0114-KDIP4.4012.526.2017.1.MPE - Zwolnienie z VAT usług pośrednictwa, których przedmiotem są udziały lub akcje.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 4 października 2017 r. (data wpływu 4 października 2017 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z podatku VAT świadczonych usług pośrednictwa, których przedmiotem są udziały lub akcje - jest prawidłowe.

W dniu 4 października 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z podatku VAT świadczonych usług pośrednictwa, których przedmiotem są udziały lub akcje.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną z miejscem zamieszkania w Polsce, gdzie prowadzi indywidualną działalność gospodarczą w ramach wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT). Głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest świadczenie usług pośrednictwa w zakresie transakcji polegających na nabywaniu i sprzedaży udziałów i akcji w spółkach kapitałowych (dalej: Usługi). Usługi wykonywane są bezpośrednio na rzecz podmiotu dokonującego nabycia lub sprzedaży udziałów / akcji lub za pośrednictwem podmiotu trzeciego, świadczącego usługi na rzecz podmiotu dokonującego nabycia lub sprzedaży udziałów / akcji. Jednocześnie, Wnioskodawca pragnie podkreślić, że w obu przypadkach finalnym beneficjentem Usług pośrednictwa świadczonych przez Wnioskodawcę jest podmiot dokonujący nabycia lub sprzedaży udziałów / akcji w spółkach kapitałowych.

Usługi świadczone przez Wnioskodawcę, które są przedmiotem wniosku, nie dotyczą transakcji, w ramach których przedmiotem sprzedaży lub nabycia jest 100% udziałów lub akcji w spółkach. Przedmiotem transakcji są pakiety udziałów / akcji nie obejmujące 100%.

Zakres Usług pośrednictwa świadczonych przez Wnioskodawcę obejmuje w szczególności:

Celem działań Wnioskodawcy jest doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy zbywcą i nabywcą udziałów / akcji, skutkującej przeniesieniem ich własności.

Dodatkowo, Wnioskodawca pragnie potwierdzić, że w związku ze świadczeniem Usług nie będzie świadczył usług przechowania udziałów czy akcji, ani nie będzie nimi zarządzał. Usługi świadczone przez Wnioskodawcę nie będą również dotyczyły praw i udziałów odzwierciedlających:

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym Usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą podlegały zwolnieniu z podatku od towarów i usług jako usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały lub akcje, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a lub art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą podlegały zwolnieniu z podatku od towarów i usług jako usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały lub akcje, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a lub art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Jednocześnie, jak wynika z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

W rezultacie, każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o VAT.

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, stawka dla świadczenia usług, co do zasady, wynosi 22%, z tym zastrzeżeniem, że w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. stawka ta wynosi 23%.

Jednocześnie, zarówno w treści ustawy o VAT, jak i przepisach wykonawczych do niej, przewidziane zostały zwolnienia od podatku oraz obniżone stawki. Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT zwolnione od podatku są usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w:

- z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi.

Dodatkowo, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT zwolnieniu od podatku są usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1636, 1948 i 1997 oraz z 2017 r. poz. 724, 768 i 791), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Zwolnienie, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a oraz art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT mają charakter przedmiotowy. Oznacza to, że zwolnienie nie jest uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi a od zakresu świadczonych usług. Jednocześnie, zakres usług objętych zwolnieniem jest bardzo szeroki, jedynym bowiem kryterium przedmiotowego zwolnienia jest świadczenie usług, (i) których przedmiotem są udziały / instrumenty finansowe (np. akcje) oraz (ii) usługi pośrednictwa w tym zakresie. Należy również wskazać, że ustawa VAT nie definiuje pojęcia "pośrednictwo", a zatem przy określaniu zakresu przedmiotowego tego pojęcia należy odnieść się do wykładni językowej tego określenia. Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Uniwersalny słownik języka polskiego PWN), przez pojęcie "pośrednictwo" należy rozumieć: działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron, kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych.

Analogiczną definicję pośrednictwa można znaleźć w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE). Przykładowo, w uzasadnieniu wyroku Volker Ludwig v. Finanzamt Luckenwalde (wyrok z dnia 21 czerwca 2007 r., C-453/05) TSUE wskazał, że "pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści ww. umowy."

W praktyce, na podstawie orzecznictwa TSUE i polskich sądów administracyjnych ukształtowały się przesłanki jakie powinny zostać spełnione, aby daną usługę zakwalifikować jako usługę pośrednictwa. W tym zakresie, wskazuje się, że usługa pośrednictwa powinna stanowić:

* usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie,

* z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej,

* celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym pośrednik nie ma żadnego interesu co do treści umowy),

* usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, warunki kwalifikacji jako usługi pośrednictwa w odniesieniu do Usług świadczonych przez Wnioskodawcę są spełnione. W szczególności należy podkreślić, że:

a. Faktycznym beneficjentem Usług jest zawsze strona transakcji finansowej, tj. (i) podmiot, który dokonuje transakcji nabycia lub sprzedaży udziałów oraz (ii) ponosi ekonomiczny koszt wynagrodzenia z tego tytułu. Należy przy tym podkreślić, że przepisy ustawy o VAT nie wskazują na obowiązek, aby podmiot świadczący usługę pośrednictwa był w bezpośrednim stosunku ze stroną umowy. W ocenie Wnioskodawcy, przyjęcie modelu rozliczeń, w którym pomiędzy Wnioskodawcą a beneficjentem Usług występuje jeszcze jeden podmiot (wynikające wyłącznie z przyczyn biznesowych) pozostaje bez wpływu na prawo do zastosowania zwolnienia. Na taką konkluzję, wskazał m in Trybunał Sprawiedliwości UE w następujących orzeczeniach:

* Orzeczenie TSUE z dnia 3 kwietnia 2008 r., C-124/07 w sprawie J.C.M. Beheer, BV, który na gruncie analogicznych przepisów dotyczących pośrednictwa w zakresie usług ubezpieczeniowych potwierdził, że: "art. 13 część B lit. a szóstej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż broker lub pośrednik ubezpieczeniowy nie pozostaje w bezpośrednim stosunku ze stronami umowy ubezpieczenia lub reasekuracji do zawarcia której się przyczynia, lecz pozostaje z nimi jedynie w pośrednim stosunku, za pośrednictwem innego podatnika, który sam pozostaje w bezpośrednim stosunku z jedną ze stron tej umowy, i z którym ów broker lub pośrednik ubezpieczeniowy jest związany umownie, nie wyklucza, by świadczone przez niego usługi były zwolnione od podatku VAT na mocy tego przepisu."

* Na podobną konkluzję wskazał TSUE w wyroku z dnia 21 czerwca 2007 r., C-453/05 w sprawie Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, BV, który potwierdził, że: "W konsekwencji należy na pytanie drugie odpowiedzieć, że okoliczność, iż podatnik nie jest związany umownie z żadną ze stron umowy kredytowej, do której zawarcia się przyczynił, oraz że nie kontaktuje się bezpośrednio z jedną z tych stron, nie stanowi przeszkody do tego, aby świadczył on usługę pośrednictwa kredytowego, zwolnioną zgodnie z art. 13 część B lit. d pkt 1 szóstej dyrektywy."

Takie stanowisko prezentowane jest również przez organy podatkowe. Przykładowo, na taką konkluzję wskazał:

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 9 grudnia 2016 r. przez (sygn. IPPP1/4512-677/16-4/AS]: "Opisane usługi (czynności A lub B) wykonywane w ramach jednej umowy przez Wnioskodawcę, prowadzące do emisji instrumentów finansowych lub nabycia/zbycia/objęcia udziałów w innej spółce, również w przypadku wykonywania czynności na rzecz podmiotu nie będącego emitentem instrumentów finansowych lub podmiotem zainteresowanym zbyciem/nabyciem/objęciem udziałów w spółce, lecz mającym interes ekonomiczny w zleceniu czynności Wnioskodawcy, spełniają przesłanki wynikające z 43 ust. 1 pkt 40a lub art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy i korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług."

a. Z perspektywy usługobiorców Wnioskodawcy Usługi stanowią element usługi finansowej. Potwierdza to zakres Usług świadczonych przez Wnioskodawcę, który obejmuje wyszukiwanie potencjalnych nabywców / sprzedawców, jak również utrzymanie z nimi kontaktów w toku przygotowania i realizacji transakcji nabycia lub sprzedaży udziałów. Należy przy tym wskazać na bezpośrednią zależność Usług oraz transakcji sprzedaży lub nabycia udziałów, które bez Usług świadczonych przez Wnioskodawcę nie mogłyby zostać przeprowadzone. Tym samym, Usługi są immanentnie związane z transakcjami sprzedaży / zakupu udziałów lub akcji,

b. W związku ze świadczeniem Usług Wnioskodawca nie jest stroną w zakresie zawieranych umów sprzedaży lub nabycia udziałów / akcji. Celem Usług świadczonych przez Wnioskodawcę jest doprowadzenie do skutecznego zawarcia umowy sprzedaży lub nabycia udziałów / akcji (przeniesienia własności udziałów / akcji),

c. W zakres Usług świadczonych przez Wnioskodawcę wchodzi szereg czynności, które nie ograniczają się do czynności technicznych np. na dostarczaniu informacji stronom transakcji finansowej. Do obowiązków Wnioskodawcy należą m.in. aktywne poszukiwanie celów inwestycyjnych, prowadzenie negocjacji pomiędzy stronami transakcji, etc.

Z uwagi na powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, przedstawione Usługi wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz usługobiorców, których celem jest doprowadzenie do transakcji sprzedaży lub nabycia udziałów / akcji w innej spółce stanowią usługi pośrednictwa.

Powyższe konkluzje potwierdzają następujące interpretacje organów podatkowych:

* Interpretacja indywidualna wydana dnia 30 maja 2017 r. przez Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej (sygn. 0114-KDIP4.4012.14.2017.1.MK), który potwierdziła następujące stanowisko wnioskodawcy: "W fazie drugiej Usługodawcy świadczyli natomiast usługi (nazwane w Porozumieniu Usługami Pośrednictwa Finansowego, dalej: Usługi Fazy II) obejmujące:

* przygotowanie szczegółowego harmonogramu Sprzedaży i jego aktualizowanie w trakcie procesu Sprzedaży,

* koordynację, przy współdziałaniu z ESA oraz jej doradcami zewnętrznymi, przeprowadzenia procesu Sprzedaży,

* przygotowanie i rozpowszechnienie wśród potencjalnych nabywców, przy współdziałaniu z ESA oraz jej doradcami zewnętrznymi, materiałów marketingowych oraz prezentacji, w tym dokumentu podkreślającego walory inwestycji w udziały EP - tzw. "teaser", a także memorandum informacyjnego oraz innych zwyczajowo przyjętych materiałów,

* przygotowanie pism przewodnich do potencjalnych nabywców (process letters) w związku ze Sprzedażą oraz innych powiązanych z nią dokumentów,

* opracowanie listy potencjalnych nabywców oraz porady w zakresie strategii nawiązywania z nimi kontaktu celem zainteresowania Sprzedażą,

* nawiązywanie kontaktów oraz bieżące kontakty ze zidentyfikowanymi zainteresowanymi potencjalnymi nabywcami zaakceptowanymi przez Spółkę, a także konsultacje i przygotowanie rekomendacji dotyczących zalet ofert złożonych przez poszczególnych zainteresowanych, w szczególności z finansowego punktu widzenia,

* przy współdziałaniu z ESA oraz jej doradcami zewnętrznymi, przegląd dokumentacji prawnej dotyczącej Sprzedaży z perspektywy finansowej oraz porady na rzecz Spółki przy negocjacjach warunków Sprzedaży z potencjalnymi nabywcami

* wsparcie, przy współdziałaniu z ESA oraz jej doradcami zewnętrznymi, w ustaleniu konieczności ogłoszenia jakichkolwiek publicznych komunikatów dotyczących Sprzedaży."

(...)

W konsekwencji powyższego, zdaniem X, Usługi Fazy II świadczone przez X stanowiły usługę pośrednictwa dotyczącą udziałów/akcji na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 40a i 41 Ustawy o VAT, w związku z czym usługa ta podlegała zwolnieniu z VAT."

* Interpretacja indywidualna wydana dnia 14 października 2015 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (sygn. IPPP1/4512-773/15-3/BS), który wskazał, że następujący zakres usług wykonywany przez wnioskodawcę stanowi usługę pośrednictwa: "Etap Ia: Wsparcie we współpracy z podmiotem, przeprowadzającym badanie due diligence (tj. badanie, polegające na analizie kondycji przedsiębiorstwa pod względem m.in. aspektów handlowych, organizacyjnych, analizy finansowej, prawnej oraz podatkowej, standardowo przeprowadzane przed podjęciem właściwych negocjacji, dotyczących transakcji sprzedaży przedsiębiorstwa). Etap ten obejmuje podjęcie m.in. takich czynności, jak: organizacja i koordynacja procesu przeprowadzenia transakcji, wsparcie w przygotowaniu potrzebnych do sprzedaży akcji zestawów dokumentów do badania due diligence - tzw. "data room", koordynacja procesów due diligence, w tym wsparcie w przygotowaniu odpowiedzi na pytania potencjalnego nabywcy i kontaktu zespołów przeprowadzających due diligence ze Sprzedającymi.

Etap Ib: Analiza i przygotowanie procesu pozyskania Inwestor. Etap ten obejmuje podjęcie m.in. takich czynności, jak: identyfikacja potencjalnych Inwestorów pod kątem określonych kryteriów, nawiązywanie kontaktów i udział w spotkaniach z osobami reprezentującymi Inwestorów, negocjowanie umów o zachowaniu poufności, przygotowanie niezbędnych dokumentów, koordynacja kontaktów Inwestorów ze Sprzedającymi, zebranie od Inwestorów ofert wstępnych.

Etap 2: Przeprowadzenie transakcji. Etap ten obejmuje podjęcie i realizację zasadniczych działań oraz finalizację transakcji sprzedaży akcji i obejmuje m.in. takie czynności, jak: koordynacja i zarządzanie przeglądami due diligence, zebranie ofert i ich analiza, przygotowanie wzoru umowy inwestycyjnej, udział w negocjacjach, wsparcie Sprzedających w aspektach niezbędnych dla sukcesu transakcji do momentu zapłaty ceny, przygotowanie kalkulacji dot. wyliczenia ceny, udział w przygotowaniu optymalnej struktury transakcji."

* Interpretacja indywidualna wydana dnia 10 października 2015 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (sygn. ITPP1 /4512-937/15/RH), który wskazał, że: "Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, na podstawie zawartej umowy świadczył usługi pośrednictwa w sprzedaży udziałów na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością polegające na poszukiwaniu inwestora zainteresowanego nabyciem udziałów, ułatwieniem kontaktu pomiędzy spółką a inwestorem oraz uczestniczył w prowadzonych negocjacjach pomiędzy podmiotami łącznie z pomocą przy sporządzeniu dokumentacji sprzedaży. Przy czym wykonywane czynności nie były związane z zarządzaniem, dysponowaniem oraz przechowywaniem przedmiotowych udziałów. Po sfinalizowaniu transakcji wystawiał spółce fakturę VAT.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego w kontekście powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że o ile usługi pośrednictwa świadczone są za wynagrodzeniem, to stanowią odpłatne świadczenie usług o którym mowa w art. 8 ust. 1 podlegające opodatkowaniu stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1. Usługi te jako wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy korzystają ze zwolnienia pod warunkiem, że nie dotyczą czynności określonych w art. 43 ust. 15 ustawy oraz nie mieszczą się w wyłączeniach wymienionych w art. 43 ust. 16 ustawy."

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Jednocześnie wskazuje się, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia, w odniesieniu do przedstawionego zdarzenia przyszłego - stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.