1061-IPTPB2.4511.172.2016.1.IL - PIT w zakresie możliwości skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej z tytułu wydatków poniesionych za pobyt w domu pomocy społecznej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) w zw. z § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 23 lutego 2016 r. (data wpływu 25 lutego 2016 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej z tytułu wydatków poniesionych za pobyt w domu pomocy społecznej - jest nieprawidłowe.

W dniu 25 lutego 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej z tytułu wydatków poniesionych za pobyt w domu pomocy społecznej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jest matką i jednocześnie opiekunem prawnym syna,..., urodzonego 29 czerwca 1996 r. Syn, od urodzenia, z uwagi na wadę genetyczną wrodzoną, jest osobą niepełnosprawną intelektualnie w stopniu głębokim. Wskutek choroby jest całkowicie niezdolny do samodzielnej egzystencji. Nie rozumie otaczającego go świata, nie umie rozwiązać najprostszych problemów dnia codziennego. Tylko w znikomym stopniu potrafi wyrazić swoje potrzeby i uczucia. Nie mówi, z otoczeniem porozumiewa się najczęściej za pomocą pojedynczych, nieartykułowanych dźwięków. Wymaga stałej opieki i pomocy innych osób. Dodatkowo, choruje na padaczkę lekooporną, jest agresywny, wymaga stałej opieki lekarza neurologa i psychiatry. Kilkakrotnie był hospitalizowany na oddziale psychiatrycznym ze względu na bardzo dużą agresję w stosunku do otaczających go osób.

Od 6 roku życia, aż do 1 kwietnia 2014 r., był wychowankiem dziennego Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego w.... Niestety, w związku z narastającą agresją i brakiem efektów leczenia psychiatrycznego, z uwagi na bezpieczeństwo innych wychowanków oraz personelu został skreślony z listy wychowanków ww. ośrodka.

Od tego momentu syn przebywał i jednocześnie realizował nauczanie indywidualne w domu. Aby to było możliwe, ojciec...,..., zwolnił się z pracy i pobierał zasiłek opiekuńczy. Równolegle, za namową specjalistów, Wnioskodawczyni i małżonek zaczęli szukać miejsca, w którym ich syn mógłby, pod opieką fachowców godnie żyć. Nie było to proste, ponieważ czas oczekiwania w większości zakładów, do których trafiali był bardzo długi (od 3 do nawet 7 lat). Poza tym wszędzie słyszeli, że nie są przyjmowane osoby z agresją, ze względu na zbyt małą ilość personelu. Jedynym miejscem, który odpowiedział pozytywnie na ich wniosek był Dom Pomocy Społecznej w.... Czekali na to miejsce ponad 1 rok.

Dla Wnioskodawczyni i Jej męża była to bardzo trudna decyzja. Nigdy nie zdecydowaliby się na ten krok, gdyby nie to, że nie umieli sobie poradzić z własnym dzieckiem. Syna trzeba pilnować 24 godziny na dobę, jest nieprzewidywalny, niesamodzielny, kilkakrotnie w ciągu dnia byli przez Niego bici, drapani, popychani itp. Rodzice bali się też o bezpieczeństwo drugiego dziecka, córki, która ma w tej chwili 10 lat i praktycznie, do momentu kiedy syn był w domu, "nie miała rodziców". Poza tym, Wnioskodawczyni i małżonek mieszkają i opiekują się sędziwymi już rodzicami Wnioskodawczyni, w wieku 84 i 87 lat, a ich bezpieczeństwo też było zagrożone.

Odpłatność za Dom Pomocy Społecznej jest wysoka. Koszt całkowity obecnie to 3 133 zł 32 gr Z renty syna opłacane jest 557 zł 21 gr, resztę, czyli 2 576 zł 11 gr płaci rodzina, z czego rodzice 2 063 zł 76 gr, dziadkowie 512 zł 35 gr. Zatem, cały koszt utrzymania w Domu Pomocy Społecznej spada na ich barki. Jest to dla rodziców bardzo duży wydatek finansowy, który w znacznym stopniu obciąża ich domowy budżet. Oprócz opłaty za Dom Pomocy Społecznej, Wnioskodawczyni wraz z mężem musi jeszcze zapewnić synowi ubrania, zabezpieczyć środki na dojazdy w celu odwiedzin syna (odwiedzają go średnio 2 - 3 razy w miesiącu), zabierają 1 raz w miesiącu do domu na weekend. W czasie pobytu syna w szpitalu dojeżdżali do syna codziennie, co generuje dodatkowo wysokie koszty.

Wnioskodawczyni, uważa że należy rozdzielić Jej sytuację, od sytuacji kiedy umieszcza się w Domu Pomocy Społecznej dziecko, bo się go nie chce, bo nie pasuje do pięknego domu, czy obrazu idealnej rodziny. Syn był z rodzicami do 19. roku życia, cyt.: "dłużej nie daliśmy rady, aby zapobiec nieszczęściu wybrali mniejsze zło - DPS".

Syn ma w Domie Pomocy Społecznej fachową opiekę, tzn. całodobową opiekę pielęgniarską, codzienną opiekę lekarską, raz w tygodniu - lekarza specjalistę, kilka razy w tygodniu rehabilitację, zajęcia z psychologiem i terapię indywidualną.

Wnioskodawczyni, uważa, że wydatki poniesione przez Nią z tytułu pobytu syna w Domu Pomocy Społecznej w... są jak najbardziej związane z jego rehabilitacją, pielęgnacją i opieką.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w związku z powyższymi wyjaśnieniami, Wnioskodawczyni może odliczyć od dochodu odpłatność za pobyt syna w Domu Pomocy Społecznej.

Zdaniem Wnioskodawczyni, wydatki ponoszone przez Nią z tytułu opłat za pobyt syna, w Domu Pomocy Społecznej, kwalifikują się jako wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych. Syn wymaga stałego nadzoru osób trzecich, nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować, potrzebuje pomocy w nawet najprostszych czynnościach takich, jak: jedzenie, ubieranie, mycie się, poruszanie się itp. W Domu Pomocy Społecznej stały nadzór i opiekę zapewniają mu opiekunowie i inny personel pomocniczy. Ponadto, syn ma tam zapewnioną całodobową opiekę pielęgniarską, codzienną opiekę lekarską, raz w tygodniu - lekarza specjalistę, kilka razy w tygodniu rehabilitację, zajęcia z psychologiem i terapię indywidualną.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 29-30c oraz art. 30e, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e, 4, 4a-4e, ust. 6 lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 25, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne uprawniające do odliczeń od dochodu przed opodatkowaniem zostały wymienione w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaś zasady i warunki dokonywania tych odliczeń określone zostały w ust. 7 i 7b-7g tego artykułu.

Podkreślić należy, że stosowanie każdej ulgi podatkowej, w tym ulgi na cele rehabilitacyjne, jest możliwe wyłącznie wówczas, gdy spełnione są wszelkie przesłanki przewidziane w przepisach ustawy.

Zgodnie z art. 26 ust. 7a pkt 6 ww. ustawy za wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne, uważa się wydatki poniesione na odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne.

Wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie (art. 26 ust. 7b ww. ustawy).

Stosownie do treści art. 26 ust. 7 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wysokość wydatków na cele określone m.in. w art. 26 ust. 6 ustawy tj. na cele rehabilitacyjne, z zastrzeżeniem ust. 7c, ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty (art. 26 ust. 7 pkt 4 ww. ustawy).

Zgodnie art. 26 ust. 7d tej ustawy, warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa w ust. 7a, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

Na podstawie art. 26 ust. 7f tejże ustawy o podatku dochodowym, ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do:

1. I grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:

2. II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:

Stosownie do art. 26 ust. 7e ww. ustawy, przepisy ust. 7a-7d i ust. 7g stosuje się odpowiednio do podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9 120 zł.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawczyni jest matką i jednocześnie opiekunem prawnym syna, urodzonego 29 czerwca 1996 r. Syn, od urodzenia, z uwagi na wadę genetyczną wrodzoną, jest osobą niepełnosprawną intelektualnie w stopniu głębokim. Wskutek choroby jest całkowicie niezdolny do samodzielnej egzystencji. Syn wymaga stałej opieki i pomocy innych osób. Choruje na padaczkę lekooporną, jest agresywny, wymaga stałej opieki lekarza neurologa i psychiatry. Kilkakrotnie był hospitalizowany na oddziale psychiatrycznym ze względu na bardzo dużą agresję w stosunku do otaczających go osób. Syn Wnioskodawczyni pobiera rentę.

Syn Wnioskodawczyni od 6 roku życia, aż do dnia 1 kwietnia 2014 r., był wychowankiem dziennego Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego w.... W związku z narastającą agresją i brakiem efektów leczenia psychiatrycznego, z uwagi na bezpieczeństwo innych wychowanków oraz personelu został skreślony z listy wychowanków ww. ośrodka.

Wnioskodawczyni i małżonek zaczęli szukać miejsca, w którym Ich syn mógłby, pod opieką fachowców godnie żyć. Nie było to proste, ponieważ czas oczekiwania w większości zakładów, do których trafiali był bardzo długi (od 3 do nawet 7 lat). Poza tym wszędzie słyszeli, że nie są przyjmowane osoby z agresją, ze względu na zbyt małą ilość personelu. Jedynym miejscem, który odpowiedział pozytywnie na ich wniosek był Dom Pomocy Społecznej. Odpłatność za Dom Pomocy Społecznej jest wysoka. Koszt całkowity obecnie to 3 133 zł 32 gr. Z renty syna opłacane jest 557 zł 21 gr, resztę, czyli 2 576 zł 11 gr płaci Wnioskodawczyni z rodziną.

Syn ma w Domu Pomocy Społecznej fachową opiekę, tzn. całodobową opiekę pielęgniarską, codzienną opiekę lekarską, raz w tygodniu - lekarza specjalistę, kilka razy w tygodniu rehabilitację, zajęcia z psychologiem i terapię indywidualną.

W tym miejscu przede wszystkim należy zwrócić uwagę na zakres świadczeń należnych osobom przebywającym w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, pielęgnacyjno-opiekuńczym czy zakładzie rehabilitacji leczniczej, który jest inny od tego, jaki przysługuje pensjonariuszom domu pomocy społecznej. Te różnice wynikają z odmiennego charakteru placówek działających na podstawie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618), tj. zakładów: opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych czy rehabilitacji leczniczej, od charakteru domu pomocy społecznej, którego podstawę działania określają przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163).

Podkreślenia wymaga, że w myśl art. 9 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o działalności leczniczej zakłady opiekuńczo-lecznicze, pielęgnacyjno-opiekuńcze czy zakłady rehabilitacji leczniczej są zakładami opieki zdrowotnej, których celem jest udzielanie stacjonarnie i całodobowo świadczeń zdrowotnych:

Podstawową zatem funkcją ww. zakładów jest udzielanie świadczeń zdrowotnych osobom chorym, w tym niepełnosprawnym, niewymagającym jednak leczenia szpitalnego.

Stosownie natomiast do postanowień art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.

Jak wynika z postanowień art. 55 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających.

Dom pomocy społecznej jest zatem jednostką organizacyjną pomocy społecznej, której działalność koncentruje się w głównej mierze na świadczeniu usług bytowych i opiekuńczych. Jest on zastępczym domem dla osoby w nim przebywającej, której stan zdrowia nie wymaga pobytu w zakładzie opieki zdrowotnej. Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Jednakże, mieszkanie we własnym domu czy mieszkaniu również wiąże się z ponoszeniem określonych kosztów, które także nie podlegają odliczeniu w ramach omawianej ulgi podatkowej.

Nie ulega wątpliwości, że osobom przebywającym w domu pomocy społecznej i objętym ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych w takim samym zakresie, jak gdyby przebywały w warunkach domowych. Tym niemniej, pomimo szerokiego zakresu usług, domy pomocy społecznej nie zapewniają specjalistycznej i intensywnej opieki medycznej. Osobę wymagającą takiej opieki kieruje się do specjalistycznej placówki: zakładu opiekuńczo-leczniczego lub zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego. Taką możliwość przewiduje art. 54 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, który stanowi, że osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest przez starostę do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub placówki pielęgnacyjno-opiekuńczej.

A zatem osoby ciężko chore, w tym niepełnosprawne, wymagające specjalistycznej opieki medycznej nie powinny być pensjonariuszami domów opieki społecznej, tylko pacjentami zakładów opieki zdrowotnej, czyli zakładów opiekuńczo-leczniczych bądź pielęgnacyjno-opiekuńczych. Stąd też, ustawa podatkowa wśród placówek, w których pobyt osoby niepełnosprawnej uprawnia do odliczenia odpłatności z tego tytułu w ramach ulgi rehabilitacyjnej, wymienia tylko zakłady zapewniające specjalistyczną opiekę medyczną osobom niepełnosprawnym.

W tym miejscu należy zauważyć, że konstrukcja art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje na katalog zamknięty wydatków podlegających odliczeniu w ramach tzw. "ulgi rehabilitacyjnej". Oznacza to, że wymienione w tym przepisie wydatki stanowią enumeratywne wyliczenie, zawierające wszystkie możliwe wydatki uprawniające do skorzystania z odliczenia. Wśród wydatków, ustawodawca nie wymienił wydatków ponoszonych tytułem pobytu w domu pomocy społecznej. Jednocześnie wydatek ten nie jest wydatkiem na pobyt w zakładzie: lecznictwa uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, opiekuńczo - leczniczym, czy pielęgnacyjno-opiekuńczym wymienionym w art. 26 ust. 7a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, Wnioskodawczyni nie przysługuje prawo do odliczenia od dochodu wydatków poniesionych z tytułu opłat za pobyt syna w domu pomocy społecznej jako wydatków na cele rehabilitacyjne, ponieważ na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest przepisu konstytuującego taką ulgę.

Zatem, Wnioskodawczyni nie może odliczyć od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej, o której mowa w art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wydatków poniesionych w związku pobytem syna w domu pomocy społecznej. Dodatkowo należy wskazać, że wszelkie ulgi i zwolnienia od podatku jako odstępstwo od zasady sprawiedliwości podatkowej przejawiającej się w powszechności oraz równości opodatkowania mają charakter wyjątkowy. Z tego też względu stosowanie ulg i zwolnień przedmiotowych nie może być dokonywane w drodze wykładni rozszerzającej.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.