0114-KDIP1-3.4012.98.2019.2.KK - Opodatkowanie podatkiem VAT wywłaszczenia działek za odszkodowaniem.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 6 marca 2019 r. (data wpływu 14 marca 2019 r.) uzupełnionym pismem z dnia 27 marca 2019 r. (data wpływu 3 kwietnia 2019 r.) na wezwanie tut. Organu z dnia 21 marca 2019 r. nr 0114-KDIP1-3.4012.98.2019.1.ISK (doręczone Stronie w dniu 26 marca 2019 r.) oraz pismem przesłanym dnia 18 kwietnia 2019 r. (data wpływu 19 kwietnia 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania Wnioskodawcy za podatnika podatku VAT w związku z wywłaszczeniem za odszkodowaniem trzech działek pod budowę drogi ekspresowej - jest prawidłowe.

W dniu 6 marca 2019 r. (data wpływu 14 marca 2019 r.) wpłynął wniosek uzupełniony pismem z dnia 27 marca 2019 r. (data wpływu 3 kwietnia 2019 r.) na wezwanie tut. Organu z dnia 21 marca 2019 r. nr 0114-KDIP1-3.4012.98.2019.1.ISK (doręczone Stronie w dniu 26 marca 2019 r.) oraz pismem przesłanym dnia 18 kwietnia 2019 r. (data wpływu 19 kwietnia 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania Wnioskodawcy za podatnika podatku VAT w związku z wywłaszczeniem za odszkodowaniem trzech działek pod budowę drogi ekspresowej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Zgodnie z decyzją Wojewody z dnia 10 października 2018 r., Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie z tytułu przejęcia na rzecz Skarbu Państwa prawa własności nieruchomości, oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków jako działka Nr 230/2, 70/2, 112/2. Wywłaszczenie nieruchomości związane było z realizacją inwestycji: budowa drogi. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą, jest czynnym podatnikiem VAT oraz prowadzi również gospodarstwo rolne.

W dniu 28 stycznia 2019 r. Wnioskodawca otrzymał na konto bankowe odszkodowanie w wysokości 29.225,44 zł, (dwadzieścia dziewięć tysięcy dwieście dwadzieścia pięć złotych 44/100). Wnioskodawca ma wątpliwości czy powinien wystawić fakturę VAT z tytułu otrzymanego odszkodowania oraz jaką zastosować stawkę podatku VAT. Przejęte nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa to grunty rolne - grunty orne oraz las - bez zabudowy.

Wnioskodawca w uzupełnieniu do wniosku wskazał, że dla działek przyjętych pod zabudowę drogi nie obowiązywał Plan Zagospodarowania Przestrzennego. W dniu 27 marca 2019 r. Urząd Gminy wydał zaświadczenie, że obecnie dla terenu, na którym znajdują się działki Nr ew. 230/2, 70/2 i 112/2 nie ma obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego.

Ponadto Wnioskodawca wyjaśnił, że Gmina nie posiada gminnego planu rewitalizacji, w którym zostałby wyznaczony obszar rewitalizacji oraz specjalna strefa rewitalizacji.

Wnioskodawca z tytułu prowadzonego gospodarstwa rolnego nigdy nie miał statusu rolnika ryczałtowego. Strona również nie wykorzystywała działek Nr 230/2, 70/2 i 112/2 w prowadzonej działalności rolniczej. Były to działki przydrożne, zakrzewione, nieużytkowe.

Na podstawie decyzji Wojewody z dnia 29 marca 2018 r., o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej "Budowa drogi ekspresowej" nieruchomość gruntowa stała się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa.

Wnioskodawca pismem nadesłanym dnia 19 kwietnia 2019 r. wyjaśnił, że odziedziczonego po rodzicach gospodarstwa rolnego nie wykorzystywał rolniczo. Nie był i nigdy nie miał statusu rolnika ryczałtowego. Strona jest zarejestrowana jako podatnik VAT z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie:

* 43.11 Z - rozbiórka i burzenie budynków

* 23.61 Z - produkcja wyrobów budowlanych z betonu

* 43.12 Z - przygotowywanie terenu pod budowlę

* 46.74 Z - sprzedaż wyrobów metalowych

* 47.52 Z - sprzedaż detaliczna drobnych wyrobów metalowych

* 49.41 Z - transport drogowy towarów

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy Wnioskodawca powinien wystawić fakturę VAT z tytułu otrzymanego odszkodowania oraz jaką stawkę podatku VAT powinien zastosować? Czy kwota 29.225,44 zł jest kwotą brutto czy też netto, do której Wnioskodawca musi doliczyć podatek VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, działki, są odziedziczone po rodzicach i Wnioskodawca nie ponosił żadnych nakładów na tych działkach, w związku z tym nie odliczał podatku VAT. Były to działki przydrożne, zakrzewione i nieużytkowanie, nie były wykorzystywane w prowadzonej przez Stronę działalności gospodarczej.

W związku z powyższym według Wnioskodawcy od otrzymanego odszkodowania nie powinien odprowadzić podatku VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W myśl regulacji zawartej w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174.), zwanej dalej "ustawą", opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary - stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak wynika z art. 2 pkt 22 ustawy - przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Zatem grunty spełniają definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ww. ustawy, a ich sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie - na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy - podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Wynagrodzenie musi mieć zatem konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy że na podstawie decyzji Wojewody, z dnia 29 marca 2018 r., działki u numerach 230/2, 70/2, 112/2 zostały wywłaszczone pod drogę i stały się własnością Skarbu Państwa. Za wywłaszczone działki zostało wypłacone Wnioskodawcy odszkodowanie. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa, prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Należy podkreślić, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Wątpliwości dotyczą uznania Wnioskodawcy za podatnika podatku VAT w związku z wywłaszczeniem działek nr 230/2, 70/2, 112/2.

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

W świetle definicji zawartej w art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług dla uznania określonych zachowań podmiotu za działalność gospodarczą istotne znaczenie ma ich zorganizowany charakter. Przy czym, taka działalność wystąpi również w przypadku wykorzystywania towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zatem dostawa towarów (w tym gruntów) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy, można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu statusu podatnika.

Dodatkowo należy wskazać, że działalność gospodarcza powinna cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, gdyż związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym.

Podkreślić przy tym należy, że pod pojęciem "handel" należy rozumieć dokonywany w sposób zorganizowany zakup towarów w celu ich odsprzedaży. Jeżeli zatem dana czynność została wykonana poza zakresem działań producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika, czy wykonującego wolny zawód to w świetle cytowanego powyżej art. 15 ust. 2 ustawy, nie można podmiotu dokonującego dostawy uznać za podatnika VAT z tytułu wykonania takiej czynności.

W kwestii opodatkowania dostawy gruntów istotne jest również czy w świetle zaprezentowanego we wniosku stanu sprawy Wnioskodawca w celu dokonania sprzedaży gruntu podjął aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawców w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, co skutkuje koniecznością uznania go za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od towarów i usług, czy też sprzedaż nastąpiła w ramach zarządu majątkiem prywatnym. Zwykłe nabycie lub sprzedaż rzeczy nie stanowi wykorzystywania w sposób ciągły majątku rzeczowego w celu uzyskania z tego tytułu dochodu jako, że jedynym przychodem z takich transakcji może być ewentualny zysk ze sprzedaży tej rzeczy. Natomiast okoliczność podjęcia m.in. takich czynności jak uzbrojenie terenu, wydzielenie dróg wewnętrznych, uzyskanie przed sprzedażą decyzji o warunkach zagospodarowania terenu (zabudowy), wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru oraz działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, stanowią o takiej aktywności w zakresie obrotu nieruchomościami, które mogą wskazywać, że czynności sprzedającego przybierają formę zawodową (profesjonalną), a w konsekwencji zorganizowaną.

Problem odnoszący się do rozstrzygnięcia, czy sprzedaż działek była sprzedażą majątku osobistego, czy też stanowi sprzedaż realizowaną przez podatnika prowadzącego w tym zakresie działalność gospodarczą, był przedmiotem orzeczenia z dnia 15 września 2011 r. TSUE w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10.

Z tezy ww. orzeczenia wynika m.in., że liczba i zakres transakcji sprzedaży nie ma charakteru decydującego i nie może stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Trybunał stwierdził, że dużych transakcji sprzedaży można dokonywać również jako czynności osobistych.

Zatem jak wynika z powyższego, kryterium decydującym o zaliczeniu transakcji sprzedaży nieruchomości przez osoby fizyczne do działalności gospodarczej jest podejmowanie aktywnych działań angażujących środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców. W konsekwencji powyższego, dostawę gruntu należy uznać za objętą podatkiem od wartości dodanej, pod warunkiem, że transakcja ta nie stanowi jedynie czynności związanej ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. W przypadku, gdy brak jest przesłanek świadczących o aktywności sprzedawcy w przedmiocie zbycia gruntu, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem - zbycie działki nie stanowi działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, lecz mieści się w ramach zarządu majątkiem prywatnym.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że pojęcie "majątku prywatnego" nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen v. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. "Majątek prywatny" to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Aby uznać określoną sprzedaż za opodatkowaną podatkiem VAT podmiot dokonujący dostawy w związku z przedmiotową sprzedażą musi wystąpić jako podatnik podatku od towarów i usług. W niniejszej sprawie takie przesłanki nie zostały spełnione. Wnioskodawca odziedziczył wyżej wymienione działki po rodzicach. Strona jest czynnym podatnikiem VAT i prowadzi działalność gospodarczą niezwiązaną z działalnością rolniczą (produkcja wyrobów z betonu, transport drogowy, usługi przygotowywania nieruchomości pod budowę). Z tytułu prowadzonego gospodarstwa rolnego Wnioskodawca nigdy nie posiadał statusu rolnika ryczałtowego. Nie ponosił żadnych nakładów na tych działkach, w związku z tym nie odliczał podatku VAT. Były to działki przydrożne, nieużytkowe i nie były wykorzystywane przez Stronę w prowadzonej działalności gospodarczej.

W rozpatrywanej sprawie, sprzedaż ww. nieruchomości tj. działek nr 230/2, 70/2, 112/2, będzie stanowiła zwykłe wykonywanie prawa własności. Zatem należy uznać, że Wnioskodawca w wyniku dokonania czynności wywłaszczenia ww. działek nie będzie działał w charakterze podatnika podatku VAT, prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji, dla Wnioskodawcy z tytułu dokonania przedmiotowej sprzedaży nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług.

W związku z nieuznaniem Wnioskodawcy za podatnika z tytułu sprzedaży trzech działek pod budowę drogi, rozstrzyganie kwestii dotyczących wystawienia faktury i opodatkowania VAT otrzymanego odszkodowania jest bezpodstawne.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy uznano za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Stosownie do § 2 ww. artykułu przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.