0114-KDIP1-2.4012.313.2017.1.RD - Opodatkowanie podatkiem VAT czynności wywłaszczenia nieruchomości w zamian za odszkodowanie.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 3 lipca 2017 r. (data wpływu 10 lipca 2017 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania czynności wywłaszczenia nieruchomości w zamian za odszkodowanie - jest prawidłowe.

W dniu 10 lipca 2017 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania czynności wywłaszczenia nieruchomości w zamian za odszkodowanie.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym, podlegającym w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Wnioskodawca jest właścicielem działek w stosunku do których Miasto na mocy art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 z późn. zm.) przejęło 23 września 2000 r. z mocy prawa działki gruntu które zostały wydzielone pod drogi publiczne w ramach dokonanego podziału.

Zgodnie z art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami na Mieście ciąży obowiązek wypłaty odszkodowania za pozbawienie prawa własności działek. Miasto zaproponowało zawarcie porozumienia z Wnioskodawcą o wypłacie odszkodowania. Wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie, o którym mowa w art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami za pozbawienie Wnioskodawcy prawa własności działek stanowić będzie podstawę do opodatkowania podatkiem od towarów i usług, jeżeli tak to kiedy powstanie obowiązek podatkowy, czy i kiedy powinno się wystawić fakturę VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy: otrzymanie w 2017 r. odszkodowanie za pozbawienie w 2000 r. prawa własności gruntu na mocy art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie podlega ustawie o podatku od towarów i usług.

W przedmiotowym stanie faktycznym pozbawienie prawa własności gruntu nastąpiło z mocy prawa w trybie art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami z chwilą uprawomocnienia się decyzji o podziale nieruchomości z 2000 r., w czasie obowiązywania ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. z 1993 r. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 tejże ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegała sprzedaż towarów oraz odpłatne świadczenie usług. Co należy rozumieć pod pojęciem sprzedaży towarów i odpłatnym świadczeniu usług, określał odpowiednio art. 4 pkt 1 i 2 ustawy. Zarówno definicja towarów, jak i usług - nie obejmowała "gruntów", co oznacza że czynność pozbawienia Wnioskodawcy prawa własności gruntów nie podlegała ustawie o podatku od towarów i usług.

Dopiero ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) wprowadziła obowiązek opodatkowania omawianej czynności, tj. pozbawienia prawa własności gruntu z nakazu organu władzy publicznej w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 2 pkt 6 ustawy).

Zdaniem Wnioskodawcy w przedmiotowej sprawie nie będzie miał również zastosowania przepis art. 19a ust. 5 ust. 1 lit. b u.p.t.u., w którym określono, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie, bowiem odnosi się ono do ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

Wypłata odszkodowania - nie jest ani dostawą towarów ani odpłatnym świadczeniem usług (z treści art. 8 ust. 1 u.p.t.u. wynika, iż przez świadczenie usług należy uznać każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych) - bowiem pieniądze nie zostały wymienione w ustawie o podatku od towarów i usług ani jako towar, ani jako usługa. Z uwagi na to, że wypłacenie odszkodowania będzie stanowiło zadośćuczynienie za szkodę, za utracone korzyści, czynność tego rodzaju nie może być uznana za wykonanie usługi. Wobec powyższego sama wypłata odszkodowania, podobnie jak jego otrzymanie, nie może być uznane za czynność podlegającą opodatkowaniu.

Powyższe znajduje jednoznaczne potwierdzenie w stanowisku organów podatkowych (por. interpretacja indywidualna z 14 lutego 2011 r., znak ITPP1/443-1154/10/JJ), zgodnie z którego odszkodowanie za nabycie z mocy prawa sprzed daty wejścia w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, nie podlega przepisom tej ustawy.

W podobnym tonie wypowiada się interpretacja indywidualna z dnia 3 czerwca 2015 r., znak IBPP1/443-243/15/AW.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221), zwanej dalej ustawą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary, stosownie do art. 2 pkt 6 ww. ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Z art. 7 ust. 1 ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Przy czym dostawa towarów mieści się w definicji sprzedaży, określonej w art. 2 pkt 22 ustawy, który stanowi, że przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Powołany wyżej przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, obowiązujący od 1 maja 2004 r., określa szczególny przypadek dostawy towarów, który ma na celu wskazanie, że dostawą towarów jest sytuacja, jak władcze działanie organu lub samego przepisu prawa, w którym towar (także wbrew woli) zmienia właściciela za odszkodowaniem. Zgodnie bowiem z ww. przepisem, przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

Zatem, jeśli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel następuje za odszkodowaniem, to wówczas stanowi ono odpłatną dostawę towarów i ze względu na przedmiot, czynność taka jest objęta opodatkowaniem. W tym przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 obowiązującej do dnia 30 kwietnia 2004 r. ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, z późn. zm.), opodatkowaniu podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Na podstawie ust. 3 pkt 3b tego artykułu, przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do wydania towarów lub świadczenia usług w miejsce świadczenia pieniężnego.

W myśl art. 4 pkt 1 tej ustawy, ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach - rozumie się przez to rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności określonych w art. 2, które wymienione są w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce państwowej,

Zgodnie z tą definicją, przed dniem 1 maja 2004 r. grunt nie był uznawany za towar, więc obrót nim nie podlegał opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Bezspornym natomiast jest, że od 1 maja 2004 r. grunt spełnia definicję towaru w myśl art. 2 pkt 6 ustawy VAT.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym, podlegającym w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Wnioskodawca jest właścicielem działek w stosunku do których Miasto na mocy art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami przejęło 23 września 2000 r. z mocy prawa działki gruntu które zostały wydzielone pod drogi publiczne w ramach dokonanego podziału. Zgodnie z art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami na Mieście ciąży obowiązek wypłaty odszkodowania za pozbawienie prawa własności działek. Miasto zaproponowało zawarcie porozumienia z Wnioskodawcą o wypłacie odszkodowania. Odszkodowanie za pozbawienie w 2000 r. prawa własności gruntu na mocy art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami Wnioskodawca otrzymał w 2017 r. Wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się do ustalenia, czy odszkodowanie za pozbawienie Wnioskodawcy prawa własności działek gruntu podlega opodatkowaniu, a jeśli tak to kiedy powstanie obowiązek podatkowy oraz czy i kiedy powinna zostać wystawiona faktura.

Od dnia 1 stycznia 1998 r. kwestie wywłaszczenia nieruchomości reguluje ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2016 r. poz. 65). W świetle art. 98 ust. 1 tej ustawy, działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe - z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

Na podstawie art. 98 ust. 3 tej ustawy, za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Zgodnie z art. 112 ust. 1 ww. ustawy, przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 122a, art. 124 ust. 1b, art. 124b, art. 125 i art. 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

W myśl ust. 2 cyt. artykułu, wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Stosownie do art. 128 ust. 1 tej ustawy, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw

Mając na uwadze, że pozbawienie prawa własności gruntu nastąpiło z chwila uprawomocnienia się decyzji o podziale nieruchomości w 2000 r. to w takim przypadku do przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości doszło pod rządami ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym - obowiązującej do 30 kwietnia 2004 r., która to ustawa zakresem opodatkowania nie obejmowała czynności przeniesienia z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie.

W związku z tym, że art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym opodatkowaniu podlega przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, nie miał swojego odpowiednika w ustawie o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, przejście z mocy prawa własności opisanych we wniosku działek gruntu, które zostały wydzielone pod drogi publiczne przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zatem otrzymane w 2017 r. odszkodowanie przez Wnioskodawcę za przekazanie na podstawie decyzji z 2000 r. działek gruntu na rzecz Miasta pod drogi publiczne nie podlega przepisom ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług i w związku z tym czynności tej nie należy dokumentować fakturą, jak również nie powstaje obowiązek podatkowy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Ponadto należy wskazać, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2017 r. poz. 1369) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.