0115-KDIT2-2.4011.37.2017.1.HD - Zaliczenie kosztów sądowych do kosztów uzyskania przychodów.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 11 marca 2017 r. (data wpływu 20 marca 2017 r.), uzupełnionym w dniu 25 maja 2017 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od osób fizycznych w zakresie kosztów uzyskania przychodów - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 marca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek, uzupełniany w dniu 25 maja 2017 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W 2012 r. Wnioskodawca przeszedł operację woreczka żółciowego w szpitalu, podczas której doszło do jatrogennego uszkodzenia dróg żółciowych.

W 2013 r. Wnioskodawca założył sprawę sądową o odszkodowanie. Ogłoszenie wyroku nastąpiło w dniu 2 lutego 2015 r., w którym uznano w 40% ubytek na zdrowiu i przyznano Wnioskodawcy zadośćuczynienie i odszkodowanie wraz z ustawowymi odsetkami. Od tego wyroku pozwani odwołali się. W dniu 29 stycznia 2016 r. sąd apelacyjny oddalił apelację strony pozwanej i utrzymał w mocy wyrok I instancji.

W dniu 19 lutego 2016 r. Towarzystwo Ubezpieczeniowe wypłaciło Wnioskodawcy zasadzone kwoty wraz z odsetkami.

Odsetki stanowią przychód, od którego Wnioskodawca powinien odprowadzić podatek. Jednakże Towarzystwo Ubezpieczeniowe odmówiło Wnioskodawcy wystawienia informacji PIT-8C, w której wykazałoby przyznane sądownie i wypłacone odsetki od odszkodowania i zadośćuczynienia. Wnioskodawca posiada jedynie wydruk e-mail przesłany do reprezentującej Wnioskodawcę kancelarii.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy do kosztów uzyskania przychodów od odsetek otrzymanych na podstawie opisanego we wniosku wyroku sądowego i potwierdzonych wydrukiem e-mail Wnioskodawca może zaliczyć poniesione wydatki?

Zdaniem Wnioskodawcy, poniesione przez niego wydatki - opłata za reprezentację przez adwokata (koszty zastępstwa procesowego), opłata sądowa od pozwu oraz wynagrodzenie za opinię biegłego - w całości można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wynikających z otrzymanych odsetek, niezależnie od tego czy są potwierdzone wydrukiem e-mail, czy na podstawie informacji PIT-8C.

Wnioskodawca wskazuje, że wynajął adwokata, ponieważ nie miał szansy na uzyskanie jakiegokolwiek odszkodowania lub zadośćuczynienia za błędnie wykonany zabieg. Ponadto, w związku z tym, że szpital nie zgodził się na ugodę, sprawa trafiła do sądu. Koszty, które Wnioskodawca poniósł (zakładając sprawę, wynajmując adwokata, wypłacając wynagrodzenie dla biegłego) przewyższyły wysokość odsetek, które otrzymał.

Według Wnioskodawcy odsetki zasądzone wyrokiem sądowym stanowią jego dochód - 40.901 zł 12 gr. Natomiast koszty zastępstwa procesowego, tj.:

- razem: 66.040 zł 46 gr - jako koszty uzyskania przychodu podlegają odliczeniu w zeznaniu podatkowym.

Mając na uwadze fakt, iż w wyniku błędu lekarskiego Wnioskodawca poniósł 40% uszczerbek na zdrowiu i do końca życia musi przyjmować leki oraz liczyć się z możliwymi powikłaniami, Wnioskodawca uważa za bardzo krzywdzące nieuwzględnienie kosztów zastępstwa procesowego jako kosztów uzyskania przychodów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są wskazane w pkt 9 tego przepisu inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności" wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Odszkodowanie i zadośćuczynienie stanowi - co do zasady - przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania i zadośćuczynienia podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich - wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy - korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Z przepisu tego wynika, że zwolnienie, o którym w nim mowa dotyczy odszkodowań i zadośćuczynień otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej z wyjątkami w nim wskazanymi. Przy czym odszkodowanie czy zadośćuczynienie to szczególny rodzaj świadczenia polegający na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.

Natomiast instytucja prawna odsetek uregulowana została w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 359 § 1 ww. Kodeksu odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Z § 2 tego przepisu wynika, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. W myśl art. 481 § 1 i § 2 ww. ustawy jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Wskazać również należy, że odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty danego świadczenia nie są wliczane do wartości tego świadczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1822, z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma więc zastosowanie do odsetek ustawowych, które zasądzono ze świadczeniem głównym.

Należy również zauważyć, że odsetki są związane z kwotą długu głównego, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Innymi słowy, nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Tak więc pomimo pewnego związku odsetek z długiem głównym, ze względu na fakt różnego źródła ich powstania, są one należnością odrębną od odszkodowania i zadośćuczynienia. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu zwolnień przedmiotowych wymieniono wprost odsetki wolne od podatku, co oznacza, że ustawodawca wyraźnie odróżnia je od odszkodowania i zadośćuczynienia.

I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119 i pkt 130, 130a, 130b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

* odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776),

* odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1,

* odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta,

* odsetki od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych,

* odsetki od listów zastawnych uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a,

* odsetki od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego i oferowanych na rynkach zagranicznych, przeznaczonych na finansowanie ustawowych celów działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, dotyczących wspierania polityki gospodarczej Rady Ministrów, realizacji rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego.

W świetle powyższego należy przyjąć, że ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w jego ocenie zasługują na szczególną ochronę.

Na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Zgodnie natomiast z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Kosztami uzyskania przychodu są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z uzyskanymi przychodami. Z oceny związku z uzyskanym przychodem winno wynikać, iż poniesiony wydatek obiektywnie mógł się przyczynić do osiągnięcia przychodów z danego źródła. Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu winien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

* pozostawać w związku przyczynowo-skutkowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

* zostać poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione przez osoby inne niż podatnik),

* nie znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

* być właściwie udokumentowany.

Stosownie do treści art. 22 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jeżeli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz koszty związane z przychodami z innych źródeł, a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, koszty te ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.

Powyższą zasadę stosuje się - na podstawie art. 22 ust. 3a ustawy - również w przypadku, gdy część dochodów z tego samego źródła przychodów podlega opodatkowaniu, a część jest wolna od opodatkowania, z wyłączeniem źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2.

Z treści wniosku wynika, że na podstawie wyroku z dniu 2 lutego 2015 r. przyznano Wnioskodawcy zadośćuczynienie i odszkodowanie wraz z ustawowymi odsetkami w związku z błędem w sztuce lekarskiej (40% ubytek na zdrowiu w wyniku jatrogennego uszkodzenia dróg żółciowych). W dniu 29 stycznia 2016 r. sąd apelacyjny oddalił apelacje strony pozwanej i utrzymał w mocy wyrok I instancji. W dniu 19 lutego 2016 r. Towarzystwo Ubezpieczeniowe wypłaciło Wnioskodawcy zasadzone kwoty wraz z odsetkami. Odsetki stanowią przychód, od którego Wnioskodawca powinien odprowadzić podatek. Jednakże Towarzystwo Ubezpieczeniowe odmówiło Wnioskodawcy wystawienie informacji PIT-8C, w której wykazałoby przyznane sądownie i wypłacone odsetki od odszkodowania i zadośćuczynienia. Wnioskodawca posiada jedynie wydruk e-mail przesłany do reprezentującej Wnioskodawcę kancelarii.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że zasądzone na rzecz Wnioskodawcy wyrokiem Sądu odsetki od zadośćuczynienia i odszkodowania za doznany uszczerbek na zdrowiu, jako nie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W związku z tym Towarzystwo Ubezpieczeniowe - stosownie do powołanego art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - było zobowiązane do sporządzenia informacji PIT-8C i wykazania w niej kwoty wypłaconych odsetek. Jednakże należy zauważyć, iż fakt nieotrzymania przez Wnioskodawcę informacji PIT-8C o wysokości osiągniętych przychodów nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku od tych kwot.

Ponadto, w niniejszej sprawie występuje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy uzyskanym przez Wnioskodawcę przychodem, a poniesionymi wydatkami (opłata za reprezentację przez adwokata - koszty zastępstwa procesowego, opłata sądowa od pozwu oraz wynagrodzenie za opinię biegłego) - co oznacza, że wydatki z tego tytułu można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Jednakże do kosztów uzyskania przychodu - stosownie do art. 22 ust. 1 w związku z art. 22 ust. 3 i ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - można zaliczyć jedynie część ww. wydatków, tj. w wysokości odpowiadającej proporcji przychodu podlegającego opodatkowaniu w ogólnej kwocie świadczeń otrzymanych na podstawie wyroku Sądu. Pozostała część poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów - jako wydatki poniesione w celu uzyskania przychodu zwolnionego z opodatkowania - nie może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu.

Ponadto organ informuje, że nie odniósł się do kwot wskazanych we wniosku. Ewentualne przeliczenia, jakich należałoby dokonać, nie należą do kompetencji organu. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego rozliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy. Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji indywidualnej wydanej na podstawie art. 14b ustawy - Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.