0114-KDIP4-2.4012.25.2020.3.MMA - Rozliczanie VAT w związku ze wspólnym przedsięwzięciem.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 14 stycznia 2020 r. (data wpływu 16 stycznia 2020 r.) uzupełnionym w dniu 31 marca 2020 r. (data wpływu 1 kwietnia 2020 r.) na wezwanie Organu z dnia 25 marca 2020 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności na podstawie zawartych umów o współpracę - jest nieprawidłowe.

W dniu 16 stycznia 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności na podstawie zawartych umów o współpracę.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Spółka 1 sp. z o.o. (dalej: Spółka, Spółka 1, Wnioskodawca) jest spółką zajmującą się szeroko pojętą "robotyką". Wśród czynników charakteryzujących działalność Wnioskodawcy w szczególności wyróżnia się misja, która określa zasadniczy powód istnienia Wnioskodawcy. Misją tą jest rozwój robotyki i nowoczesnych technologii wśród dzieci i młodzieży. Spółka urzeczywistnia swój cel poprzez m.in. organizowanie zajęć dla dzieci. Zadaniem zajęć jest rozwijanie uczestników pod względem intelektualnym oraz przekazywanie im podstawowej wiedzy w zakresie informatyki oraz matematyki. Ponadto aktywność w trakcie zajęć wpływa na rozwój emocjonalny, uczy pracy zespołowej, kreatywnego myślenia oraz nieszablonowych rozwiązań. Udział w zajęciach sprawia, że uczestnicy poznając świat poszerzają swoje horyzonty kulturowe oraz obyczajowe, zaś uczestnictwo w zawodach rozwija wśród uczestników zajęć cechy charakterologiczne, które są i będą pożądane na rynku pracy, nie tylko lokalnym ale także i globalnym. Zajęcia regularne mają charakter odpłatny, natomiast zajęcia w formie warsztatów są nieodpłatne.

Zajęcia podzielone są na specjalizacje: programowanie, projekt badawczy lub lider drużyny. Kierowane są do dwóch grup wiekowych i podzielone są na dwie kategorie. Pierwsza z nich - F. (...) Junior (wiek: 5 - 8 lat) - skupia się na rozwijaniu umiejętności miękkich takich jak sztuka prezentacji i pracy w grupie oraz w etapie wstępnym podstaw robotyki. Uczestnicy budują własne robotyczne makiety z klocków (...) na oficjalny turniej. Program F. jr umożliwia również uczestnictwo drużyny w pokazach w swoim kraju, gdzie demonstrują i opowiadają o swoich odkryciach związanych z tematyką sezonu. Celem tego programu jest wprowadzenie dzieci do bardziej rozwiniętego etapu jakim jest F., będącym programem dedykowanym dla dzieci w wieku 8-14 lat. Program F. skupia się na tworzeniu autonomicznych robotów zbudowanych z zestawów klocków (...) i przygotowanie tych robotów pod tematykę konkursu ogłaszanego przez FIRST - międzynarodową organizację non profit organizującą zawody robotów. Pierwszym etapem F. jest zbudowanie i zaprogramowanie robota oraz przygotowanie projektu badawczego na temat ogłoszony w danym sezonie. Kolejnym krokiem jest wzięcie udziału w zawodach organizowanych na całym świecie i zmierzenie się z innymi drużynami. Spółka w swoich działaniach rozwojowych stara się rozszerzać rynek, tj. urzeczywistnić swoje działania na nowych obszarach geograficznych przy jednoczesnym utrzymaniu własnej marki w obszarach, na których już wypracowała swoją pozycję. Właśnie dlatego Wnioskodawca organizuje ww. zajęcia edukacyjne w różnych miejscowościach na terytorium całej Polski.

Wyszukiwaniem kontrahentów w poszczególnych regionach zajmują się koordynatorzy firmy (pracownicy) oraz centrala Spółki. Działania jakie podejmują skupiają się na znalezieniu podmiotów, które będą chciały wziąć udział w organizacji zajęć i udostępnią Spółce lokal na potrzeby związane z zajęciami edukacyjnymi.

W związku z tym kontrahentami Wnioskodawcy są najczęściej szeroko rozumiane "podmioty publiczne", tj. np.:

* różnego rodzaju samorządowe instytucje kultury, do których można zaliczyć m.in. Dom Kultury wpisany do rejestru instytucji kultury, czy Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury wpisany do rejestru instytucji kultury;

* jednostki budżetowe, jak np. Szkoły Podstawowe, Państwowa Szkoła Wyższa, Park Naukowo Technologiczny;

* jednostki samorządu terytorialnego - np. Gmina.

Wśród kontrahentów pojawiają się również jednostki komercyjne (spółki prawa handlowego) jednakże w większości mają one "charakter publiczny", bowiem ich działalność służy rozwojowi danego regionu lub pokrywa się z zadaniami własnymi danej jednostki samorządu terytorialnego. Do tego typu kontrahentów należą np. (...). Sporadycznie kontrahentami Wnioskodawcy są podmioty "stricte komercyjne"/prywatne.

Pomimo różnic w formie organizacyjno - prawnej Kontrahentów Wnioskodawcy łączy cel w jakim podejmują współpracę z Wnioskodawcą, tj. chęć współorganizowania zajęć sportowo-edukacyjnych z robotyki. Dzięki temu pomiędzy Wnioskodawcą a jego kontrahentami powstaje relacja gospodarcza, w której:

* celem jest zrealizowanie (współrealizowanie) zajęć sportowo-edukacyjnych;

* realizacja celu umów pozwala Wnioskodawcy prowadzić swoją działalność gospodarczą oraz realizować swoją misję, a także uzyskać pozytywny wydźwięk wizerunkowy;

* z drugiej strony realizacja celu umów pozwala kontrahentom osiągnąć pozytywny wydźwięk wizerunkowy, a ponadto:

* "podmioty publiczne" realizują zadania własne, jak np. opisane w art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 506): promocja gminy czy zadania z zakresu kultury i kultury fizycznej, zaś

* podmioty komercyjne realizują część swojej działalności (często zbieżnej z zadaniami własnymi jednostek samorządu terytorialnego).

Na chęć zawarcia takiego stosunku wpływa również fakt, że Spółka jako jedyna w Polsce posiada możliwość praktycznego sformowania drużyny robotycznej. W związku z tym, z jednej strony kontrahenci mogą uatrakcyjnić swój wizerunek, z kolei Spółce łatwiej jest pozyskać uczniów poprzez zakładanie drużyn robotycznych przy szkołach, domach kultury etc. Dlatego też taka forma współpracy ma swoje uzasadnienie gospodarcze. Współorganizacja zajęć z robotyki przynosi zatem korzyści zarówno dla jednej, jak i drugiej strony relacji gospodarczej. Relacje te urzeczywistniane są w postaci dwustronnych umów zawieranych przez Wnioskodawcę i danego kontrahenta. W zależności od potrzeb oraz warunków występujących w danej relacji gospodarczej Wnioskodawca zawiera 2 główne typy umów mające na celu przeprowadzenie zajęć z robotyki. Stosowanie jednego typu umowy oraz konkretnego wzorca w celu nawiązania relacji gospodarczej, w wyniku której Spółka będzie mogła prowadzić zajęcia z robotyki nie jest możliwe. Wynika to bowiem z faktu, że każdy z kontrahentów narzuca zindywidualizowane i skonkretyzowane warunki umowne, a także ma specyficzny sposób i formę działania (często wymuszoną w sposób niezależny od danego kontrahenta).

W związku z powyższym Wnioskodawca chcąc prowadzić swoją działalność musi poniekąd dostosować się do realiów rynkowych. Dlatego też Spółka zawiera ze swoimi kontrahentami:

Umowy najmu lokalu są standardowymi umowami zawieranymi zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. Ich celem jest:

* po stronie Wnioskodawcy - uzyskanie lokalu celem prowadzenia zajęć z robotyki,

* po stronie kontrahentów - czerpanie korzyści z najmu oraz jednocześnie możliwość "biernej współorganizacji" zajęć z robotyki poprzez udostępnienie swoich lokali Wnioskodawcy, co dla większości wynajmujących stanowi realizację zadań własnych / zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, a jednocześnie nie wymaga angażowania dużych środków. Umowy o współpracy są tzw. "umowami nienazwanymi". Pomimo oczywistych rozbieżności wynikających ze zróżnicowania kontrahentów umowy te mają gros elementów wspólnych. Większość z umów o współpracy zawierana jest bowiem według podobnego schematu:

1. preambuła do umowy o treści np.: "Mając na uwadze potrzebę wzajemnej współpracy w rozwoju kultury, promowaniu różnych dziedzin edukacji wśród dzieci i młodzieży, Strony zawierają porozumienie o współpracy...",

lub

"Mając na uwadze potrzebę wzajemnej współpracy w rozwoju kultury i kultury fizycznej, promowaniu różnych dziedzin sportu i zdrowego trybu życia wśród dzieci i młodzieży, rozpowszechnianiu zajęć sportowo rekreacyjnych oraz promowaniu działalności służących zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty Gminy "X", Strony zawierają porozumienie...";

czasami zamiast preambuły jest tylko zakreślenie celu i przedmiotu umowy;

Celem zawarcia umów (tak jak w przypadku umów najmu) jest:

* po stronie Wnioskodawcy - uzyskanie lokalu celem prowadzenia zajęć z robotyki,

* po stronie kontrahentów - możliwość współorganizacji zajęć z robotyki, co - jak już wyżej wskazano - stanowi zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, tym bardziej, że Kontrahentem jest instytucja kultury wpisana do stosownego rejestru, a więc zajmująca się m.in. wspieraniem i promocją twórczości i edukacji.

Umowa użyczenia, pomimo tego że nazwana została umową najmu, nie może zostać uznana za umowę najmu, bowiem jak stanowi zapis umowy: "Wynajmujący wynajmuje nieodpłatnie salę konferencyjną...". Umowa użyczenia posiada ponadto klauzule z prawami i obowiązkami stron.

Czwartym typem umowy, jaką Spółka zawarła jest umowa nazwana "Umową o współpracy" (dalej jako: Umowa), która de facto jest umową najmu z elementami umowy o współpracy. W tym wypadku kontrahentem Wnioskodawcy jest Specjalna Strefa Ekonomiczna (dalej jako: SSE).

W przeciwieństwie do standardowych umów o współpracy Umowa została inaczej skonstruowana. Przedmiotem Umowy jest bowiem:

1. Na podstawie niniejszej umowy SSE oddaje w najem, a Organizator (Wnioskodawca) wynajmuje Sale konferencyjne opisane;

2. "Udostępnienie Sal konferencyjnych przez SSE wraz z ustawieniem zgłoszonego zapotrzebowania za pomocą poczty elektronicznej...";

3. "Usługi Promocyjne świadczone przez Organizatora wyszczególniono w Specyfikacji stanowiącej Załącznik do Umowy";

4. Za najem Sali konferencyjnej Wnioskodawca płaci wynagrodzenie zgodne ze stawkami kontrahenta przy uwzględnieniu zniżki. Specyfikacja stanowiąca załącznik do Umowy wskazuje, że na podstawie Umowy SSE oddaje w najem sale konferencyjne, zgodnie z danym zgłoszeniem oraz odpowiednio je wyposaży w nagłośnienie, mikrofony, rzutnik, ekran, krzesła i stoły. Natomiast Spółka przeprowadzając swoje wydarzenia cykliczne w najętych salach konferencyjnych jest zobowiązana do świadczenia usług promocyjnych, takich jak m.in.:

* nadanie jednemu z ośrodków w ramach SSE tytułu partnera Wydarzenia,

* promocja kontrahenta w trakcie trwania wydarzenia (dystrybucja materiałów promocyjnych) oraz w mediach społecznościowych,

* zamieszczenie logotypu ww. ośrodka oraz ekspozycja roll-upów,

* w komunikacji Wnioskodawcy z mediami wymienianie ww. ośrodka jako miejsca wydarzenia oraz jego partnera, którego charakter działalności jest spójny z Wydarzeniem i jego ideą.

Ponadto Wnioskodawca zapewnia zniżkę dla pracowników SSE, za uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez Wnioskodawcę.

Wnioskodawca nie mógł nawiązać współpracy z SSE na innych warunkach i na podstawie innej umowy. SSE jest bowiem zobowiązana stosować wewnętrzny regulamin najmu powierzchni. Regulamin określa zasady wynajmu pomieszczeń ww. ośrodka na rzecz Organizatorów Wydarzeń i obowiązuje wszystkich Organizatorów i Uczestników Wydarzeń. Zgodnie z Umową Organizatorem jest Wnioskodawca a Wydarzeniem jest "wydarzenie cykliczne organizowane przez Organizatora pod nazwą (...), o planowanej liczbie uczestników wynoszącej (...). Regulamin uprawnia również do wynajęcia pomieszczeń ze zniżką.

W związku z powyższym, celem umowy po stronie Wnioskodawcy było uzyskanie miejsca do przeprowadzenia zajęć z robotyki (najem) w prestiżowej lokalizacji (cele marketingowe), z kolei po stronie kontrahenta celem tym było wynajęcie Sali (wynajem) oraz pozyskanie partnera, który pozytywnie wpłynie na wizerunek SSE i działającego w jej ramach ośrodka (cele marketingowe). Tak więc w ramach Umowy można wyodrębnić dwie relacje - pierwsza to stosunek najmu, zaś druga, to umowa o współpracy mająca na celu pozytywne kreowanie wizerunku obu podmiotów poprzez współorganizowanie zajęć z robotyki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w ramach umów o współpracę mają charakter odpłatny i stanowią czynności opodatkowane zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2174; dalej: u.p.t.u.)? (pytanie nr 1 we wniosku)

2. Czy z tytułu Umowy (umowy najmu z elementami umowy o współpracy), poza usługą najmu sal konferencyjnych, dochodzi do wykonywania czynności opodatkowanych zgodnie z art. 5 ust. 1 u.p.t.u.? (pytanie nr 5 we wniosku)

Zdaniem Wnioskodawcy

Podstawową metodą kształtowania rzeczywistości prawnej przez podmioty prawa cywilnego jest składanie oświadczeń woli, które zgodnie z zapisem art. 60 k.c. są każdym zachowaniem, z którego wynika wola wywołania skutków prawnych.

W myśl przepisów kodeksu cywilnego, tj. art. 65 § 1 w zw. z art. 60 k.c. w zawartych umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Przedstawiona regulacja posiada znamienne znaczenie w odniesieniu do skutków jakie wywołuje oświadczenie woli wyrażone przez strony. Wskazuje, że to właśnie treść oświadczenia woli stanowi decydujący czynnik wpływający na jej skutki prawne.

Biorąc pod uwagę przytoczone regulacje należałoby uznać, że sam tytuł umowy np. "umowa najmu lokalu" nie musi świadczyć o jej definitywnym charakterze. Podmioty uczestniczące w zawieraniu umów cywilnoprawnych nie zawsze posiadają należytą wiedzę w zakresie przepisów prawnych. Skutkiem tego mogą być błędy dotyczące m.in. przyporządkowania właściwej nazwy oświadczenia woli do jej treści. Dlatego też do pełnej i rzetelnej kwalifikacji prawnej złożonego oświadczenia woli wymagana jest dokładna analiza jej treści, która może wskazywać na zawarcie odmiennej umowy niż ta wskazana w tytule.

Umowa o współpracy.

W praktyce gospodarczej coraz bardziej popularne są przedsięwzięcia polegające na współdziałaniu niezależnych od siebie podmiotów w celu realizacji określonych przedsięwzięć gospodarczych, np. wspólnej akcji marketingowej czy promocyjnej. Zazwyczaj w takich sytuacjach każdy podmiot wykonuje część wspólnego zadania, co jednak nie jest związane z osiągnięciem bezpośredniej korzyści przez drugi podmiot.

Co do zasady umowa o współpracy (zwana także kooperacyjną) zaliczana jest do katalogu umów nienazwanych prawa cywilnego jednak w określonych przypadkach można zakwalifikować ją do umów dostawy bądź umowy spółki. Przez umowę (porozumienie) kooperacyjne należy rozumieć umowę (porozumienie), w której dwóch lub więcej przedsiębiorców zobowiązuje się wzajemnie do trwalej współpracy w zakresie ich działalności gospodarczej przy realizacji wspólnych celów. W tym sensie umowa (porozumienie) kooperacyjne ma znaczenie szerokie, synonimiczne do umowy (porozumienia) o trwałe współdziałanie gospodarcze lub o trwałą współpracę.

Warto także zwrócić uwagę na pochodzenie słowa "kooperacja". Wywodzi się ono z języka łacińskiego w którym co-operare oznacza współdziałać/współpracować. Zatem w sensie etymologiczno-semantycznym kooperacja oznacza każdą formę współdziałania (tak: M. Spyra, S. Włodyka w: Prawo Umów Handlowych, System Prawa Handlowego t.5, s.836).

W nauce prawa występują dwa jego znaczenia, a mianowicie wspomniane już szerokie oraz wąskie.

Ujęcie szerokie opiera się na znaczeniu etymologiczno-semantycznym i obejmuje wszelkie możliwe formy współdziałania gospodarczego podmiotów gospodarczych. Natomiast wąskie ujęcie pojęcia kooperacji gospodarczej, ograniczające je tylko do niektórych przypadków współdziałania gospodarczego.

Zgodnie z przeważającą opinią (tak np. NI. Spyra, S. Włodyka w: Prawo Umów Handlowych, System Prawa Handlowego Ł5, s.837-838, W. Popiołek, K. Oplust.il w: Międzynarodowy System Prawa Handlowego s. 1265-1266) należy przyjąć szerokie rozumienie pojęcia kooperacji gospodarczej, stosownie do którego należy przez nie rozumieć każdą formę trwalej współpracy przedsiębiorców w ich działalności gospodarczej, podjętej w celu realizacji ich zbieżnych interesów.

Współpraca ta może dotyczyć:

Pierwszy ze wskazanych typów współpracy nawiązuje do czynności tzw. świadczeń wzajemnych zwanych także w literaturze prawniczej umowami barteru.

Przez zawarcie umowy barterowej każda ze stron zobowiązuje się do świadczenia oznaczonych rzeczy lub usług w zamian za świadczenie oznaczonych rzeczy lub usług drugiej strony. Umowa barterowa realizuje więc bezpośrednią wymianę dóbr lub usług, której cechą charakterystyczną jest wyeliminowanie przepływu pieniądza pomiędzy stronami. Wobec tego: towar lub usługa za towar albo usługę. Co do zasady, umowa barterowa dochodzi do skutku w wyniku jednego zdarzenia prawnego i polega na bezpośredniej i jednoczesnej wymianie towarów lub usług o ekwiwalentnej wartości, bez jakichkolwiek rozliczeń pieniężnych (tak: S. Włodyka, M. Spyra, w: System Prawa Handlowego, t. 5, 2017, s. 906. oraz W. J. Kocot, A. Olejniczak w: Prawo zobowiązań - umowy nienazwane, w: System Prawa Prywatnego t. IX, 2018, s. 119). Obie strony umowy występują zarówno w roli sprzedającego, jak i kupującego, obie strony są też względem siebie jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem. Każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej wartości, oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Umowa barteru swoim charakterem przypomina umowę zamiany, która została opisana w art. 603 k.c.

Zamiana jest czynnością prawną konsensualną, odpłatną i wzajemną, rodzi skutki zobowiązujące, a w warunkach określonych w art. 155 § 1 k.c. - skutki rozporządzające. Tym samym, w swej istocie umowa zamiany jest niewątpliwie podobna do umowy sprzedaży. Świadczy o tym również fakt, że ustawodawca nie reguluje odrębnie tej umowy, a jedynie w art. 604 k.c. stwierdza, że do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Zamiana jest zatem formą odpłatnego zbycia.

Istotną cechą umów barterowych jest ich ekwiwalentność. Zgodnie z definicją Encyklopedii PWN słowo "ekwiwalentność" oznacza rzecz równa innej wartością a także towar, w którym jest wyrażona wartość innego towaru. Równowartość towarów określana jest przeważnie w umowie, a w przypadku gdy występuje jej brak dochodzi do powstania tzw. quasi - barteru polegającego na częściowej wymianie dóbr czy usług. Rzeczowe świadczenie wzajemne pokrywa tylko częściowo wartość świadczenia przeciwstawnego, natomiast różnica wyrównywana jest w pieniądzu. W przypadku tym ma zatem miejsce częściowy przepływ pieniądza.

Drugi ze wskazanych typów współpracy dotyczy wspólnych przedsięwzięć. Wspólne przedsięwzięcia na gruncie umów kooperacyjnych utożsamiane są umowami joint venture czyli umowami konsorcjalnymi. Przez umowę konsorcjalną należy rozumieć umowę między przedsiębiorcami, w której zobowiązują się oni do wspólnego działania celem urzeczywistnienia określonego przedsięwzięcia gospodarczego, na zasadzie wspólnego odnoszenia korzyści i wspólnego ponoszenia ryzyka. Należy jednak zauważyć, że umowy joint venture dotyczą dużych i skomplikowanych przedsięwzięć, które wymagają podjęcia wspólnych przedsięwzięć po to by osiągnąć konkretny cel gospodarczy. Powstały specyficzny układ współpracy pomiędzy stronami nazywany jest wspólnym działaniem. Rodzajem wspólnego działania jest wspólne przedsięwzięcie, które polega na jednorazowej realizacji zadania gospodarczego np. budowy nieruchomości.

Umowa użyczenia.

Zgodnie z art. 710 k.c. przez umowę użyczenia należy rozumieć taki stosunek prawnym w którym użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Umowa użyczenia w swojej konstrukcji podobna jest do umowy najmu. Jak wskazuje art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Jednak essentialia negotii umowy najmu stanowi ustalenie jego przedmiotu oraz czynsz ustalone w formie pieniężnej lub w świadczeniach innego rodzaju (art. 659 § 2 k.c.).

Cechą charakterystyczną użyczenia, odróżniającą ją od najmu jest nieodpłatność. Treść stosunku użyczenia, a zarazem jego społeczno-gospodarcza funkcja, sprowadza się do motywowanego zazwyczaj chęcią pomocy lub inną bezinteresowną pobudką - przysporzenia przez użyczającego korzyści kontrahentowi (biorącemu). Użyczenie można więc także określić jako bezinteresowne pozbawienie się użytku ze strony użyczającego dla wygody biorącego (por. uchwała SN z dnia 8 lipca 1992 r., sygn. akt III CZP 81/92, OSN 1993, Nr 3, poz. 30; wyrok SA w Łodzi z dnia 7 maja 2014 r. sygn. akt I ACa 1366/13, wyrok WSA w Szczecinie z dnia 26 kwietnia 2013 r., I ACa 41/13). Ponadto umowa użyczenia nie może nakładać na biorącego obowiązku spełnienia jakichkolwiek świadczeń na rzecz używającego ani na rzecz podmiotów trzecich.

Regulacje z zakresu podatku od towarów i usług.

Z treści przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Przez świadczenie usług - w świetle art. 8 ust. 1 u.p.t.u. - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, mającym bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Jak wskazuje Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) w wyroku C-16/93 "czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy".

Z kolei w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r., C-154/80 TSUE wskazał, że "świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego". Do kwestii odpłatności usługi odniosły się także polskie sądy. I tak WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 30 maja 2019 r. (sygn. akt I SA/Po 187/19W) "w świetle ustawy o podatku od towarów i usług aby uznać, że doszło do świadczenia usługi, czynność ta musi mieć charakter odpłatny. Przede wszystkim należy wskazać, że pomiędzy otrzymaną zapłatą a wykonanym świadczeniem powinien istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia, a wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia".

W świetle orzeczeń sądów administracyjnych słuszne wydaje się być stwierdzenie, że w momencie ustalania przedmiotu opodatkowania na podstawie art. 8 ust. 1 u.p.t.u. należy wziąć pod uwagę podstawowy cel, który wynika z porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębnienia na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (tak: NSA w orzeczeniach z 12 czerwca 2013 r., sygn. akt I FSK 1128/12, z 4 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1012/13, z 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1108/13, z 29 lutego 2012 r., sygn. akt I FSK 526/11, z 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07, z 9 października 2008 r., sygn. akt I FSK 291/08, z 6 sierpnia 2014 r., sygn. akt I FSK 1288/13, z 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1072/13, z 12 sierpnia 2015 r. I FSK 1373/14). Warto przytoczyć także orzeczenie NSA z dnia 8 lutego 2018 r., sygn. akt I FSK 546/16 oraz z dnia 5 kwietnia 2017 r., sygn. akt I FSK 1526/15, gdzie wskazano, że "szerokie określenie definicji usługi z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT nie oznacza, że świadczeniem usług jest każda czynność, czy zdarzenie, którego efektem jest przysporzenie jednej ze stron na skutek działania lub zaniechania innej strony".

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawcy czynności wykonywane przez niego w ramach umów o współpracę nie posiadają charakteru odpłatnego i nie stanowią czynności opodatkowanych na gruncie podatku od towarów i usług.

W opisanym stanie faktycznym błędne byłoby przyjęcie, że umowa pomiędzy Wnioskodawcą i Kontrahentem spełnia przesłanki, które pozwoliłyby na zaliczenie jej do tzw. umowy barteru - jednej z kategorii odpłatnych umów kooperacyjnych w ramach której dochodziłoby do świadczeń wzajemnych. Bowiem zgodnie z kodeksem cywilnym umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Można zatem ująć, iż jest to umowa, w której oprócz tego, że każda ze stron zobowiązuje się do świadczenia, to także uznaje zarazem świadczenie drugiej strony za odpowiednik - ekwiwalent tego świadczenia.

Na gruncie kodeksu cywilnego charakter prawny umowy barterowej nie budzi na ogół wątpliwości. Umowa barterowa stanowi - w zasadzie - odmianę umowy zamiany (art. 603 k.c.).

W konsekwencji w przypadkach nieuregulowanych w samej umowie stosuje się odpowiednio przepisy k.c. o sprzedaży.

Wnioskodawca zawierając umowy o współpracy zobowiązuje się do takich czynności jak wystawienie banneru czy informacje na stronie internetowej o zaangażowaniu kontrahenta. Synergicznie druga strona zobowiązuje się do m.in. umieszczenia zapowiedzi słownej o Wnioskodawcy podczas trwania wydarzenia oraz przygotować fotorelację z wydarzenia a zdjęcia zamieścić na swojej stronie internetowej oraz na profilu w popularnym serwisie społecznościowym. Pomimo zobowiązania się stron do spełnienia zobowiązań wymienionych w oświadczeniu woli, pozostają one nieodpłatne. Nie można również w sposób obiektywny stwierdzić ich ekwiwalentności. Ponadto zarówno Kontrahent jak i Wnioskodawcą kierują się wyższymi pobudkami takimi jak chęć wspierania rozwoju dzieci i młodzieży, a także działają na rzecz wspólnych klientów co stanowi charakterystykę umów kooperacyjnych.

Szerokie, odwołujące się do pojęcia świadczenia, określenie zakresu przedmiotowego w art. 8 ust. 1 u.p.t.u., nie oznacza jednak, że świadczeniem usług jest każda czynność czy zdarzenie, którego efektem jest odpłatne przysporzenie jednej ze stron na skutek działania bądź zaniechania innej strony.

WSA w Poznaniu w treści wyroku z dnia 10 maja 2013 r. (sygn. akt I SA/Po 148/13) podzielił w pełni stanowisko utrwalone w orzecznictwie sądów administracyjnych, zgodnie z którym przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 u.p.t.u. - jako przedmiotu opodatkowania - świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (por. np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07, z dnia 9 października 2008 r., sygn. akt I FSK 291/08, z dnia 29 lutego 2012 sygn. akt I FSK 562/11). W uzasadnieniach wskazanych powyżej wyroków podkreślono, że celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można do celów podatku od towarów i usług oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru jako działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość.

Ad. 2

Zdaniem Wnioskodawcy w ramach Umowy, poza usługą najmu sal konferencyjnych, nie dochodzi do wykonywania czynności opodatkowanych zgodnie z art. 5 ust. 1 u.p.t.u.

Zgodnie z Umową jej głównym przedmiotem jest oddanie Wnioskodawcy sal konferencyjnych w najem. Na podstawie zapisów Umowy wynagrodzenie za najem jest udzielane z rabatem oraz powiększane o należną stawkę VAT oraz jest płatne w terminie x dni od daty doręczenia faktury. Jednakże jednocześnie celem umowy jest uzyskanie pozytywnego wizerunku przez obie strony Umowy poprzez współrealizację zajęć z robotyki (na co wskazuje charakter Umowy). W tym zakresie - podobnie jak w przypadku umów o współpracy wskazanych w ad. 1) - mamy do czynienia z nieodpłatnością oraz brakiem występowania świadczeń wzajemnych. Jak już wskazywano, umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.

W tym miejscu należy zwrócić na stanowisko utrwalone w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, zgodnie z którym przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 u.p.t.u. jako przedmiot opodatkowania świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 10 maja 2013 r., sygn. akt I SA/Po 148/13).

Podobna sytuacja występuje również w przypadku Umowy zawartej przez Wnioskodawcę. Bowiem ideą Umowy, poza odpłatnym najmem, jest również realizacja wspólnego celu o charakterze marketingowo - edukacyjnym, a nie wzajemne świadczenie usług na swoją rzecz.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy - przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Towarami - w myśl art. 2 pkt 6 ustawy - są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Z kolei, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy w tym również:

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało - jako usługa - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Z dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wyjaśnić również należy, że z odpłatnością za świadczenie usług mamy do czynienia w sytuacji, gdy pomiędzy świadczeniem a zapłatą istnieje adekwatny związek. Odpłatność może przybierać różne formy, przy czym nie jest warunkiem to, aby została ustalona lub dokonana w pieniądzu. Odpłatnością jest więc także np. świadczenie zwrotne otrzymane od drugiej strony.

Z treści art. 15 ust. 1 ustawy wynika, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na mocy art. 15 ust. 2 ustawy - działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei, z art. 29a ust. 1 ustawy wynika, że podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Ze złożonego wniosku wynika, że Wnioskodawca jest spółką zajmującą się szeroko pojętą "robotyką". Wśród czynników charakteryzujących działalność Wnioskodawcy w szczególności wyróżnia się misja, która określa zasadniczy powód istnienia Spółka 1. Misją tą jest rozwój robotyki i nowoczesnych technologii wśród dzieci i młodzieży. Spółka urzeczywistnia swój cel poprzez m.in. organizowanie zajęć dla dzieci. W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca organizuje ww. zajęcia edukacyjne w różnych miejscowościach na terytorium całej Polski.

Wyszukiwaniem kontrahentów w poszczególnych regionach zajmują się koordynatorzy firmy (pracownicy) oraz centrala Spółki. Działania jakie podejmują skupiają się na znalezieniu podmiotów, które będą chciały wziąć udział w organizacji zajęć i udostępnią Spółce lokal na potrzeby związane z zajęciami edukacyjnymi. W związku z tym kontrahentami Wnioskodawcy są najczęściej szeroko rozumiane "podmioty publiczne", tj. np.: różnego rodzaju samorządowe instytucje kultury, do których można zaliczyć m.in. Dom Kultury wpisany do rejestru instytucji kultury, czy Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury wpisany do rejestru instytucji kultury; jednostki budżetowe, jak np. Szkoły Podstawowe, Państwowa Szkoła Wyższa, Park Naukowo Technologiczny; jednostki samorządu terytorialnego - np. Gmina.

Wśród kontrahentów pojawiają się również jednostki komercyjne (spółki prawa handlowego) jednakże w większości mają one "charakter publiczny", bowiem ich działalność służy rozwojowi danego regionu lub pokrywa się z zadaniami własnymi danej jednostki samorządu terytorialnego. Do tego typu kontrahentów należą np. stadion miejski, Agencja Rozwoju Regionalnego, czy Park Naukowo - Technologiczny. Sporadycznie kontrahentami Wnioskodawcy są podmioty "stricte komercyjne"/prywatne.

Pomimo różnic w formie organizacyjno - prawnej Kontrahentów Wnioskodawcy łączy cel w jakim podejmują współpracę z Wnioskodawcą, tj. chęć współorganizowania zajęć sportowo-edukacyjnych z robotyki. Dzięki temu pomiędzy Wnioskodawcą a jego kontrahentami powstaje relacja gospodarcza, w której: celem jest zrealizowanie (współrealizowanie) zajęć sportowo-edukacyjnych; realizacja celu umów pozwala Wnioskodawcy prowadzić swoją działalność gospodarczą oraz realizować swoją misję, a także uzyskać pozytywny wydźwięk wizerunkowy; z drugiej realizacja celu umów pozwala kontrahentom osiągnąć pozytywny wydźwięk wizerunkowy, a ponadto podmioty publiczne realizują zadania własne, zaś podmioty komercyjne realizują część swojej działalności (często zbieżnej z zadaniami własnymi jednostek samorządu terytorialnego).

Na chęć zawarcia takiego stosunku wpływa również fakt, że Spółka jako jedyna w Polsce posiada możliwość praktycznego sformowania drużyny robotycznej. W związku z tym, z jednej strony kontrahenci mogą uatrakcyjnić swój wizerunek, z kolei Spółce łatwiej jest pozyskać uczniów poprzez zakładanie drużyn robotycznych przy szkołach, domach kultury etc. Dlatego też taka forma współpracy ma swoje uzasadnienie gospodarcze. Współorganizacja zajęć z robotyki przynosi zatem korzyści zarówno dla jednej, jak i drugiej strony relacji gospodarczej. Relacje te urzeczywistniane są w postaci dwustronnych umów zawieranych przez Wnioskodawcę i danego kontrahenta. W zależności od potrzeb oraz warunków występujących w danej relacji gospodarczej Wnioskodawca zawiera 2 główne typy umów mające na celu przeprowadzenie zajęć z robotyki. Stosowanie jednego typu umowy oraz konkretnego wzorca w celu nawiązania relacji gospodarczej, w wyniku której Spółka będzie mogła prowadzić zajęcia z robotyki nie jest możliwe. Wynika to bowiem z faktu, że każdy z kontrahentów narzuca zindywidualizowane i skonkretyzowane warunki umowne, a także ma specyficzny sposób i formę działania (często wymuszoną w sposób niezależny od danego kontrahenta).

W związku z powyższym Wnioskodawca chcąc prowadzić swoją działalność musi poniekąd dostosować się do realiów rynkowych. Dlatego też Spółka zawiera ze swoimi kontrahentami:

Umowy najmu lokalu są standardowymi umowami zawieranymi zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. Ich celem jest po stronie Wnioskodawcy - uzyskanie lokalu celem prowadzenia zajęć z robotyki. Po stronie kontrahentów - czerpanie korzyści z najmu oraz jednocześnie możliwość "biernej współorganizacji" zajęć z robotyki poprzez udostępnienie swoich lokali Wnioskodawcy, co dla większości wynajmujących stanowi realizację zadań własnych / zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, a jednocześnie nie wymaga angażowania dużych środków. Umowy o współpracy są tzw. "umowami nienazwanymi".

Zobowiązania strony umowy, zgodnie z którymi Spółka m.in.:

Zobowiązania strony umowy, zgodnie z którymi kontrahent m.in.:

Ustalenie kwestii finansowych/kosztów określone stosownym zapisem umownym, np.: "Strony ponoszą we własnym zakresie koszty związane z realizacją niniejszego porozumienia i nie będą względem siebie rościć o pokrycie tych kosztów w jakiejkolwiek części przez drugą stronę" lub, np.: "Kontrahent pokryje wszystkie koszty związane z organizacją wydarzeń, oprócz kosztów związanych z prowadzeniem wydarzeń, tj. Kontrahent zapewni stronę internetową do zapisów na wydarzenie, oznaczenia sal, wydruk materiałów oraz promocję wydarzenia." W związku z tym można wskazać, że zasadą jest, iż strony ponoszą we własnym zakresie wszelkie koszty poniesione w związku z przypisanym im obowiązkami / zadaniami, które mają wykonać aby zrealizować cel umowy. Nie ponoszą zaś żadnych kosztów związanych z obowiązkami / zadaniami drugiej strony. Jak już wyżej wskazano spółka zawarła również umowę użyczenia, która została nazwana "umową najmu". W ramach tej umowy Spółka może nieodpłatnie korzystać z danych pomieszczeń w określonych terminach w celu przeprowadzenia zajęcia edukacyjnych.

Wnioskodawca ma wątpliwości, czy czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w ramach umów o współpracę mają charakter odpłatny i stanowią czynności opodatkowane zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Jak już wyżej wskazano, świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcy) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcy), czyli konsumenta usługi. Skoro opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów. Działanie to polega na tym, że wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę usługi następuje w zamian za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy. Pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu, a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

W tym miejscu należy zauważyć, że zawieranie porozumień w postaci umowy o współpracę jest dopuszczalne, w ramach swobody umów. Stosownie do art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145, z późn. zm.), strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Umowa o współpracę z reguły wiąże podmioty na czas określony, najczęściej oznaczony osiągnięciem celu, dla którego została zawarta. Podmioty podejmujące współpracę realizują wspólne cele objęte porozumieniem, a podjęte przez takie podmioty działania nie tworzą podmiotu gospodarczego, który byłby odrębnym podmiotem gospodarczym podlegającym rejestracji. Zatem przedsiębiorcy działający na podstawie porozumienia o współpracy, zawartej umowy partnerstwa i współpracy etc. są odrębnymi podatnikami VAT.

W konsekwencji w sytuacjach, w których przedmiotem umowy stron jest wspólna realizacja określonego celu w postaci organizacji zajęć z robotyki w należącym do Kontrahenta lokalu, można przyjąć, że w zakresie działań każdej ze stron, wynikających z ich obowiązków umownych, dochodzi do wzajemnego odpłatnego świadczenia usług.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego, treści cytowanych przepisów prawa podatkowego oraz orzecznictwa TSUE prowadzi do stwierdzenia, że w przedmiotowej sprawie pomiędzy stronami istnieje ekwiwalentność świadczeń. W rezultacie, podjęte przez obie strony działania mają charakter wzajemnych świadczeń, między działaniami Wnioskodawcy a działaniami Kontrahentów występuje bezpośredni związek prawny, a tym samym ekwiwalentność i wzajemność świadczeń.

Na skutek zawarcia ww. umów zarówno Wnioskodawca, jak i Kontrahent zobowiązali się do określonych zachowań i niewątpliwie na skutek zawarcia każdej z umów dochodzi do powstania stosunku zobowiązaniowego.

Należy w tym miejscu wskazać, że świadczeniem jest każde zachowanie polegające na działaniu, zaniechaniu działania lub znoszeniu (tolerowaniu) określonej sytuacji lub stanu rzeczy.

Jak wynika z wniosku, zgodnie z umową o współpracę, do zadań Wnioskodawcy należało:

* przeprowadzanie zajęć z robotyki zgodnie z terminami określonymi w danej umowie (np., w do przeprowadzania cotygodniowych zajęć w okresie "od do", lub zorganizowania co najmniej x liczby eventów w okresie "od do" itd.),

* przekazanie uczestnikom informacji o wsparciu kontrahenta przy realizacji zajęć (współorganizacji),

* umieszczenie na materiałach marketingowych logotypy kontrahenta i jego roll-up podczas trwania przedsięwzięcia,

* nadania danej drużynie robotycznej nazwy kontrahenta,

* umieszczenia informacji o wydarzeniu na stronie internetowej/portalu społecznościowym.

Natomiast zgodnie z umową, do zadań kontrahentów należało:

* udostępnienie pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia zajęć,

* umieszczenie logo Spółki i informacji o wydarzeniu na stronie internetowej/portalu społecznościowym,

* umieszczenie słownej zapowiedzi Wnioskodawcy podczas wydarzenia i wyemitowania logo w systemie informacji wizualnej podczas wydarzenia.

Zatem w rozpatrywanym przypadku, istnienie pomiędzy Stronami świadczeń wzajemnych pozwala uznać czynności podejmowane przez Strony - w ramach zawartej umowy o współpracę - za odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W okolicznościach niniejszej sprawy mamy do czynienia z zawiązaniem się pomiędzy stronami stosunków zobowiązaniowych, w których to Wnioskodawca zobowiązał się do przeprowadzania zajęć z robotyki zgodnie z terminami określonymi w danej umowie, przekazania uczestnikom informacji o wsparciu kontrahenta przy realizacji zajęć (współorganizacji), umieszczenia na materiałach marketingowych logotypy kontrahenta i jego roll-up podczas trwania przedsięwzięcia, nadania danej drużynie robotycznej nazwy kontrahenta oraz umieszczenia informacji o wydarzeniu na stronie internetowej/portalu społecznościowym.

Natomiast kontrahent zobowiązał się m.in. do udostępnienia pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia zajęć, umieszczenia logo Spółki i informacji o wydarzeniu na stronie internetowej/portalu społecznościowym oraz umieszczenia słownej zapowiedzi Wnioskodawcy podczas wydarzenia i wyemitowania logo w systemie informacji wizualnej podczas wydarzenia.

Zatem opisane czynności wykonywane przez Wnioskodawcę świadczone są w ramach umowy zobowiązaniowej, gdzie Kontrahenta należy uznać za beneficjenta tych czynności. Jak wynika z opisu stanu faktycznego, kontrahentami są "podmioty publiczne" realizujące zadania własne oraz podmioty komercyjne realizujące część swojej działalności (często zbieżnej z zadaniami własnymi jednostek samorządu terytorialnego). Ponadto, realizacja zawartej ze Spółką umowy pozwala kontrahentom osiągnąć pozytywny wydźwięk wizerunkowy.

Z drugiej strony Wnioskodawca zawierając umowę z Kontrahentem również odnosi wymierną korzyść przejawiającą się udostępnieniu mu pomieszczeń niezbędnych do przeprowadzania zajęć oraz realizację misji przedsiębiorstwa, jak również uzyskaniu poprzez współpracę pozytywnego wydźwięku wizerunkowego.

Tym samym czynności podejmowane przez Strony wykonywane będą/są w ramach umowy zobowiązaniowej, gdzie współorganizacja zajęć z robotyki przynosi wymierne korzyści zarówno dla jednej, jak i drugiej strony relacji gospodarczej. Fakt, że pomiędzy Wnioskodawcą a poszczególnymi Kontrahentami nie następuje płatność pieniężna w zamian za świadczone na swoją rzecz usług nie przesądza o braku odpłatności, która przejawia się w uzyskiwaniu przez Strony wymiernych korzyści.

Wnioskodawca podnosi, że zarówno kontrahent jak i Wnioskodawca kierują się wyższymi pobudkami takimi jak chęć wspierania rozwoju dzieci i młodzieży a także działają na rzecz wspólnych klientów.

Odnosząc się do powyższego podkreślić należy, że Wnioskodawca zajmuje się szeroko pojętą robotyką, a wśród swoich aktywności prowadzi m.in. odpłatne zajęcia z robotyki. Powodem organizacji zajęć edukacyjnych są działania rozwojowe nakierowane na rozszerzenie rynku, przy jednoczesnym utrzymaniu własnej marki w obszarach w których już wypracowała swoją pozycję. Zatem nie można powiedzieć, że działania Spółki wynikają wyłącznie z chęci wspierania rozwoju dzieci i młodzieży, gdyż w wyniku podjętych przez Strony działań każda z nich, jak wskazano wyżej, osiąga wymierne korzyści.

Dlatego też mając na względzie powyższe okoliczności należy stwierdzić, że skoro pomiędzy stronami dochodzi do wzajemnych świadczeń, to realizowane przez Wnioskodawcę oraz Kontrahenta wzajemne czynności stanowią odpłatne świadczenie usług (art. 8 ust. 1), które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawczy dotyczą również kwestii, czy z tytułu Umowy (umowy najmu z elementami umowy o współpracy), poza usługą najmu sal konferencyjnych, dochodzi do wykonywania czynności opodatkowanych.

Z wniosku wynika, że czwartym typem umowy, jaką Spółka zawarła jest umowa nazwana "Umową o współpracy", która de facto jest umową najmu z elementami umowy o współpracy. W tym wypadku kontrahentem Wnioskodawcy jest Specjalna Strefa Ekonomiczna.

W przeciwieństwie do standardowych umów o współpracy Umowa została inaczej skonstruowana. Przedmiotem Umowy jest bowiem:

1. Na podstawie niniejszej umowy SSE oddaje w najem, a Organizator (Wnioskodawca) wynajmuje Sale konferencyjne opisane;

2. "Udostępnienie Sal konferencyjnych przez SSE wraz z ustawieniem zgłoszonego zapotrzebowania za pomocą poczty elektronicznej...";

3. "Usługi Promocyjne świadczone przez Organizatora wyszczególniono w Specyfikacji stanowiącej Załącznik do Umowy";

4. Za najem Sali konferencyjnej Wnioskodawca płaci wynagrodzenie zgodne ze stawkami kontrahenta przy uwzględnieniu zniżki. Specyfikacja stanowiąca załącznik do Umowy wskazuje, że na podstawie Umowy SSE oddaje w najem sale konferencyjne, zgodnie z danym zgłoszeniem oraz odpowiednio je wyposaży w nagłośnienie, mikrofony, rzutnik, ekran, krzesła i stoły. Natomiast Spółka przeprowadzając swoje wydarzenia cykliczne w najętych salach konferencyjnych jest zobowiązana do świadczenia usług promocyjnych, takich jak m.in.:

* nadanie jednemu z ośrodków w ramach SSE tytułu partnera Wydarzenia,

* promocja kontrahenta w trakcie trwania wydarzenia (dystrybucja materiałów promocyjnych) oraz w mediach społecznościowych,

* zamieszczenie logotypu ww. ośrodka oraz ekspozycja roll-upów,

* w komunikacji Wnioskodawcy z mediami wymienianie ww. ośrodka jako miejsca wydarzenia oraz jego partnera, którego charakter działalności jest spójny z Wydarzeniem i jego ideą.

Ponadto Wnioskodawca zapewnia zniżkę dla pracowników SSE, za uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez Wnioskodawcę. Wnioskodawca nie mógł nawiązać współpracy z SSE na innych warunkach i na podstawie innej umowy. SSE jest bowiem zobowiązana stosować wewnętrzny regulamin najmu powierzchni. Regulamin określa zasady wynajmu pomieszczeń ww. ośrodka na rzecz Organizatorów Wydarzeń i obowiązuje wszystkich Organizatorów i Uczestników Wydarzeń. Zgodnie z Umową Organizatorem jest Wnioskodawca a Wydarzeniem jest "wydarzenie cykliczne organizowane przez Organizatora pod nazwą (...), o planowanej liczbie uczestników wynoszącej (...). Regulamin uprawnia również do wynajęcia pomieszczeń ze zniżką. W związku z powyższym celem umowy po stronie Wnioskodawcy było uzyskanie miejsca do przeprowadzenia zajęć z robotyki (najem) w prestiżowej lokalizacji (cele marketingowe), z kolei po stronie kontrahenta celem tym było wynajęcie Sali (wynajem) oraz pozyskanie partnera, który pozytywnie wpłynie na wizerunek SSE i działającego w jej ramach ośrodka (cele marketingowe). Tak więc w ramach Umowy można wyodrębnić dwie relacje - pierwsza to stosunek najmu, zaś druga, to umowa o współpracy mająca na celu pozytywne kreowanie wizerunku obu podmiotów poprzez współorganizowanie zajęć z robotyki.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego, treści cytowanych przepisów prawa podatkowego oraz orzecznictwa TSUE prowadzi do stwierdzenia, że w przedmiotowej sprawie nie można mówić o przedsięwzięciu w celu realizacji wspólnego celu, które nie będzie podlegało opodatkowaniu. Należy wskazać, że świadczeniem jest każde zachowanie polegające na działaniu, zaniechaniu działania lub znoszeniu (tolerowaniu) określonej sytuacji lub stanu rzeczy.

Analizując przedstawiony we wniosku stan faktyczny należy stwierdzić, że pomiędzy Wnioskodawcą i SSE dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. W zaistniałych okolicznościach dojdzie do zawiązania stosunku zobowiązaniowego, w którym Wnioskodawca zobowiązał się do określonych czynności m.in. zgodnie z umową o współpracę, do zadań Wnioskodawcy należało przeprowadzenie wydarzeń cyklicznych w najętych salach konferencyjnych. Wnioskodawca zobowiązany jest także do świadczenia usług promocyjnych, takich jak m.in.: nadanie jednemu z ośrodków w ramach SSE tytułu partnera Wydarzenia, promocja kontrahenta w trakcie trwania wydarzenia (dystrybucja materiałów promocyjnych) oraz w mediach społecznościowych, zamieszczenie logotypu ww. ośrodka oraz ekspozycja roll-upów, w komunikacji Wnioskodawcy z mediami wymienianie ww. ośrodka jako miejsca wydarzenia oraz jego partnera, którego charakter działalności jest spójny z Wydarzeniem i jego ideą. Ponadto Wnioskodawca zapewnia zniżkę dla pracowników SSE, za uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez Wnioskodawcę.

Opisane czynności podejmowane przez Wnioskodawcę wykonywane są w ramach umowy zobowiązaniowej, a SSE należy uznać za bezpośredniego beneficjenta tych czynności. Jak wynika z opisu sprawy SSE uzyskuje korzyść biznesową w postaci możliwości promowania się w trakcie trwania wydarzenia (dystrybucja materiałów promocyjnych) oraz w mediach społecznościowych, która to wartość w obecnych czasach ma istotne znaczenie i przełożenie na rozpoznawanie marki SSE oraz (towarów lub usług) przez niego zbywanych. Nie sposób podzielić w tym zakresie stanowiska Wnioskodawcy, że realizacja wspólnego celu nie ma charakteru odpłatnego. Jak wskazano powyżej, strony w ramach zawartej umowy zobowiązały się do wzajemnego świadczenia usług na swoją rzecz. Tym samym pomimo, że w analizowanej sprawie nie dochodzi do wypłaty wynagrodzenia wyrażonego w pieniądzu, to jak wynika z przytoczonego orzecznictwa TSUE, odpłatnością jest także np. świadczenie zwrotne otrzymane od drugiej strony.

Dlatego też mając na względzie powyższe okoliczności należy zatem stwierdzić, że skoro pomiędzy stronami dochodzi do wzajemnych świadczeń, to realizowane przez Wnioskodawcę oraz SSE wzajemne czynności łącznie z usługą najmu sal konferencyjnych realizowane w ramach Umowy, która wbrew twierdzeniu Wnioskodawcy nie stanowi odrębnej relacji zobowiązaniowej, lecz element Umowy o współpracy, stanowią odpłatne świadczenie usług (art. 8 ust. 1), które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Niniejsza interpretacja dotyczy wniosku w zakresie opodatkowania wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności na podstawie zawartych umów o współpracę. W odniesieniu do opodatkowania czynności użyczenia lokalu przez kontrahenta na rzecz Wnioskodawcy zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Ponadto w części dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ust.aw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Bieg powyższego terminu nie rozpoczyna się do dnia zakończenia okresu stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID (art. 15zzs ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID - 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 i 567) dodany przez art. 1 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568)).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.