0114-KDIP3-3.4011.37.2017.1.IM - Zwolnienie z opłaty czesnego z powodu trudnej sytuacji materialnej jako przychód zwolniony z PIT.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 13 marca 2017 r. (data wpływu 15 marca 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest prawidłowe.

W dniu 15 marca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacjiw indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni od dnia 1 października 2015 r. jest studentką na niestacjonarnych (zaocznych) studiach drugiego stopnia na kierunku optometria na Uniwersytecie.

W latach akademickich 2015/2016 oraz 2016/2017 Wnioskodawczyni złożyła do Prorektora ds. studenckich Uniwersytetu wnioski o zwolnienie z obowiązku uiszczania opłaty za studia niestacjonarne (czesnego) w semestrze letnim roku akademickiego 2015/2016 oraz w semestrze zimowym roku akademickiego 2016/2017. Swoją prośbę motywowała bardzo trudną sytuacją materialną. Sytuacja finansowa nie pozwalała Wnioskodawczyni na samodzielnie opłacanie studiów, co zostało poświadczone stosownymi dokumentami.

Decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 10 marca 2016 r. Wnioskodawczyni została zwolniona obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 2.700,00 złotych za semestr letni studiów niestacjonarnych 2L drugiego stopnia na kierunku optometria w roku akademickim 2015/2016. Następnie, decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 5 grudnia 2016 r. Wnioskodawczyni została zwolniona obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 1.350,00 złotych za semestr zimowy studiów niestacjonarnych 2L drugiego stopnia na kierunku optometria w roku akademickim 2016/2017.

Łączna kwota zwolnienia z opłaty za studia w roku 2016 wyniosła 4.050 złotych i była uzasadniona trudną sytuacją materialną wnioskodawczyni, co zostało stwierdzone w toku postępowania wyjaśniającego w sprawie.

Powyższe decyzje zostały wydane na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy z dnia 15 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz Regulaminu opłat za świadczone usługi edukacyjne w Uniwersytecie (Uchwała Senatu Uniwersytetu z dnia 29 września 2014 r.)

Uniwersytet wystawił formularz PIT-8C obejmujący kwotę 4.050 złotych tytułem zwolnienia od opłaty czesnego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy z tytułu zwolnienia z opłaty czesnego z powodu trudnej sytuacji materialnej, udzielonego decyzją wydaną na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz regulaminie opłat za usługi edukacyjne uczelni, po stronie wnioskodawczyni występuje przychód podlegający opodatkowaniu oraz czy kwotę tę należy wykazać w zeznaniu rocznym?

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z brzmieniem art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym.

Zwolnienie z opłaty czesnego, udzielone Wnioskodawczyni spełnia wszystkie przesłanki wymienione w powyższym artykule.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że - zgodnie z treścią decyzji Prorektora ds. studenckich z dni 10 marca 2016 r. i 5 grudnia 2016 r. zostały one wydane na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, k.p.a. oraz regulaminie opłat za świadczone usługi edukacyjne, który z kolei został wydany na podstawie art. 99 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.). Zgodnie z brzmieniem powyższego przepisu senat uczelni publicznej określa zasady pobierania opłat, wiążące rektora przy zawieraniu umów ze studentem, o których mowa w art. 160 ust. 3. oraz tryb i warunki zwalniania - w całości lub części - z tych opłat studentów lub doktorantów, w szczególności osiągających wybitne wyniki w nauce, a także tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej.

Zgodnie z § 14 ust. 1 regulaminu opłat za świadczone usługi edukacyjne w Uniwersytecie w przypadku studiów niestacjonarnych rektor może:

W przedstawionym stanie faktycznym, zgodnie z treścią decyzji Prorektora ds. studenckich z dnia 10 marca 2016 r. oraz 5 grudnia 2016 r. Wnioskodawczyni została zwolniona z opłaty czesnego na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, k.p.a. oraz § 14 ust. pkt 1,4 i 5 regulaminu z powodu udokumentowanej trudnej sytuacji materialnej. Zwolnienie to ma zatem charakter świadczenia pomocy materialnej.

Jednocześnie należy podkreślić, że zwolnienie to odbywa się kosztem opłat uiszczanych na rzecz uczelni, a więc w rozumieniu powyższego przepisu jest świadczeniem ze środków własnych szkół i uczelni. Nie ma przy tym znaczenia, czy środki stanowiące pomoc są wypłacane zainteresowanemu czy następuje zwolnienie w formie umorzenia obowiązku zapłaty. Brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wskazuje na formę świadczenia a skutek ekonomiczny w obu przypadkach jest identyczny i polega na pomocy studentowi znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej.

W związku z powyższym i zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy uznać, że zwolnienie z opłaty czesnego z powodu trudnej sytuacji materialnej, przyznanej decyzjami Prorektora ds. studenckich z dnia 10 marca 2016 r. i 5 grudnia 2016 r. jest przychodem zwolnionym od opodatkowania, a co za tym idzie, że po stronie wnioskującej nie powstał obowiązek opodatkowania przychodu w zakresie kwoty 4.050,00 zł uzyskanej tytułem powyższego zwolnienia. Tym samym, kwoty powyższej nie należy uwzględniać w zeznaniu rocznym za rok 2016.

Stanowisko przeciwne byłoby oczywiście sprzeczne z ratio legis instytucji zwolnienia z opłaty za studia osobie, która znajduje się w tak trudnej sytuacji finansowej, że nie jest w stanie uiszczać czesnego.

Jeśli bowiem zachodzą przesłanki do udzielenia stosownej pomocy materialnej, to racjonalnie postępujący ustawodawca nie może wymagać, aby udzielona pomoc została następnie pomniejszona o kwotę podatku dochodowego.

Wnioskodawczyni pragnie także wskazać, że wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej przy niemalże identycznym stanie faktycznym składała w poprzednich latach podatkowych, a w odpowiedzi Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z up. Ministra Finansów za każdym razem potwierdzał, że stanowisko przedstawione przez Wnioskodawczynię jest prawidłowe (interpretacja indywidualna IPPB4/415-232/14-2/MS, IPPB4/4511-475/15-2/JK oraz IPPB4/4511-84/16-2/PP).

Należy także zasygnalizować, że problem ten (różnice występują w zakresie kierunku studiów) był wielokrotnie przedmiotem wniosków o interpretację indywidualną przepisów podatkowych rozpatrywanych przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 11 maja 2012 r. o sygn. ILPB1/415-137/12-4/TW, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 25 września 2012 r. o sygn. ILPB2/415-598/12-2/WM, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 24 kwietnia 2013 r. o sygn. ILPB2/415-73/13-2/ES.

We wszystkich tych interpretacjach, organ orzekający jednoznacznie stwierdził, że zwolnienie z czesnego z powodu trudnej sytuacji materialnej, udzielone na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i wewnętrznym regulaminie opłat za usługi edukacyjne Uniwersytetu jest przychodem zwolnionym z opodatkowania, zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie zwolnienia przedmiotowego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powołanego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy, bądź od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku w drodze rozporządzenia.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne - to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu - przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. Zaprezentowana definicja, mająca swoje źródło w orzecznictwie sądów administracyjnych, znajduje odzwierciedlenie w definicji słownikowej omawianego pojęcia, zgodnie z którą "nieodpłatne świadczenie" oznacza wszelkie świadczenia nie wymagające opłaty; takie za które się nie płaci, bezpłatne.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem są "inne źródła", za które art. 20 ust. 1 ww. ustawy nakazuje uważać w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym przesądza użycie przez ustawodawcę sformułowania "w szczególności". Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ww. ustawy jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym. Zatem do tej kategorii przychodów należy zaliczyć również inne przychody niż wymienione wprost w cyt. przepisie a niemieszczące się w innych kategoriach przychodów, ściśle określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 powołanej ustawy.

Tak więc przychodem z tzw. "innych źródeł" określonych w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest również "nieodpłatne świadczenie", jeżeli nie jest ono związane z kategorią przychodów określonych w katalogu źródeł w pkt 1-8 ust. 1 art. 10 cyt. ustawy. Przy czym podkreślić należy, że to, że świadczenie stanowi przychód podatkowy nie oznacza, że świadczeniobiorca zawsze będzie zobowiązany do uiszczenia podatku. Dane świadczenie może bowiem mieścić się w katalogu zwolnień określonych w treści art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym.

W myśl art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1482, z późn. zm.), uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczone usługi edukacyjne związane z:

Senat uczelni publicznej określa zasady pobierania opłat wiążące rektora przy zawieraniu umowy, o której mowa w art. 160a ust. 1, oraz tryb i warunki zwalniania - w całości lub części - z tych opłat studentów lub doktorantów, w szczególności tych, którzy osiągają wybitne wyniki w nauce lub uczestniczyli w międzynarodowych programach stypendialnych, a także tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej (art. 99 ust. 3 ww. ustawy).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że od dnia 1 października 2015 r. Wnioskodawczyni jest studentką na niestacjonarnych (zaocznych) studiach drugiego stopnia na kierunku optometria na Uniwersytecie. W latach akademickich 2015/2016 oraz 2016/2017 Wnioskodawczyni złożyła do Prorektora ds. studenckich Uniwersytetu wnioski o zwolnienie z obowiązku uiszczania opłaty za studia niestacjonarne (czesnego) w semestrze letnim roku akademickiego 2015/2016 oraz w semestrze zimowym roku akademickiego 2016/2017. Swoją prośbę motywowała bardzo trudną sytuacją materialną. Sytuacja finansowa nie pozwalała wnioskodawczyni na samodzielnie opłacanie studiów, co zostało poświadczone stosownymi dokumentami. Decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 10 marca 2016 r. Wnioskodawczyni została zwolniona obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 2.700,00 złotych za semestr letni studiów niestacjonarnych 2L drugiego stopnia na kierunku optometria w roku akademickim 2015/2016. Następnie, decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 5 grudnia 2016 r. Wnioskodawczyni została zwolniona obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 1.350,00 złotych za semestr zimowy studiów niestacjonarnych 2L drugiego stopnia na kierunku optometria w roku akademickim 2016/2017. Łączna kwota zwolnienia z opłaty za studia w roku 2016 wyniosła 4.050 złotych i była uzasadniona trudną sytuacją materialną wnioskodawczyni, co zostało stwierdzone w toku postępowania wyjaśniającego w sprawie. Powyższe decyzje zostały wydane na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy z dnia 15 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz Regulaminu opłat za świadczone usługi edukacyjne w Uniwersytecie (Uchwała Senatu Uniwersytetu z dnia 29 września 2014 r.) Uniwersytet wystawił formularz PIT-8C obejmujący kwotę 4.050 złotych tytułem zwolnienia od opłaty czesnego.

Z wyżej cytowanych przepisów o szkolnictwie wyższym wynika, że uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczone usługi edukacyjne związane m.in. z kształceniem studentów na studiach niestacjonarnych. Jednak dziekan, decyzją wydaną zgodnie z uchwałą Senatu uczelni publicznej, może zwolnić w całości lub części z tych opłat m.in. studentów, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej.

Zatem w sytuacji, gdy zwolnienie Wnioskodawczyni z opłaty za studia niestacjonarne, z uwagi na wyjątkowo trudną sytuację materialną ma charakter świadczenia pomocy materialnej i spełnia pozostałe warunki przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to tego rodzaju świadczenie korzysta - jako mieszczące się w dyspozycji powołanego przepisu - ze zwolnienia od podatku. Zatem przedmiotowe świadczenie nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu i nie należy wykazywać tej kwoty w zeznaniu rocznym.

Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko Wnioskodawczyni jest prawidłowe.

Końcowo, odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawczynię interpretacji indywidualnej oraz powołanych wyroków Sądów wskazać należy, że dotyczą one tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, w określonym stanie faktycznym czy zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast Organy podatkowe pomimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.