0114-KDIP3-3.4011.447.2018.2.PP - Określenie skutków podatkowych otrzymania kwoty z tytułu zdarzenia medycznego.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 11 września 2018 r. (data wpływu 18 września 2018 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania kwoty z tytułu zdarzenia medycznego - jest prawidłowe.

W dniu 18 września 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania kwoty z tytułu zdarzenia medycznego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest mężem i spadkobiercą Anny B., która zmarła w szpitalu na skutek błędów medycznych. Wnioskodawca złożył do Wojewódzkiej Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych wniosek o ustalenie zdarzenia medycznego. Procedurę tego postępowania regulują przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r. poz. 1318). Zgodnie z tymi przepisami wniosek taki zmierza do ustalenia winy szpitala oraz wypłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę - śmierć osoby bliskiej. Orzeczeniem z dnia 13 lipca 2016 r. Wojewódzka Komisja ustaliła, że leczenie w szpitalu stanowiło tzw. "zdarzenie medyczne", czyli, że podczas leczenia pacjentki popełniono błędy i że wskutek tych błędów pacjentka zmarła. Zgodnie z procedurą Szpital złożył wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy przez Wojewódzką Komisję. Komisja (w zmienionym składzie) orzeczeniem z dnia 27 lutego 2018 r. ponownie ustaliła, że leczenie w szpitalu stanowiło tzw. "zdarzenie medyczne", czyli, że podczas leczenia pacjentki popełniono błędy i że wskutek tych błędów pacjentka zmarła. Zgodnie z art. 67k ust. 2 w takiej sytuacji Szpital był zobowiązany do złożenia - za pośrednictwem Komisji - propozycji wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia. W tym miejscu należy wyjaśnić, że przepisy tej ustawy dotyczące "ubezpieczyciela" stosuje się odpowiednio do "podmiotu leczniczego", czyli Szpitala, w sytuacji gdy szpital nie posiada odpowiedniego ubezpieczenia i odszkodowanie wypłaca sam. Maksymalna kwota świadczenia jest określona w art. 67k ust. 7 pkt 2 ustawy o prawach pacjenta i w przypadku śmierci pacjenta wynosi 300.000 zł. Szpital złożył propozycję o wypłacie kwoty mieszczącej się w tym limicie i wynoszącej 30.000 zł.

Wnioskodawca złożył oświadczenie o przyjęciu propozycji Szpitala. W dniu 4 czerwca 2018 r. Szpital wypłacił odszkodowanie w wysokości 30.000 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy wypłacona przez Szpital na rzecz Wnioskodawcy kwota odszkodowania i zadośćuczynienia wynikająca z orzeczenia Wojewódzkiej Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłacona przez Szpital na rzecz Wnioskodawcy kwota odszkodowania wynikająca z orzeczenia Wojewódzkiej Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Skutki podatkowe wypłaconego odszkodowania określa art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Ustawą odrębną w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT jest ustawa o prawach pacjenta. Normuje ona zarówno postępowanie, jak i kompetencje organów państwowych, a także zasady ustalania odpowiedzialności za tzw. zdarzenie medyczne. Zgodnie z art. 67a ust. ustawy o prawach pacjenta zdarzeniem medycznym jest błąd w diagnozie lub leczeniu powodujący pogorszenie zdrowia lub śmierć pacjenta. W przypadku śmierci pacjenta uprawnionym do otrzymania odszkodowania lub zadośćuczynienia jest spadkobierca pacjenta. Zadaniem Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych jest ustalenie, czy przebieg leczenia stanowi zdarzenie medyczne. Według dawniejszego nazewnictwa: czy był błąd lekarski, za który szpital ponosi odpowiedzialność (również finansową).

Zdaniem Wnioskodawcy zasady ustalania odszkodowania są uregulowane w ustawie o prawach pacjenta (zwanej dalej Ustawą), jak i w rozporządzeniu wykonawczym wydanym na jej podstawie. Merytoryczne podstawy stwierdzenia zdarzenia medycznego uregulowane są w art. 67a ust. 1 Ustawy; są to: zakażenie, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, albo śmierć pacjenta będące skutkiem niezgodnej z wiedzą medyczną diagnozy, złego leczenia. Jeżeli spełnione są ustawowe przesłanki, Komisja stwierdza, że miało miejsce "zdarzenie medyczne", a orzeczenie to jest wiążące dla Szpitala w zakresie uregulowanym w Ustawie (art. 67k ust. 1 Ustawy).

Odnośnie skutków podatkowych jeszcze bardziej istotne jest, że Ustawa i rozporządzenie wykonawcze określają także zasady ustalania wysokości odszkodowania. Zgodnie z art. 67k ust. 7 pkt 2 Ustawy maksymalna wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia wynosi 300.000 zł w przypadku śmierci pacjenta. Stosownie do przepisu art. 67k ust. 11 Ustawy, Minister Zdrowia wydał rozporządzenie z dnia 27 czerwca 2013 r. w sprawie szczegółowego zakresu oraz warunków ustalania wysokości świadczenia w przypadku zdarzenia medycznego (Dz. U. z 2013 r. poz. 750, zwane dalej Rozporządzeniem).

Zgodnie z przepisami Rozporządzenia wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia ustala się stosownie do następujących zasad, parametrów, czynników: stopień pogorszenia zdrowia, konieczność zapewnienia opieki osób trzecich, utrata zdolności do pracy zarobkowej, uciążliwość leczenia lub inna krzywda, pozostająca w związku ze zdarzeniem medycznym, stopień (procent) i długotrwałość uszczerbku na zdrowiu. Przepisy Rozporządzenia nadają także każdemu z tych czynników odpowiednią wagę procentową braną pod uwagę przy wyliczaniu kwoty odszkodowania. Dodatkowo w § 6 ust. 1 Rozporządzenia prawodawca wymaga, aby ustalając wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku śmierci pacjenta, szpital uwzględnił wyniki analizy uzasadnienia orzeczenia wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych oraz dokumentacji przedstawionej przez podmiot składający wniosek. Na podstawie analizy tych dwóch przesłanek (uzasadnienie orzeczenia Komisji i dokumentacja medyczna) Szpital ustala zakres, intensywność i rozmiar doznanej krzywdy lub pogorszenie sytuacji życiowej podmiotu składającego wniosek. Na tej podstawie określa się wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia. Zgodnie z § 6 ust. 2 Rozporządzenia, maksymalna wysokość zadośćuczynienia to 100.000 złotych, zaś odszkodowania to 200.000 złotych.

Reasumując, Ustawa i Rozporządzenie określają wysokość i zasady wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia. Z tego względu spełnione są przesłanki określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wypłacona na rzecz Wnioskodawcy kwota powinna być wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania/zadośćuczynienia otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie ww. przepisów korzystają jedynie te odszkodowania/zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.

Zasady i tryb ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych reguluje rozdział 13a ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2018 r. poz. 1115, z późn. zm.), zwaną dalej "ustawą o prawach pacjenta". Celem postępowania przed wojewódzką komisją jest ustalenie, czy zdarzenie, którego następstwem była szkoda majątkowa lub niemajątkowa, stanowiło zdarzenie medyczne (art. 67i ust. 1 ustawy o prawach pacjenta). Jak wynika z treści art. 67b ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w przypadku zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, o których mowa w art. 67a ust. 1 - pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy mogą wystąpić z wnioskiem o ustalenie zdarzenia medycznego.

Wojewódzka komisja po naradzie wydaje, w formie pisemnej, orzeczenie o zdarzeniu medycznym albo jego braku, wraz z uzasadnieniem (art. 67j ust. 1 ustawy o prawach pacjenta). W zakresie uregulowanym omawianą ustawą ubezpieczyciel jest związany orzeczeniem wojewódzkiej komisji. Ubezpieczyciel za pośrednictwem wojewódzkiej komisji, przedstawia w terminie 30 dni podmiotowi składającemu wniosek propozycję odszkodowania i zadośćuczynienia (art. 67k ust. 1 i 2 ustawy o prawach pacjenta).

Propozycja ta nie może być wyższa niż maksymalna wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia określona art. 67k ust. 7 ustawy o prawach pacjenta, tj.:

* zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta - wynosi 100.000 zł;

* śmierci pacjenta - wynosi 300.000 zł.

Natomiast w myśl art. 67k ust. 3 ww. ustawy w przypadku gdy ubezpieczyciel nie przedstawi w terminie, o którym mowa w ust. 2, propozycji odszkodowania i zadośćuczynienia, ubezpieczyciel jest obowiązany do ich wypłaty w wysokości określonej we wniosku, nie wyższej niż określona w ust. 7.

W przypadku, o którym mowa w ust. 3, wojewódzka komisja wystawia zaświadczenie, w którym stwierdza złożenie wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego, wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia oraz fakt nieprzedstawienia propozycji, o której mowa w ust. 3. Zaświadczenie stanowi tytuł wykonawczy. Przepisy działu II tytułu I części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się (art. 67k ust. 4 cyt. ustawy).

Z kolei w przypadku, gdy ubezpieczyciel przedstawi propozycję, podmiot składający wniosek w terminie 7 dni od dnia jej otrzymania składa, za pośrednictwem wojewódzkiej komisji, ubezpieczycielowi oświadczenie o jej przyjęciu albo odrzuceniu. Wraz z oświadczeniem o przyjęciu propozycji podmiot składający wniosek składa oświadczenie o zrzeczeniu się wszelkich roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę mogących wynikać ze zdarzeń uznanych przez wojewódzką komisję za zdarzenie medyczne w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku (art. 67k ust. 5 i 6 ustawy o prawach pacjenta).

Ponadto art. 67k ust. 11 ustawy o prawach pacjenta zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń, do określenia w drodze rozporządzenia, szczegółowego zakresu i warunków ustalania wysokości omawianego świadczenia oraz jego wysokości w odniesieniu do jednego pacjenta w przypadku poszczególnych rodzajów zdarzeń medycznych.

Na tej podstawie Minister Zdrowia w dniu 27 czerwca 2013 r. wydał rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu oraz warunków ustalania wysokości świadczenia w przypadku zdarzenia medycznego (Dz. U. poz. 759). Rozporządzenie to było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 lutego 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu oraz warunków ustalania wysokości świadczenia w przypadku zdarzenia medycznego (Dz. U. z 2013 r. poz. 759).

Powołane wyżej regulacje - na podstawie art. 67k ust. 10 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta - w zakresie w jakim dotyczą ubezpieczyciela, stosuje się do podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, w przypadku czerpania sumy ubezpieczenia w odniesieniu do wszystkich zdarzeń medycznych w szpitalu, których skutki są objęte umową ubezpieczenia, o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, lub nie zawarcia tej umowy.

Mając na uwadze powyższe regulacje należy uznać, że wysokość i zasady ustalania omawianych odszkodowań i zadośćuczynień wynikają, z przepisów:

* ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta,

* rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego zakresu oraz warunków ustalania wysokości świadczenia w przypadku zdarzenia medycznego.

Reasumując, biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że wypłacona Wnioskodawcy kwota z tytułu zdarzenia medycznego korzysta ze zwolnienia wynikającego z treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Przy wydawaniu niniejszej interpretacji tutejszy organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny jest zgodny ze stanem rzeczywistym. W ramach postępowania o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego organ nie przeprowadza postępowania dowodowego, lecz opiera się jedynie na stanie faktycznym przedstawionym we wniosku. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.