1061-IPTPB2.4511.514.2016.1.IL - Rozliczenie podatkowe osoby samotnie wychowującej dziecko.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 20 czerwca 2016 r. (data wpływu 27 czerwca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia się za 2015 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko - jest prawidłowe.

W dniu 27 czerwca 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia się za 2015 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej ani rolnej.

Od 2012 r. Wnioskodawca nie mieszka z żoną. Ich małoletnia córka od tego czasu mieszka z Wnioskodawcą. Po rozpoznaniu sprawy z powództwa Wnioskodawcy, w kwietniu 2014 r., Sąd rozwiązał małżeństwo bez orzekania o winie. Jednocześnie powierzył Wnioskodawcy wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką urodzoną w dniu 18 października 2008 r., ograniczając ją matce do współdecydowania o istotnych sprawach, czyli: wybór sposobu leczenia na wypadek choroby, wybór szkoły, kierunku kształcenia oraz spędzania wolnego czasu. Sąd nałożył również obowiązek ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka na obie strony - na Wnioskodawcę przez świadczenie w naturze, a na matkę przez płacenie alimentów w wysokości 100 zł miesięcznie.

Matka może spotykać się z dzieckiem kiedy tylko wykaże taką wolę, jednak w odczuciu Wnioskodawcy spotkania te są sporadyczne, np. odbiera córkę po szkole i zaprowadza rano następnego dnia. Bardzo rzadko zdarza się, że córka spędza u matki dwie noce pod rząd. Bywa, że Wnioskodawca sam musi upominać się o spotkanie, gdyż córka pyta kiedy w końcu zobaczy matkę. Często zdarza się, że była żona Wnioskodawcy na ostatnią chwilę odwołuje spotkania. W wakacje matka bierze córkę do siebie na 10 dni, jednak jeszcze nigdy nie wzięła córki na żaden wakacyjny wyjazd. Dziecko spędza z matką około 10-15% dni w roku.

Matka dziecka ani razu, od czasu zasądzenia przez Sąd, nie przekazała na rzecz córki zasądzonych alimentów. Wnioskodawca sam ponosi wszelkie wydatki związane z córką. Od byłej żony nie otrzymał żadnych pieniędzy na cokolwiek.

Córka nie posiada w mieszkaniu matki swojego pokoju tylko kilka zabawek i kilka ubrań. Matka nie bierze córki na żadne wyjazdy, nie organizuje jej czasu wolnego, kiedy córka spędza czas u niej.

Wnioskodawca nie odczuwa ze strony matki swojej córki żadnej pomocy ani finansowej, ani w kwestii wychowania, rozwoju czy kształcenia.

Wnioskodawca kilkukrotnie chciał się spotkać z byłą żoną w celu omówienia spraw związanych z wychowaniem, jednak była żona nigdy nie wykazała chęci porozumienia się.

Wnioskodawca od listopada 2014 r. mieszka z obecną partnerką. Nie ponosi ona żadnych nakładów finansowych na dziecko Wnioskodawcy - wszelkie opłaty za mieszkanie dzielą na 3, z czego Wnioskodawca płaci 2/3 kwoty - za siebie i córkę. Wszelkie inne koszty związane z córką, np. ubrania, czy cokolwiek innego Wnioskodawca ponosi sam. Obecna partnerka nie ingeruje również w wychowanie córki Wnioskodawcy. W ciągu 2015 r. kilka razy partnerka Wnioskodawcy odebrała córkę ze szkoły/przedszkola, przygotowuje posiłki, kupuje dziecku prezenty na święta czy urodziny.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca słusznie zrobił, rozliczając się w zeznaniu podatkowym PIT-37 za 2015 r. (złożonym w 2016 r.) na preferencyjnych zasadach, czyli w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dziecko?

Zdaniem Wnioskodawcy, biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny, analizując przepisy oraz inne interpretacje o tej tematyce, uważa On, że mógł rozliczyć się na preferencyjnych warunkach, tj. jako samotny rodzic.

Wnioskodawca spełnia warunki, będące podstawą do określenia Jego, jako osoby samotnie wychowującej dziecko. Wnioskodawca jest rozwodnikiem, któremu Sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką, nie ożenił się ponownie, a obecna partnerka (związek nieformalny) nie adoptowała córki i nie sprawuje nad Nią władzy rodzicielskiej. Dodatkowo matka córki w minimalnym stopniu uczestniczy w życiu córki oraz nie płaci zasądzonych alimentów w wysokości 100 zł.

Wszystkie obowiązki związane z edukacją, codzienną opieką, zapewnieniem bytu, opieką podczas choroby, organizowaniem czasu wolnego oraz rozwojem i wychowaniem dziecka spoczywają na Wnioskodawcy. To On ponosi 100% wydatków na małoletnie dziecko. Małoletnia córka nie ma żadnych dochodów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

W myśl art. 6 ust. 8 powołanej ustawy, sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (art. 6 ust. 9 ustawy).

Ponadto, art. 6 ust. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia wszystkich warunków określonych w stosownych przepisach.

Podkreślić należy, że zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa wszelkie preferencje podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odkodowania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

Przepis art. 6 ust. 4 ww. ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do stanu cywilno-prawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dziecko samotnie.

Aby zatem móc korzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach przewidzianych w tym przepisie należy mieć, jak wskazano powyżej, ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko.

Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.

Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że od 2012 r. Wnioskodawca nie mieszka z żoną. Od tego czasu z Wnioskodawcą mieszka ich małoletnia córka, urodzona w dniu 18 października 2008 r. Sąd po rozpoznaniu sprawy z powództwa Wnioskodawcy, w kwietniu 2014 r., rozwiązał małżeństwo bez orzekania o winie. Jednocześnie, Sąd powierzył Wnioskodawcy wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką, ograniczając ją matce do współdecydowania o istotnych sprawach, czyli: wybór sposobu leczenia na wypadek choroby, wybór szkoły, kierunku kształcenia oraz spędzania wolnego czasu. Sąd nałożył obowiązek ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka na obie strony - na Wnioskodawcę przez świadczenie w naturze, a na matkę przez płacenie alimentów w wysokości 100 zł miesięcznie.

Matka może spotykać się z dzieckiem kiedy tylko wykaże taką wolę jednak według Wnioskodawcy spotkania te są sporadyczne, np. odbiera córkę po szkole i zaprowadza rano następnego dnia. Bardzo rzadko zdarza się, że córka spędza u matki dwie noce pod rząd. Często zdarza się, że była żona odwołuje spotkania z córką. W wakacje matka bierze córkę do siebie na 10 dni, jednak jeszcze nigdy nie wzięła córki na żaden wakacyjny wyjazd. Wnioskodawca podaje, że dziecko spędza z matką około 10-15% dni w roku.

Matka dziecka ani razu, od czasu zasądzenia przez Sąd, nie przekazała na rzecz córki zasądzonych alimentów. Wnioskodawca sam ponosi wszelkie wydatki związane z córką. Od byłej żony nie otrzymał żadnych pieniędzy na cokolwiek.

Córka nie posiada w mieszkaniu matki swojego pokoju tylko kilka zabawek i kilka ubrań. Matka nie bierze córki na żadne wyjazdy, nie organizuje jej czasu wolnego, kiedy córka spędza czas u niej.

Wnioskodawca podaje, że kilkukrotnie chciał się spotkać z byłą żoną w celu omówienia spraw związanych z wychowaniem, jednak była żona nigdy nie wykazała chęci porozumienia się.

Wnioskodawca od listopada 2014 r. mieszka z obecną partnerką. Nie ponosi Ona żadnych nakładów finansowych na dziecko Wnioskodawcy - wszelkie opłaty za mieszkanie dzielą na 3, z czego Wnioskodawca płaci 2/3 kwoty - za siebie i córkę. Wszelkie inne koszty związane z córką, np. ubrania, czy cokolwiek innego Wnioskodawca ponosi sam. Obecna partnerka nie ingeruje również w wychowanie córki Wnioskodawcy. W ciągu 2015 r. kilka razy partnerka Wnioskodawcy odebrała Jego córkę ze szkoły/przedszkola, przygotowuje posiłki, kupuje dziecku prezenty na święta czy urodziny.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej ani rolnej.

Podkreślić należy, że spełnienie wszystkich warunków określonych w stosownych przepisach uprawnia Podatnika do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoby samotnie wychowującej dziecko. Ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków: posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko, wychowywania w roku podatkowym dzieci (dziecka), nieuzyskiwania przez dzieci (dziecko) dochodów (z wyjątkiem przewidzianych ustawą), wyrażenia wniosku o rozliczenie na preferencyjnych warunkach w rocznym zeznaniu podatkowym, złożonym w ustawowym terminie przewidzianym do jego składania.

Z istoty pojęcia "osoby samotnie wychowującej dziecko" wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiego rodzica), zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny.

Przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta - w roku podatkowym - musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Z uwagi zaś, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia "wychowywać", należy odwołać się do jego definicji słownikowych.

"Wychowywać" w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Pewne problemy przy ocenie, czy dana osoba jest osobą samotnie wychowującą dziecko, może sprawiać fakt, że w niektórych przypadkach samotnie wychowywane dziecko ma nadal dwoje rodziców czy też opiekunów. Żadne z nich bowiem nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej. W niektórych przypadkach powstawać mogą wątpliwości, która z tych osób jest osobą samotnie wychowującą dziecko. Zaznaczyć przy tym należy, że tylko jedna osoba (spośród obydwu rodziców lub opiekunów) może być uznana za samotnie wychowującą to samo dziecko w danym czasie (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lutego 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 2693/06, LEX nr 220525).

Osobą samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która faktycznie, w pojedynkę - w pełni albo w przeważającej mierze wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, stale, na co dzień troszcząc się nie tylko o byt materialny, ale także rozwój emocjonalny dziecka. Przez wychowywanie należy bowiem rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Pojęcie to uszczegółowił NSA w wyroku z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt I FSK 30/10, LEX nr 844681, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie: "Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych".

W niniejszej sprawie odpowiedź na pytanie, czy Wnioskodawca w 2015 r. może być opodatkowany jako osoba samotnie wychowująca dziecko należy zatem wywieść z ustalenia, który z rodziców w rzeczywistości ponosi trud wychowania dziecka. Podkreślić należy, że wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do jego "utrzymania" czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, bądź zapewniania dziecku rozlicznych atrakcji, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju. Użycie określenia "osoba samotnie wychowująca dzieci" oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do wspólnego rozliczenia dochodów z małoletnim dzieckiem temu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko, a nie zajmuje się jedynie dzieckiem w czasie określonym mu sądownie do dyspozycji.

Zaznaczenia wymaga fakt, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym ulgi przewidzianej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnione jest od spełnienia wszystkich przesłanek wymaganych do jej zastosowania.

Niezbędną przesłanką w przedmiotowej sprawie jest, jak już wcześniej zaznaczono, aby osoba w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywała dziecko.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny i przytoczone przepisy prawa stwierdzić należy, że w opisanych okolicznościach rozstrzyganej sprawy Wnioskodawca jest rodzicem samotnie wychowującym córkę w rozumieniu przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak wskazano powyżej ustawodawca uzależnił możliwość skorzystania z ww. preferencji podatkowej od tego, czy rodzic będący stanu wolnego w roku podatkowym samotnie wychowuje dziecko. Wnioskodawca jest osobą rozwiedzioną, której Sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, ograniczając ją matce do współdecydowania o istotnych sprawach, czyli: wybór sposobu leczenia na wypadek choroby, wybór szkoły, kierunku kształcenia oraz spędzania wolnego czasu. Wnioskodawca wskazał, że dziecko spędza z matką około 10-15% dni w roku. Wnioskodawca sam ponosi wszelkie wydatki związane z córką. Obecna partnerka Wnioskodawcy nie wychowuje córki Wnioskodawcy a dziecko jest wychowywane wyłącznie przez Wnioskodawcę. W opisanych okolicznościach związek nieformalny z obecną partnerką nie pozbawia Wnioskodawcy prawa do preferencyjnego rozliczenia dochodów za 2015 r.

W konsekwencji, należy stwierdzić, że na gruncie przedstawionego we wniosku stanu faktycznego Wnioskodawcy przysługuje prawo do preferencyjnego rozliczenia dochodów za 2015 r. w sposób przewidziany w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji indywidualnej wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Należy podkreślić, że okoliczność czy zostały spełnione przesłanki zastosowania ulgi przewidzianej w przepisie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będzie podlegała weryfikacji przez organ podatkowy w toku ewentualnego postępowania podatkowego. Zastosowanie wskazanej ulgi leży w interesie podatnika, więc to po Jego stronie spoczywa obowiązek wykazania, że spełnia warunki do zastosowania preferencji podatkowej przewidzianej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.