0114-KDIP4.4012.553.2018.1.IT - Zwolnienie z VAT usług dotyczących portfeli wierzytelności.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 27 sierpnia 2018 r. (data wpływu 4 września 2018 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania usług dotyczących portfeli wierzytelności świadczonych przez Spółkę na rzecz Funduszu - jest prawidłowe.

W dniu 4 września 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania usług dotyczących portfeli wierzytelności świadczonych przez Spółkę na rzecz Funduszu.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Sp. z o.o. ("Wnioskodawca", "Spółka") jest polską spółką kapitałową, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy na rzecz funduszy inwestycyjnych usługi dotyczące portfeli wierzytelności stanowiących własność tych funduszy. W chwili obecnej Spółka planuje zawrzeć nową umowę na mocy której będzie w przyszłości wykonywała świadczenia i czynności dotyczące wierzytelności na rzecz funduszy inwestycyjnych, których zakres został wskazany w dalszej części niniejszego wniosku. Umowa ta zostanie zawarta z towarzystwem funduszy inwestycyjnych ("Towarzystwo") ale na rzecz jednego lub większej ilości niepublicznych specjalistycznych funduszy inwestycyjnych zamkniętych aktywów niepublicznych, którymi Towarzystwo to zarządza ("Fundusz" lub "Fundusze"). Przedmiotem niniejszej interpretacji podatkowej są wyłącznie skutki w zakresie podatku od towarów i usług wynikające z zawarcia wskazanej wyżej umowy i świadczenia na jej podstawie usług przez Spółkę na rzecz Funduszu lub Funduszy. Przedmiotem niniejszego wniosku o interpretację nie są skutki podatkowe umów wiążących te podmioty obecnie.

Towarzystwo posiada status towarzystwa funduszy inwestycyjnych, o którym mowa w art. 4 ust. 1 Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 56 z późn. zm.; dalej: "UOFI"). Towarzystwo posiada zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które zostało udzielone przez Komisję Nadzoru Finansowego. Zgodnie z art. 4 ust. 1 UOFI, Towarzystwo zarządza i reprezentuje w stosunkach z osobami trzecimi dany Fundusz.

Fundusze są lub będą funduszami inwestycyjnymi, o których mowa w art. 3 ust. 1 UOFI, prowadzącymi działalność jako fundusze inwestycyjne zamknięte, o których mowa w art. 3 ust. 4 pkt 2 UOFI. Działalność Funduszy polega na inwestowaniu środków pozyskanych poprzez emisję certyfikatów inwestycyjnych oraz instrumentów dłużnych w wierzytelności. Statuty Funduszy przewidywać będą, że przedmiotem lokat inwestycyjnych tych funduszy mogą być m.in. sekurytyzowane wierzytelności ("Wierzytelności") i prawa do świadczeń z tytułu sekurytyzowanych wierzytelności.

Zgodnie z przepisami UOFI fundusze inwestycyjne są podmiotem prawnym o szczególnej charakterystyce. Fundusze są osobami prawnymi, ale nie posiadają własnego organu zarządzającego, jak to jest w przypadku spółek. Organem zarządzającym funduszem jest osobna osoba prawna, to jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Towarzystwo prowadzi sprawy funduszu i reprezentuje fundusz na zewnątrz. Jest także władne do dokonywania czynności prawnych w imieniu funduszu jak też na jego rzecz. Ponadto, stosownie do przepisów UOFI, Towarzystwo może powierzyć podmiotom trzecim wykonywanie czynności związanych z zarządzaniem funduszem inwestycyjnym lub jego aktywami.

W analizowanym przypadku, Towarzystwo powierzy realizację części czynności wykonywanych w stosunku do Funduszu lub Funduszy Spółce wskutek czego Spółka świadczyć będzie określone w danej umowie świadczenia na rzecz danego funduszu dotyczące wierzytelności, których ten fundusz jest właścicielem. Umowa taka zostanie zawarta odrębnie dla każdego Funduszu, przy czym zakres czynności powierzonych przez Towarzystwo na rzecz każdego z tych Funduszy Spółce będzie obejmował co najmniej czynności wskazane poniżej. Powierzenie realizacji części czynności wykonywanych przez Towarzystwo na rzecz funduszy będzie możliwe, z uwagi na fakt, iż Spółka posiada decyzję Komisji Nadzoru Finansowego o udzieleniu zezwolenia na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego, wydaną w trybie określonym w art. 192 UOFI.

Na podstawie zawartej z Towarzystwem umowy dotyczącej danego Funduszu Spółka będzie uprawniona do wykonywania między innymi następujących czynności faktycznych i prawnych w imieniu i na rzecz danego Funduszu w odniesieniu do posiadanego przez dany Fundusz portfela wierzytelności:

* czynności związane z procesem inwestycyjnym prowadzonym przez dany Funduszu, m.in. monitorowanie rynku, poszukiwanie wierzytelności do nabycia przez Fundusz oraz poszukiwanie potencjalnych nabywców wierzytelności posiadanych przez Fundusz, negocjowanie warunków zakupu i sprzedaży wierzytelności, będzie upoważniona do składania ofert w imieniu danego Funduszu dotyczących zakupu i sprzedaży wierzytelności, w granicach uzgodnionych z Towarzystwem; w ramach swoich obowiązków Spółka może być także odpowiedzialna za wycenę wierzytelności będących przedmiotem transakcji przez dany Fundusz;

* nabywanie i zbywanie wierzytelności w imieniu i na rzecz danego Funduszu w granicach uzgodnionych z Towarzystwem - przy czym w zależności od decyzji Towarzystwa w odniesieniu do poszczególnych transakcji sam fakt zawarcia umowy, po przeprowadzeniu procesu inwestycyjnego przez Spółkę jak wskazano powyżej, może być także dokonywany przez Towarzystwo;

* prowadzenie ewidencji wierzytelności posiadanych przez dany Fundusz poprzez naliczanie odsetek, kar umownych i innych świadczeń dodatkowych należnych Funduszowi w związku z wierzytelnościami objętymi zarządzaniem, prowadzenie ewidencji wpłat dłużników i spłat wierzytelności, a także innych zdarzeń faktycznych i prawnych mających wpływ na wysokość dochodzonych wierzytelności, jak też możliwości ich dochodzenia;

* podejmowanie czynności procesowych i egzekucyjnych oraz uzgadnianie sald tych wierzytelności z dłużnikami jak również dokonywanie wyboru i koordynowanie prac kancelarii prawniczych zaangażowanych w proces windykacji Wierzytelności;

* zawieranie ugód z dłużnikami, których wierzytelności wchodzą w skład portfela danego Funduszu (w ramach warunków brzegowych ustalonych przez Towarzystwo);

* przygotowywanie i przedkładanie Towarzystwu raportów i sprawozdań w zakresie podejmowanych czynności wobec dłużników, a także innych sprawozdań i raportów we wskazanym w umowie zakresie.

Przy realizacji usług Spółka ma prawo powierzyć podmiotowi trzeciemu (podmiotom trzecim) wykonywanie niektórych z ww. czynności wykonywanych w stosunku do portfela wierzytelności danego Funduszu.

Z tytułu usług świadczonych na rzecz danego Funduszu Spółka uprawniona jest do wynagrodzenia kalkulowanego jako procent wartości wierzytelności wchodzących w skład portfela wierzytelności danego Funduszu i uzależnionego od efektywności w realizacji celów danego Funduszu w windykacji tych wierzytelności. Ze względów regulacyjnych Spółka fakturę za swoje usługi wystawiać będzie na Towarzystwo, a następnie Towarzystwo będzie obciążało tą kwotą odpowiedni Fundusz.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy usługi, które będą świadczone przez Spółkę na rzecz danego Funduszu korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 1221; dalej "ustawa o VAT")?

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi świadczone przez Spółkę które będą świadczone przez Spółkę na rzecz danego Funduszu korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

I. Uwagi wstępne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ww ustawy, rozumie się - w świetle art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Co do zasady świadczenie usług na gruncie podatku VAT podlega opodatkowaniu według stawki 23%.

Zgodnie jednak z art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku m in. usługi zarządzania:

Natomiast, zgodnie z art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT - zwolnienia, o których mowa m.in. w art. 43 ust. 1 pkt 12, nie mają zastosowania do:

Przepisy Ustawy o VAT nie definiują powyższych pojęć użytych w tych przepisach. Przepisy te stanowią jednak implementację do polskiego porządku krajowego przepisów wspólnotowych w tym zakresie.

Stosowanie do treści art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE. L nr 347, str. 1 z późn. zm., zwanej dalej "Dyrektywa VAT") państwa członkowskie zwalniają z opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Zatem, w szczególności, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b Ustawy o VAT, z opodatkowania podatkiem VAT zwolnione są usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych lub ich częścią.

II. Fundusz Inwestycyjny w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT

Z powyższego wynika, że określając wskazane wyżej zwolnienie w podatku VAT w zakresie definicji funduszy inwestycyjnych prawo wspólnotowe odnosi się do definicji prawa krajowego. W Polsce zasady prowadzenia działalności przez fundusze inwestycyjne określa UOFI. Zgodnie z art. 3 ust. 1 UOFI, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Fundusz inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz inwestycyjny w stosunkach z osobami trzecimi. Art. 45a ust. 1 UOFI przewiduje, że towarzystwo funduszy inwestycyjnych może, w drodze pisemnej umowy, powierzyć przedsiębiorcy wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo. Przepisy nie określają szczegółowo, jakie czynności w zakresie prowadzenia funduszu mogą być przekazane przedsiębiorcy w drodze umowy, dlatego decydujące znaczenie ma tutaj umowa.

Należy także dodać, że zgodnie z art. 183 ust. 1 UOFI, fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności, w tym wierzytelności finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Fundusz sekurytyzacyjny jest zatem tworzony w celu inwestowania w aktywa w postaci wierzytelności. Podstawowym aktywem w portfelu inwestycyjnym funduszu sekurytyzacyjnego są nabyte przez ten fundusz wierzytelności.

Ponadto, zgodnie z art. 192 ust. 1 i 2 UOFI, zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego przez podmiot inny niż towarzystwo wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia KNF. Zezwolenie to oznacza także zezwolenie na zarządzanie pulą wierzytelności.

W świetle powyższego, Fundusze (wraz z posiadanymi portfelami inwestycyjnymi) są funduszami inwestycyjnymi, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT. Zatem usługa zarządzania danym Funduszem (bądź też usługa zarządzania ich portfelami inwestycyjnym) będzie podlegać zwolnieniu z VAT.

III. Zarządzanie w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT

W aktualnym stanie prawnym przepisy ustawy o VAT nie definiują co należy rozumieć przez pojęcie zarządzania funduszami (od 1 kwietnia 2013 r. uchylony został art. 43 ust. 8 ustawy o VAT, który regulował tę kwestię). Definicji takiej nie zawiera także Dyrektywa VAT. Co więcej, w przeciwieństwie do definicji funduszu nie zawiera ona regulacji odwołującej się w takim przypadku do krajowego porządku prawnego.

Jednocześnie należy podkreślić, iż zgodnie z doktryną prawa wspólnotowego oraz orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie w jakim Dyrektywa VAT posługuje się pewnymi pojęciami i wprost nie nakazuje stosowania do ich wyjaśnienia definicji prawa krajowego, pojęć tych co do zasady nie należy definiować za pomocą definicji prawnych krajowego porządku prawnego. W takiej bowiem sytuacji doszłoby do zaprzeczenia sensu regulacji wspólnotowej, bowiem prowadziłoby do rozbieżnego interpretowania i stosowania prawa w Unii Europejskiej. W związku z tym pojęcie "zarządzania funduszem inwestycyjnym" należy interpretować zgodnie z wykładnią ww. dyrektywy. W związku z powyższym, w kwestii interpretacji terminu "zarządzanie" należy odwołać się do dorobku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku z dnia 4 maja 2006 r. C-169/04 Abbey National (Zb.Orz. Z 2006 r.s. I-4027), Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ("TSUE") dokonał interpretacji pojęcia "zarządzanie funduszami powierniczymi", o których mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku. TSUE podkreślił, iż użyte ww dyrektywie pojęcie zarządzania funduszami jest autonomicznym pojęciem prawa unijnego, które to nie może być zmienione przez państwa członkowskie. W treści ww. wyroku TSUE podkreśla, iż "pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami powierniczymi (zarządzania funduszami powierniczymi), o którym mowa w tym przepisie, obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i - jeśli je oceniać globalnie - są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Tym samym Trybunał podkreślił, iż aby zakwalifikować dane czynności wykonywane w ramach usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym świadczone przez podmiot zarządzający będące osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy Dyrektywy VAT, to powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi zarządzania danym funduszem. Analogiczne tezy TSUE przedstawił również w wyroku z dnia 7 marca 2013 r. sygn. C-275/11 w sprawie Gesselschaft fur Borsenkommunikation mbH vs. Finanzamt Bayreuth, dodatkowo w wyroku tym wskazano, iż: "(...) usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz TFI zarządzającego specjalnym funduszem inwestycyjnym mieszczą się w zakresie pojęcia "zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi" do celów zwolnienia ustanowionego we wskazanym przepisie, nawet gdyby osoba trzecia nie działała na podstawie upoważnienia w rozumieniu art. 5g dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107".

Powyższe wnioski znajdują także poparcie w pkt 68 wyroku TSUE z dnia 13 marca 2014 r. sygn 464/12 w sprawie ATP PensionService: "(...) usługi takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów, wchodzą w zakres pojęcia zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy", a także w pkt 73 wyroku TSUE z dnia 9 grudnia 2015 r. sygn. C-595/13 w sprawie Staatssecretaris van Financien: "(...) nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy".

Także w treści wyroku z dnia 4 maja 2006 r. C-169/04 Abbey National, TSUE wskazuje że: "odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że "(...) zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usługi". Tym samym wskazano, iż zwolnienie z VAT usługi zarządzania funduszami powierniczymi jest zwolnieniem przedmiotowym, a nie podmiotowym.

Pomimo iż powyżej wskazane wyroki TSUE dotyczą wprost pojęcia "zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi", to pomocniczo należy je także odnosić również do pojęcia "zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych" z uwagi na fakt, że zwolnienie przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT stanowi implementację tych samych przepisów Dyrektywy VAT.

Celem wprowadzenia zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT jest przede wszystkim zapewnienie, aby wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług zarządzania funduszami oraz ich portfelami inwestycyjnymi - a zatem czynności niezbędne dla ich bieżącego funkcjonowania - nie były obciążone kwotą VAT należnego. Z uwagi bowiem na zasadniczy brak prawa do odliczenia VAT naliczonego przez fundusze, okoliczność taka skutkowałaby powstaniem po ich stronie dodatkowych kosztów przekładających się na ograniczenie możliwości korzystania przez inwestorów z tej formy inwestowania.

W tym kontekście - zakres zwolnienia dla usług zarządzania, których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT oraz odpowiadającym mu art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT powinien obejmować wszystkie usługi świadczone dla funduszu, których fundusz nie może zrealizować wykorzystując własne zasoby, a których zakup niezbędny jest dla realizowania przez fundusz bieżącej działalności gospodarczej prowadzącej do osiągnięcia celu inwestycyjnego.

Jak wskazano wyżej, powyższą wykładnię należy pomocniczo odnosić również do pojęcia "zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych". W konsekwencji, zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu inwestycyjnego nie może ograniczać się do czynności wiążących się z podejmowaniem jako uczestnik decyzji inwestycyjnych dotyczących działalności funduszu. Z drugiej strony, nie może ograniczać się do czynności o charakterze czysto technicznym. Zarządzający portfelem inwestycyjnym funduszu musi mieć zatem wpływ na zakup i sprzedaż aktywów funduszu oraz warunki na których te czynności są dokonywane, jak również zaciąganie zobowiązań przez fundusz.

Ponadto, zarządzający musi ponosić również (częściowo) ryzyko związane z działalnością inwestycyjną funduszu. Tylko bowiem w sytuacji, w której podmiot realizujący usługę zarządzania portfelem aktywów ma faktyczny wpływ na decyzje biznesowe funduszu dotyczące inwestycji w dane aktywa można mówić, że ponosi on związane z tym ryzyko gospodarcze (ze względu na konstrukcję swojego wynagrodzenia zależnego od wyników funduszu), a tym samym można uznać, że jest zainteresowany w sposobie i jakości zarządzania funduszem, a nie tylko w dostarczeniu na rzecz funduszu określonych świadczeń o charakterze doradczym lub technicznym. Dodatkowo, aby skutecznie prowadzić proces inwestycyjny podmiot taki musi mieć pełną i bieżącą informację dotyczącą aktualnej sytuacji finansowej i inwestycyjnej funduszu. Stąd kluczowe jest, aby w jego ręku znajdowało się także prowadzenie ewidencji wierzytelności i zdarzeń ich dotyczących.

Wreszcie, aby podmiot świadczący te usługi mógł wziąć odpowiedzialność za proces decyzyjny i inwestycyjny konieczne jest, aby to na nim spoczywał obowiązek obsługi tych wierzytelności w zakresie ich windykacji i egzekucji, kontaktów z dłużnikami. Podmiot taki bowiem jest w stanie odpowiedzialnie podejmować decyzje inwestycyjne związane z chociażby stosowanymi w danym przypadku narzędziami windykacyjnymi, w tym związanymi z restrukturyzacją zadłużenia, poszukiwaniem nowego portfela wierzytelności, poszukiwania inwestora na posiadane wierzytelności, jedynie wiedząc jakimi zasobami i według jakich procedur wierzytelności te następnie będą windykowane na rzecz funduszu.

Jednocześnie, jeżeli powyższe warunki są spełnione to całość wykonywanych przez podmiot świadczący na rzecz funduszu świadczeń uznać należy za jedną kompleksową usługę zarządzania portfelem aktywów funduszu. Celem ekonomicznym podmiotu zarządzającego jest bowiem efektywne i prawidłowe zarządzanie portfelem aktywów (np. wierzytelności) i tylko i wyłącznie w tym celu realizuje szereg procesów pomocniczych. Nie stanowią one jednak celu samego w sobie dla podmiotu świadczącego usługę zarządzania portfelem aktywów.

Spółka wskazuje, że powyższe wnioski płynące z orzecznictwa TSUE znajdują także odzwierciedlenie w praktyce polskich organów podatkowych. Tytułem przykładu wskazać należy następujące stanowiska organów podatkowych:

* interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 stycznia 2016 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.641.2017.1.k.r., w której organ podatkowy wskazał, że: "Nie ulega wątpliwości, że ww. obsługa prawna jest specyficzna dla działalności Funduszy i umożliwia właściwe ich funkcjonowanie. Trudno bowiem wyobrazić sobie należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej Funduszy bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych decyzji/transakcji oraz ich przygotowywania pod kątem prawnym (np. poprzez przygotowanie odpowiednich umów). Wsparcie zapewniane przez Spółkę umożliwia więc Funduszom pozyskiwanie/zbywanie aktywów, a także realizację oraz ochronę przysługujących im praw majątkowych (w szczególności poprzez reprezentowanie Funduszy w postępowaniach sądowych). (...) Należyte funkcjonowanie Funduszu nie byłoby również możliwe bez zapewnienia obsługi prawnej jego bieżącej działalności. Mimo że w danym momencie działalność ta nie musi polegać na podejmowaniu/realizowaniu decyzji inwestycyjnych, to nadal działalność ta jest specyficzna/właściwa dla Funduszy i, w rezultacie, zapewnienie obsługi prawnej w ramach takiej bieżącej działalności nadal wpisuje się w zarządzanie Funduszem, rozumianym zgodnie z orzecznictwem TSUE";

* interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 czerwca 2016 r., sygn. ILPP2/4512-1-272/16-2/SJ, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, i w stanie faktycznym zbliżonym do analizowanego wskazał, że: "(...) zarządzanie funduszami powierniczymi obejmuje usługę w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy, świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli tworzą one odrębną całość i wypełniają funkcje specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Z uwagi na powyższe przepisy oraz powołane orzecznictwo wspólnotowe uznać należy, że świadczona usługa, o której mowa we wniosku, niewątpliwe mieści się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku VAT, a zatem objęta jest na mocy tego przepisu zwolnieniem od podatku";

* interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 19 lutego 2015 r. sygn. IBPP2/443-1143/14/IK, w której organ podatkowy wskazał, że: "cel i istota czynności podejmowanych przez Wnioskodawcę są tożsame z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania portfelem funduszu inwestycyjnego. Wykonywane przez Spółkę usługi mieszczą się w zakresie specyficznych czynności związanych z zarządzaniem portfelami funduszu sekurytyzacyjnego. Są to usługi typowe i niezbędne dla zarządzania portfelem wierzytelności. (...) Zatem, świadczone przez Wnioskodawcę usługi stanowią kompleksową usługę zarządzania wierzytelnościami funduszu i podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy o VAT";

* interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 maja 2014 r. sygn. IPPP1/443-396/14-2, w której organ podatkowy potwierdził stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym: "usługa w postaci zarządzania wierzytelnością, mimo iż składa się z wielu usług składowych, jest usługą o charakterze kompleksowym i dla celów podatkowych powinna być traktowana jako jedna usługa o charakterze złożonym. Podział jednorodnej, kompleksowej usługi byłby podziałem sztucznym";

* interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 lutego 2013 r. sygn. IPPP1 /443-1219/12-2/PR, w której organ podatkowy stwierdził, że: "czynności wykonywane przez Towarzystwo na rzecz Funduszu stanowią usługę złożoną, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel - maksymalizacja korzyści z realizacji portfela wierzytelności znajdujących się w masie majątkowej Funduszu. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter. Wiodącą, podstawową usługą, której podporządkowane są pozostałe czynności, i która przesądza o charakterze całego świadczenia, jest usługa zarządzania powierzonymi aktywami (wierzytelnościami). Reasumując, kompleksowa usługa zarządzania portfelem, którą Towarzystwo świadczy na rzecz Funduszu korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT";

* interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 12 listopada 2012 r. sygn. ILPP2/443-869/12-2/AD, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który w stanie faktycznym zbliżonym do analizowanego wskazał, że: "usługa, która będzie świadczona przez Spółkę na podstawie umowy korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT",

* interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 lipca 2012 r. sygn. IPPP1/443-368/12-4/PR, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który w stanie faktycznym analogicznym do przedstawionego w złożonym wniosku stwierdził, że: "kompleksowa usługa zarządzania portfelem Funduszu, którą Spółka świadczy na rzecz Funduszu na podstawie podpisanej Umowy korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT";

* interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 lutego 2012 r. sygn. IPPP1/443-1680/11-2/AS, w której organ podatkowy za prawidłowe uznał stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym cel i istota podejmowanych przez wnioskodawcę czynności zarządzania aktywami funduszu inwestycyjnego, jest: "tożsamy z celem i istotą czynności podejmowanych w ramach zarządzania aktywami finansowymi każdego innego funduszu inwestycyjnego. W szczególności portfele wierzytelności to specyficzny rodzaj aktywa finansowego różny od akcji i innych papierów wartościowych, stąd też działania podejmowane w ramach zarządzania portfelami wierzytelności muszą być dostosowane do charakteru tych aktywów. Zatem w praktyce charakter czynności wykonywanych przez Spółkę zdeterminowany jest naturą aktywa, zaś istotą tych czynności jest kompleksowa usługa zarządzania portfelem inwestycyjnym (...)".

IV. Traktowanie świadczenia kompleksowego na gruncie VAT

Co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT powinno być traktowane jako odrębne i niezależne. Jednak zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą TSUE (zob.m.in. wyrok z 25 lutego 1999 r. sygn. C-349/96 w sprawie Card Protection Plan, wyrok z dnia 27 października 2005 r., sygn. C-41/04 w sprawie Levob, wyrok z dnia 17 stycznia 2013 r. sygn. C-224/11 w sprawie BGŻ Leasing), w sytuacji, gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej.

Usługa kompleksowa zawiera zatem kilka czynności (usług) opodatkowanych różnymi stawkami VAT, z tym że jedna z nich jest usługą główną, przeważającą, nadającą danej usłudze jej główny charakter, przy czym wszystkie zmierzają do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego wskazanej w umowie. Usługę należy zatem uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza usługa traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia usługi pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać usługi głównej. Wszystkie elementy świadczenia kompleksowego podlegają takim samym zasadom opodatkowania w zakresie elementów konstrukcyjnych podatku VAT, tj: podstawy opodatkowania, momentu powstania obowiązku, stawki podatku VAT itp.

Odnosząc powyższe go przedmiotowej sprawy uznać należy, że czynności, które będą wykonywane na rzecz danego Funduszu przez Spółkę stanowić będą w ocenie Wnioskodawcy usługę kompleksową, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel - zmaksymalizowanie zysków, jakie aktywa (tut. wierzytelności) mogą przynieść danemu funduszowi. Stąd też dokonywanie podziału świadczonej przez Spółkę na rzecz danego funduszu usługi na poszczególne czynności i traktowanie każdej z nich z osoba na gruncie podatku VAT w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter. Istotą bowiem tego świadczenia jest aktywny udział Spółki w działalności specyficznej i typowej dla funduszu sekurytyzacyjnego.

Celem świadczonych przez Spółkę usług a także powodem dla ich nabycia przez Towarzystwo na rzecz danego Funduszu jest zapewnienie kompleksowej obsługi procesu inwestycji w wierzytelności przez wyspecjalizowany w tym zakresie podmiot, jakim jest Spółka - począwszy od wsparcia na etapie zakupu - poprzez bieżącą obsługę - aż do spłaty, względnie zbycia wierzytelności. Przedmiotem zainteresowania stron nie jest realizacja poszczególnych czynności składających się na całość świadczenia. Co więcej Spółka podkreśla, że każda z czynności wchodzących w skład usługi jest niezbędna dla wykonania przez Spółkę zobowiązania umownego. W rezultacie, świadczenia Spółki na rzecz danego Funduszu uznać należy w ocenie Wnioskodawcy za jedną usługę kompleksową.

V. wiadczenia Spółki na rzecz Funduszy jako jedna kompleksowa usługa zarządzania portfelem funduszy inwestycyjnych

Zatem, jak wskazuje powołana w treści tego wniosku treść orzecznictwa TSUE, potwierdzona orzecznictwem polskich organów podatkowych, aby dane usługi uznać za zarządzanie aktywami funduszu (lub funduszem) i tym samym objąć zwolnieniem z opodatkowania VAT, każdorazowo muszą to być usługi specyficzne i istotne z punktu widzenia działalności danego funduszu. Innymi słowy, zakres czynności jakie są wykonywane w ramach zarządzania aktywami należącymi do funduszu inwestycyjnego (wchodzącymi w skład portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjnego) jest zdeterminowany charakterem tych aktywów i różni się w zależności od poszczególnych aktywów. W konsekwencji, zakres usług zarządzania wchodzących w zakres zwolnienia na podstawie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT może być nieco inny w zależności od rodzaju funduszu inwestycyjnego, dla którego usługi są świadczone, rodzaju aktywów będących przedmiotem jego inwestycji itp.

W przypadku szczególnego rodzaju funduszu inwestycyjnego zamkniętego jakimi są Fundusze, proces zarządzania portfelami inwestycyjnymi tych funduszy, które składają się z pakietów wierzytelności obejmuje szereg czynności faktycznych i prawnych wykonywanych przez Spółkę w imieniu i na rzecz danego Funduszu (jednego lub większej ich ilości) związanych z tymi wierzytelnościami i osiągnięciem z inwestycji w te wierzytelności jak największego zysku. W szczególności, jak wskazano wyżej, obejmują one:

* czynności związane z procesem inwestycyjnym prowadzonym przez dany Fundusz, m.in. monitorowanie rynku, poszukiwanie wierzytelności do nabycia przez Fundusz oraz poszukiwanie potencjalnych nabywców wierzytelności posiadanych przez Fundusz, negocjowanie warunków zakupu i sprzedaży wierzytelności, będzie upoważniona do składania ofert w imieniu danego Funduszu dotyczących zakupu i sprzedaży wierzytelności, w granicach uzgodnionych z Towarzystwem; w ramach swoich obowiązków Spółka może być także odpowiedzialna za wycenę wierzytelności będących przedmiotem transakcji przez dany Fundusz;

* nabywanie i zbywanie wierzytelności w imieniu i na rzecz danego Funduszu w granicach uzgodnionych z Towarzystwem - przy czym w zależności od decyzji Towarzystwa w odniesieniu do poszczególnych transakcji sam fakt zawarcia umowy, po przeprowadzeniu procesu inwestycyjnego przez Spółkę jak wskazano powyżej, może być także dokonywany przez Towarzystwo;

* prowadzenie ewidencji wierzytelności posiadanych przez dany Fundusz poprzez naliczanie odsetek, kar umownych i innych świadczeń dodatkowych należnych Funduszowi w związku z wierzytelnościami objętymi zarządzaniem, prowadzenie ewidencji wpłat dłużników i spłat wierzytelności, a także innych zdarzeń faktycznych i prawnych mających wpływ na wysokość dochodzonych wierzytelności, jak też możliwości ich dochodzenia;

* podejmowanie czynności procesowych i egzekucyjnych oraz uzgadnianie sald tych wierzytelności z dłużnikami jak również dokonywanie wyboru i koordynowanie prac kancelarii prawniczych zaangażowanych w proces windykacji Wierzytelności;

* zawieranie ugód z dłużnikami, których wierzytelności wchodzą w skład portfela danego Funduszu (w ramach warunków brzegowych ustalonych przez Towarzystwo);

* przygotowywanie i przedkładanie Towarzystwu raportów i sprawozdań w zakresie podejmowanych czynności wobec dłużników, a także innych sprawozdań i raportów we wskazanym w umowie zakresie.

Nie ulega wątpliwości, że uczestnictwo Spółki w procesie poszukiwania i nabywania wierzytelności stanowi zarządzanie portfelem wierzytelności. W ten bowiem sposób Spółka jest zaangażowana w proces budowania tego portfela i decydowania o jego składzie. Ponosi także ryzyko, jako podmiot odpowiedzialny za ocenę wierzytelności przed ich nabyciem przez Fundusz.

Wierzytelności będące przedmiotem inwestowania przez Fundusz (lub Fundusze) są specyficznym aktywem, którego wartość jest w zasadniczym stopniu uzależniona od terminowości ich spłat przez dłużników oraz sytuacji finansowej dłużnika Dlatego też, zarządzanie portfelem wierzytelności ze swej istoty obejmuje bieżącą obsługę wpłat, ich monitorowanie, naliczanie opłat za nieterminowe realizowanie zobowiązań oraz podejmowanie wszelkich niezbędnych czynności mających na celu zapewnienie terminowego realizowania zobowiązań przez dłużników oraz wyegzekwowanie zaległych należności.

Prowadzenie powyższego procesu w stosunku do dużej liczby dłużników a także ocena efektywności i rentowności poszczególnych portfeli i strategii dotyczących nabycia wierzytelności i ich zwrotu nie byłoby możliwe bez sprawnego systemu ewidencyjnego - tylko bowiem w ten sposób jest możliwe bieżące monitorowanie stanu wierzytelności i podejmowanie jakichkolwiek decyzji w ich zakresie.

Dodatkowo należy zauważyć, iż zarządzanie aktywami funduszu sekurytyzacyjnego wymaga odpowiedniego zaplecza w zakresie zasobów ludzkich oraz doświadczenia w zakresie: dokonywania inwestycji, funkcjonowania rynku wierzytelności, znajomości otoczenia prawnego działania funduszu itp. Jednocześnie fundusze inwestycyjne - w swej istocie stanowią masę majątkową wyposażoną w osobowość prawną, która nie zatrudnia pracowników, nie gromadzi zaplecza technicznego, a więc nie dysponuje środkami, które umożliwiłby im samodzielną realizację tych celów. W tym zakresie Fundusze są uzależnione od zewnętrznych usługodawców. Należy podkreślić, że Spółka jest właśnie takim zewnętrznym usługodawcą, którego kompetencje potwierdzone zostały poprzez uzyskanie przez Spółkę zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na świadczenie usług w zakresie zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami. Wspomniane zezwolenie potwierdza, że Spółka posiada odpowiednie doświadczenie i zaplecze w celu realizacji przedmiotowych usług.

W rezultacie, przedmiotem świadczenia przez Spółkę są wyłącznie czynności, które w całości są specyficzne dla procesu zarządzania portfelem wierzytelności. W rezultacie, w ocenie Wnioskodawcy świadczenia, które będą dokonywane przez Spółkę na rzecz Funduszu lub Funduszy:

W konsekwencji, w ocenie Spółki, należy uznać, że Usługi jakie będą świadczone przez Spółkę dla celów VAT stanowią:

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Ponadto tut. Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytań) Wnioskodawcy. Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniem-nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywiste zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywało się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego zdarzenia przyszłego, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.