0114-KDIP3-2.4014.42.2017.1.JG1 - Przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkaniowego w zamian za dożywotnie zapewnienie opieki i utrzymanie.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 10 maja 2017 r. (data wpływu 23 maja 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkaniowego w zamian za dożywotnie zapewnienie opieki i utrzymanie - jest prawidłowe.

W dniu 23 maja 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkaniowego w zamian za dożywotnie zapewnienie opieki i utrzymanie.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Osobie bliskiej Wnioskodawcy lecz niespokrewnionej, przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkaniowego. Osoba bliska chciałaby przenieść to prawo na Wnioskodawcę w zamian za zobowiązanie się do opieki nad nim do końca życia. Przeniesienie prawa nastąpi na podstawie umowy nienazwanej (quasi dożywocie). Zgodnie z art. 908 Kodeksu cywilnego przedmiotem dożywocia może być jedynie przeniesienie własności nieruchomości. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nie jest nieruchomością, lecz ograniczonym prawem rzeczowym. Z tego względu nie jest to umowa dożywocia. Będzie ona podobna do umowy dożywocia, gdyż jej treścią będzie przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w zamian za zapewnienie zbywcy dożywotniej opieki i dożywotniego utrzymania. Umowa ta nie jest przewidziana żadnymi przepisami Kodeksu cywilnego ani innych ustaw, z tego względu nie można wyraźnie wskazać jej ustawowej nazwy. Jej zawarcie jest dopuszczalne na podstawie art. 353¹ Kodeksu cywilnego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy zawarcie umowy o której mowa we wniosku spowoduje to, że Wnioskodawca będzie zobowiązany uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych ?

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarcie umowy nie będzie podlegało podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Wprawdzie umowa będzie miała charakter odpłatny (świadczenie polegające na sprawowaniu opieki, dożywotnim utrzymaniu), jednak w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych jako przedmiot opodatkowania wymieniona jest umowa dożywocia, a zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego przedmiotem dożywocia może być jedynie nieruchomość.

Według Wnioskodawcy, umowa przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w zamian za opiekę (tez dożywotnie utrzymanie) jest umową nienazwaną i nie jest wymieniona w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych jako podlegająca temu podatkowi.

Podobnie stwierdzono w wyroku Sądu Najwyższego z 15 października 2014 r. sygn akt V CSK 653/13. Zawarcie przedmiotowej umowy jest dopuszczalne na podstawie art. 353 Kodeksu cywilnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ustawodawca pozostawia dużą swobodę w kształtowaniu umów - zgodnie z zasadą swobody umów.

Ową swobodę stron w kształtowaniu stosunków umownych w pełni realizuje przepis art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459), zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Strony zawierające umowę mają wybór pomiędzy ustawowo określonymi wzorcami umów (tzw. "umowami nazwanymi", tj. "zaproponowanymi przez ustawodawcę" poprzez uregulowanie ich postanowień w przepisach prawa cywilnego) oraz stosunkami, których postanowienia nie mieszczą się w takich wzorcach (tzw. umowy nienazwane).

Na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają - na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. e - umowy dożywocia.

Instytucję umowy dożywocia regulują przepisy ustawy - Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Umowa dożywocia ma więc charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej.

Przedmiotem świadczenia ze strony zbywcy (dożywotnika) jest przeniesienie własności nieruchomości. Ustawa nie ogranicza przy tym możliwości przeniesienia własności nieruchomości w zamian za ustanowienie praw dożywocia tylko do nieruchomości gruntowych. Możliwe zatem jest ustanowienie dożywocia na nieruchomości budynkowej lub lokalowej. W celu wykonania umowy dopuszczalne jest też przeniesienie udziału we współwłasności oraz nieruchomości będącej w użytkowaniu wieczystym.

Zgodnie z art. 244 § 1 ustawy - Kodeks cywilny ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.

Stosownie do zapisu art. 172 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1222, z późn. zm.) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji. Jest ono ograniczonym prawem rzeczowym. Na podstawie art. 172 ust. 3 ww. ustawy zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu obejmuje także wkład budowlany. Dopóki prawo to nie wygaśnie, zbycie samego wkładu jest nieważne. Natomiast art. 172 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stanowi, że umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Wypis tego aktu notariusz przesyła niezwłocznie spółdzielni.

Z przytoczonych przepisów wynika, że na podstawie umowy dożywocia można przenieść własność nieruchomości, udział we współwłasności nieruchomości lub nieruchomość będącą w użytkowaniu wieczystym. Nie można natomiast przenieść w wyniku tej umowy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, ponieważ jest ono ograniczonym prawem rzeczowym.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że osobie bliskiej Wnioskodawcy lecz niespokrewnionej, przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkaniowego. Osoba bliska chciałaby przenieść to prawo na Wnioskodawcę w zamian za zobowiązanie się do opieki nad nim do końca życia. Przeniesienie prawa nastąpi na podstawie umowy nienazwanej (quasi dożywocie).

Reasumując należy stwierdzić, że zawarcie umowy polegającej na przeniesieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w zamian za zapewnienie zbywcy dożywotniej opieki i dożywotniego utrzymania (umowy quasi dożywocia), uznanej w świetle przepisów Kodeksu cywilnego za umowę nienazwaną, nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy dożywocia, wymienionej w tym katalogu ani żadnej innej umowy tym katalogiem objętej. A zatem przedstawiona we wniosku umowa nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do przywołanego przez Wnioskodawcę wyroku sądowego należy wskazać, że orzeczenie to zostało wydane w indywidualnej sprawie i nie może być źródłem praw i obowiązków w innych sprawach.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.