0113-KDIPT3.4011.449.2018.1.KC - PIT w zakresie skutków podatkowych otrzymania zadośćuczynienia i odszkodowania.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 14 września 2018 r. (data wpływu 25 września 2018 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zadośćuczynienia i odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 25 września 2018 r. do tutejszego Organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 10 stycznia 2017 r. Wnioskodawca uczestniczył w wypadku komunikacyjnym, którego sprawcą była inna osoba, ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC). Wskutek wypadku Wnioskodawca doznał poważnych obrażeń ciała, a szkoda została zgłoszona do zakładu ubezpieczeń (dalej: Ubezpieczyciel), w którym polisę posiadał sprawca wypadku.

W wyniku prowadzonego postępowania likwidacyjnego Ubezpieczyciel wypłacił Wnioskodawcy kwotę 11 400 zł 00 gr tytułem zadośćuczynienia za krzywdę oraz zwrot kosztów leczenia. Ze względu na fakt, że w ocenie Wnioskodawcy wypłacona kwota była niewspółmierna do krzywdy i szkody, którą Wnioskodawca poniósł w wyniku wypadku, w dniu 23 lipca 2018 r. Ubezpieczyciel i Wnioskodawca zawarli pozasądową ugodę.

Na mocy postanowień niniejszej ugody, Ubezpieczyciel zobowiązał się wypłacić odszkodowanie i zadośćuczynienie za krzywdę w łącznej kwocie 55 000 zł. Zgodnie z postanowieniami ugody na powyższą kwotę złożyło się:

* zadośćuczynienie za krzywdę, ból i cierpienie, o jakim mowa w art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, w kwocie 54 000 zł, ustalone z uwzględnieniem okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru szkody niemajątkowej, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego i utrwalonym orzecznictwem sądów powszechnych;

* odszkodowanie, o jakim mowa w art. 361 § 2 oraz 444 § 1 Kodeksu cywilnego, w kwocie 1 000 zł, obejmujące szeroko rozumiane koszty leczenia, rehabilitacji, opieki osób trzecich, utraconych dochodów, zniszczenia.

Ugoda nie dotyczyła uprzednio wypłaconego przez Ubezpieczyciela zadośćuczynienia w kwocie 11 400 zł. Na mocy zawartej ugody Wnioskodawca zrzekł się roszczenia z art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, jak również pozostałych roszczeń objętych ugodą, ponad kwotę w tejże ugodzie uzgodnioną.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą. Działalność prowadzona była również w dniu zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego. Wypadek nie miał jednakże związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością, a w jego wyniku zniszczeniu nie uległ żaden składnik majątku związany z prowadzeniem działalności gospodarczej lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

W związku z przedstawionym stanem faktycznym, Wnioskodawca ma wątpliwości dotyczące opodatkowania otrzymanych świadczeń i niniejszym wnosi o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy opisane w stanie faktycznym świadczenia, tj. odszkodowanie za szkodę niemajątkową oraz zadośćuczynienie, wypłacone z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku komunikacyjnego, uzyskane w postępowaniu likwidacyjnym prowadzonym przed Ubezpieczycielem, na podstawie zawartej z nim ugody pozasądowej, korzystają ze zwolnienia wskazanego w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, opisane w stanie faktycznym świadczenia, tj. odszkodowanie za szkodę niemajątkową oraz zadośćuczynienie, wypłacone z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku komunikacyjnego, uzyskane w postępowaniu likwidacyjnym prowadzonym przed Ubezpieczycielem, na podstawie zawartej z nim ugody pozasądowej, korzystają ze zwolnienia wskazanego w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej również: "ustawa o PIT").

Stosownie do treści art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem PIT podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, wolne od podatku są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Zatem, na podstawie powyższych regulacji zwolnieniem przedmiotowym objęte zostały kwoty wypłat z ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Jedyne ograniczenia co do stosowania analizowanej preferencji podatkowej zawarte zostały w lit. a i b) pkt 4 ust. 1 art. 21 ww. ustawy.

Zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392).

Zgodnie z ww. ustawą, do ubezpieczeń obowiązkowych należy ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane dalej "ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych" (art. 4 ust. 1 ustawy).

Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków (art. 9 ust. 1 ww. ustawy).

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń, zawartej z nim ugody, prawomocnego orzeczenia sądu lub w sposób określony w przepisach ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach Pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r. poz. 159 i 742) - (art. 13 ust. 1 powyższej ustawy).

Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia (art. 34 ust. 1 ww. ustawy).

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawcy - na skutek zawartej z ubezpieczycielem ugody pozasądowej - świadczenia w postaci odszkodowania za szkodę na osobie oraz zadośćuczynienia z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku komunikacyjnego, podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podobna argumentacja zaprezentowana została przez Rzecznika Finansowego na stronie internetowej https://rf.gov.pl. Zgodnie ze stanowiskiem Rzecznika "otrzymane odszkodowania oraz inne świadczenia z tytułu ubezpieczeń osobowych lub majątkowych (również w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego), niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie uznania ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych". Pogląd ten znajduje aprobatę w rozstrzygnięciach organów podatkowych, np. w wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy interpretacji indywidualnej z dnia 17 grudnia 2013 r., nr ITPB2/415-846/13/MK.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca wnosi o zaakceptowanie swojego stanowiska w niniejszej sprawie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 przywołanej wyżej ustawy - przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Zgodnie z art. 24 ust. 15 ww. ustawy dochodem z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Zatem, na podstawie powyższych regulacji zwolnieniem przedmiotowym objęte zostały kwoty wypłat z ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Jedyne ograniczenia co do stosowania analizowanej preferencji podatkowej zawarte zostały w lit. a i b) pkt 4 ust. 1 art. 21 ww. ustawy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 10 stycznia 2017 r. Wnioskodawca uczestniczył w wypadku komunikacyjnym, którego sprawcą była inna osoba, ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC). Wskutek wypadku Wnioskodawca doznał poważnych obrażeń ciała, a szkoda została zgłoszona do zakładu ubezpieczeń (dalej: Ubezpieczyciel), w którym polisę posiadał sprawca wypadku. W dniu 23 lipca 2018 r. Ubezpieczyciel i Wnioskodawca zawarli pozasądową ugodę. Na mocy postanowień niniejszej ugody, Ubezpieczyciel zobowiązał się wypłacić odszkodowanie i zadośćuczynienie za krzywdę. Zgodnie z postanowieniami ugody na powyższą kwotę złożyło się zadośćuczynienie za krzywdę, ból i cierpienie, o jakim mowa w art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, oraz odszkodowanie o jakim mowa w art. 361 § 2 oraz 444 § 1 Kodeksu cywilnego. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą. Działalność prowadzona była również w dniu zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego. Wypadek nie miał jednakże związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością, a w jego wyniku zniszczeniu nie uległ żaden składnik majątku związany z prowadzeniem działalności gospodarczej lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia "zadośćuczynienia" za doznaną krzywdę (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Ogólne warunki, zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych określa ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 999, z późn. zm.).

Natomiast, zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 473, z późn. zm.). W myśl art. 4 ww. ustawy ubezpieczeniami obowiązkowymi są m.in. ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych.

Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków (art. 9 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).

Na podstawie art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025, z późn. zm.) przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

Zgodnie z art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej jest rodzajem ubezpieczenia majątkowego, o którym mowa w art. 822 ustawy - Kodeks cywilny. Świadczenie należne od ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ma wyrównywać uszczerbek majątkowy powstały już w wyniku wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę osobie trzeciej.

Zgodnie z art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Z kolei, zgodnie z art. 444 § 1 ww. ustawy, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Natomiast, stosownie do art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego - w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawcy - na skutek zawartej z ubezpieczycielem ugody pozasądowej - świadczenia w postaci odszkodowania i zadośćuczynienia za krzywdę, jako świadczenia wypłacone z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego - polisy OC sprawcy wypadku drogowego podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.), przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w............... w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.