrednictwem placówki pocztowej w dniu 22 września 2016 r.

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

... - Towarzystwo Budownictwa Społecznego (dalej: TBS) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w... jest spółką prawa handlowego. Wyłącznym udziałowcem i założycielem Spółki jest Gmina.... W świetle brzmienia umowy Spółki i obowiązujących przepisów, Spółka jest towarzystwem budownictwa społecznego w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. Jej zadaniem jest m.in. rozszerzenie możliwości zaspokajania potrzeb mieszkaniowych osób, których nie stać na budowę lub kupno własnego mieszkania przez budowę dla nich mieszkań na wynajem, charakteryzujących się umiarkowanymi czynszami.

Spółka na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego z Gminą... nabyła prawo użytkowania nieruchomości i lokali niewyodrębnionych wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, stanowiących własność miasta... w zakresie czynności administracyjnych, eksploatacyjnych, technicznego utrzymania nieruchomości oraz finansowych. Zgodnie z treścią zawartej umowy użytkowanie zostało ustanowione w celu gospodarowania udziałami Gminy... w nieruchomościach. Na użytkownika przeszły prawa i obowiązki związane z przedmiotem użytkowania na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.

Nabycie przez Spółkę prawa użytkowania, uregulowane w art. 252 i nast.k.c. według Kodeksu cywilnego jest najszerszym ograniczonym prawem rzeczowym. Użytkownikowi przysługuje prawo korzystania i posiadania rzeczy oraz uzyskiwania z niej dochodów.

Użytkowanie dotyczy nieruchomości zabudowanych budynkami, w których zlokalizowane są lokale mieszkalne. TBS czerpie z nich pożytki tzw. cywilne, które obejmują dochody osiągnięte na podstawie stosunku prawnego. W tym przypadku pożytki są czynszem, ewentualnie odszkodowaniem z tytułu korzystania z lokalu w sposób bezumowny. Bezumowny charakter korzystania z lokalu jest następstwem utracenia tytułu prawnego z powodu zaległości czynszowych.

Kwestię naliczania należnego odszkodowania reguluje art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. z późn. zm.

Zarząd Spółki podjął uchwałę z dnia 4 maja 2016 r. w sprawie umarzania należności pieniężnych z tytułu opłat czynszowych oraz naliczonych odsetek za lokale mieszkalne wchodzące w skład nieruchomości lub ich części, stanowiących przedmiot prawa użytkowania ustanowionego przez miasto.... Stronami stosunku prawnego, z którego wynika zobowiązanie do umorzenia są: TBS Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w... oraz lokator danego mieszkania. Będąc podmiotem stosunków cywilnoprawnych, TBS Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest uprawniona do zawarcia umowy zezwalającej na zwolnienie z długu. Zwolnienie z długu powinno przybrać postać umowy i musi być zaakceptowane przez dłużnika. Z wnioskiem o umorzenie długu mogą wystąpić osoby, które posiadały zadłużenie wobec Spółki na dzień 31 grudnia 2015 r. oraz uznają wysokość zadłużenia wyliczoną wraz z odsetkami na dzień złożenia wniosku. Umorzeniu podlega 80% zadłużenia stanowiącego zaległe należności pieniężne wobec Spółki pod warunkiem spłacenia 20% zaległości jednorazowo lub maksymalnie w pięciu ratach. Dodatkowo dłużnik zobowiązany jest do wnoszenia regularnie bieżących opłat związanych z zajmowanym lokalem przez okres 12 miesięcy, wówczas umorzeniu podlega 40% należności. Kolejne 40% należności zostanie umorzone po wnoszeniu regularnie bieżących opłat przez kolejnych 12 miesięcy. Procedura umarzania należności nastąpi po spełnieniu ww. warunków nie później niż do dnia 30 czerwca 2019 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Spółka jest zobowiązana do wystawienia lokatorowi informacji o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych PIT-8C z tytułu umorzenia zaległości?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku dokonania umorzenia czynszu na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego, stanowi to dla lokatorów nieodpłatne świadczenie. W tej sytuacji przychodem lokatora - najemcy będzie kwota umorzonego czynszu wraz z całością lub odpowiednią częścią odsetek. Momentem uzyskania przychodu jest moment dokonania umorzenia.

Przychód najemców z tytułu umorzonych zaległości na podstawie art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przychodem z innych źródeł.

Stosownie zaś do art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne będące przedsiębiorcami, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek - mają obowiązek sporządzić informacje według ustalonego wzoru PIT-8C o wysokości osiągniętego przychodu w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że. Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką prawa handlowego. Wyłącznym udziałowcem i założycielem Spółki jest Gmina.... W świetle brzmienia umowy Spółki i obowiązujących przepisów Spółka jest towarzystwem budownictwa społecznego w rozumieniu ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. Jej zadaniem jest m.in. rozszerzenie możliwości zaspokajania potrzeb mieszkaniowych osób, których nie stać na budowę lub kupno własnego mieszkania przez budowę dla nich mieszkań na wynajem charakteryzujących się umiarkowanymi czynszami. Spółka na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego z Gminą... nabyła prawo użytkowania nieruchomości i lokali niewyodrębnionych wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, stanowiących własność miasta... w zakresie czynności administracyjnych, eksploatacyjnych, technicznego utrzymania nieruchomości oraz finansowych. Zgodnie z treścią zawartej umowy użytkowanie zostało ustanowione w celu gospodarowania udziałami Gminy... w nieruchomościach. Na użytkownika przeszły prawa i obowiązki związane z przedmiotem użytkowania na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Nabycie przez Spółkę prawa użytkowania, uregulowane w art. 252 i nast.k.c. według Kodeksu cywilnego jest najszerszym ograniczonym prawem rzeczowym. Użytkownikowi przysługuje prawo korzystania i posiadania rzeczy oraz uzyskiwania z niej dochodów. Użytkowanie dotyczy nieruchomości zabudowanych budynkami, w których zlokalizowane są lokale mieszkalne. TBS czerpie z nich pożytki tzw. cywilne, które obejmują dochody osiągnięte na podstawie stosunku prawnego. W tym przypadku pożytki są czynszem, ewentualnie odszkodowaniem z tytułu korzystania z lokalu w sposób bezumowny. Bezumowny charakter korzystania z lokalu jest następstwem utracenia tytułu prawnego z powodu zaległości czynszowych. Kwestię naliczania należnego odszkodowania reguluje art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zarząd Spółki podjął uchwałę w sprawie umarzania należności pieniężnych z tytułu opłat czynszowych oraz naliczonych odsetek za lokale mieszkalne wchodzące w skład nieruchomości lub ich części, stanowiących przedmiot prawa użytkowania ustanowionego przez miasto.... Stronami stosunku prawnego, z którego wynika zobowiązanie do umorzenia są: TBS Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w... oraz lokator danego mieszkania. Będąc podmiotem stosunków cywilnoprawnych, TBS Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest uprawniona do zawarcia umowy zezwalającej na zwolnienie z długu. Zwolnienie z długu powinno przybrać postać umowy i musi być zaakceptowane przez dłużnika. Z wnioskiem o umorzenie długu mogą wystąpić osoby, które posiadały zadłużenie wobec Spółki na dzień 31 grudnia 2015 r. oraz uznają wysokość zadłużenia wyliczoną wraz z odsetkami na dzień złożenia wniosku. Umorzeniu podlega 80% zadłużenia stanowiącego zaległe należności pieniężne wobec Spółki pod warunkiem spłacenia 20% zaległości jednorazowo lub maksymalnie w pięciu ratach. Dodatkowo dłużnik zobowiązany jest do wnoszenia regularnie bieżących opłat związanych z zajmowanym lokalem przez okres 12 miesięcy, wówczas umorzeniu podlega 40% należności. Kolejne 40% należności zostanie umorzone po wnoszeniu regularnie bieżących opłat przez kolejnych 12 miesięcy. Procedura umarzania należności nastąpi po spełnieniu ww. warunków nie później niż do dnia 30 czerwca 2019 r.

W związku z tak przedstawionym opisem wskazać należy, że ponieważ enumeratywne wyliczenie wszystkich podlegających opodatkowaniu rodzajów dochodów nie jest możliwe, ustanowiona została na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w art. 10 ust. 1 pkt 9) - kategoria przychodów z innych źródeł.

Zgodnie z brzmieniem art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy i jednocześnie niekwalifikowane do żadnej z kategorii przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ustawy.

W przepisie tym ustawodawca posługuje się pojęciem "nieodpłatnego świadczenia". Wobec jego niezdefiniowania w ustawie podatkowej odwołać się należy do stanowiska wyrażanego w tej mierze, a więc co do sposobu rozumienia tego pojęcia, w dotychczasowym orzecznictwie sądowym, w tym zwłaszcza uchwały NSA z dnia 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06, w której przyjęto, że ma ono szerszy zakres niż w prawie cywilnym, obejmuje bowiem wszelkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze (...), których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inna forma ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie mające konkretny wymiar finansowy.

W świetle powyższych uwag stwierdzić należy, że w opisanej sytuacji umorzenie wymagalnych należności ciążących na osobach fizycznych z tytułu zawartych przez nie z Wnioskodawcą umów, stanowi dla tych osób przysporzenie skutkujące powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Przysporzenie to jest realne i wymierne, bowiem dzięki takiemu umorzeniu osoba będąca jego beneficjentem zwolniona zostaje z obowiązku świadczenia kosztem swojego majątku, a więc konieczności jego uszczuplenia. Umorzenie wymagalnych należności wiąże się z przyznaniem korzyści majątkowej innemu podmiotowi bez ekwiwalentu, stanowi zatem dla tego podmiotu przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Poprzez umorzenie następuje bowiem uzyskanie korzyści majątkowej przez dany podmiot kosztem innego podmiotu, poprzez uzyskanie nieekwiwalentnego przysporzenia majątkowego, tu - poprzez umorzenie należnych. Towarzystwo Budownictwa Społecznego Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należności cywilnoprawnych. Przychodem są natomiast nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów (wyroki NSA z dnia 8 czerwca 1994 r., sygn. akt SA/Kr 1239/93 i z dnia 6 kwietnia 1994 r., sygn. akt SA/Wr 1101/03).

Mając na uwadze przedstawiony opis zdarzenia przyszłego oraz powołane powyżej przepisy prawa stwierdzić należy, że wartość umorzonych przez Wnioskodawcę osobom fizycznym (lokatorom) zaległości pieniężnych obejmujących należność główną wraz z całością lub odpowiednią częścią odsetek będzie stanowić dla tych osób przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dlatego też na Wnioskodawcy będzie ciążył obowiązek wystawienia podmiotom, wobec których dokonano umorzenia zaległości pieniężnych, informacji o wypłaconym stypendium, o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych PIT-8C.

Zgodnie bowiem z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.