0113-KDIPT2-2.4011.589.2018.2.MP - PIT w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy o dożywocie.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 3 grudnia 2018 r. (data wpływu 6 grudnia 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 5 stycznia 2019 r. (data wpływu 8 stycznia 2019 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy o dożywocie - jest prawidłowe.

W dniu 6 grudnia 2018 r. wpłynął do Organu podatkowego wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy o dożywocie.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.), w związku z powyższym pismem z dnia 18 grudnia 2018 r., Nr 0113-KDIPT2-2.4011.589.2018.1.MP, wezwano Wnioskodawczynię, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ustawy - Ordynacja podatkowa, do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłane zostało w dniu 18 grudnia 2018 r. (skutecznie doręczone w dniu 31 grudnia 2018 r.). W dniu 8 stycznia 2019 r. (nadano w dniu 7 stycznia 2019 r.) wpłynęło uzupełnienie wniosku.

We wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 27 marca 2018 r. babcia Wnioskodawczyni - K. S. postanowieniem Sądu Rejonowego w X, sygn. akt xx/17, nabyła 1/2 części udziału w spadku po zmarłym mężu M. S. (podatku babcia nie płaciła, ponieważ jest zwolniona na podstawie dziedziczenia spadku), drugą część 1/2 otrzymała siostra zmarłego I. S. Data śmierci dziadka M. S. to dzień 23 września 2017 r. W skład spadku wchodziła nieruchomość znajdująca się w W. nr 27, gmina x, woj.x. Łączna powierzchnia nieruchomości wynosi 5,0900 ha, czyli każda z pań otrzymała 1/2 części, tj. 2,545 ha. W skład całej (5,0900 ha) nieruchomości wchodzą: działka nr 19/1, o pow. 1,81 ha - lasy (LsV); działka nr 42, o pow. 0,16 ha - zabudowania (Br/RIVa) i o pow. 1,79 ha - grunty orne (RIV); działka nr 81, o pow. 0,04 ha - łąki trwałe (ŁV) i o pow. 0,31 ha - grunty orne (RV) oraz o pow. 0,43 ha - grunty orne (RVI); działka nr 82/1, o pow. 0,2951 ha - łąki trwałe (ŁV) oraz o pow. 0,0049 ha - grunty pod rowami (WV); działka nr 83, o pow. 0,02 ha - łąki trwałe (ŁV) i o pow. 0,22 ha - grunty orne (RV) oraz o pow. 0,01 ha - grunty pod rowami (WV). Nieruchomość znajdująca się w W. (gospodarstwo rolne) jest zabudowana budynkiem mieszkalnym, o pow. 38 m². Budynek znajdujący się na przedmiotowej nieruchomości jest w bardzo złym stanie technicznym, wymaga remontu, nie posiada też świadectw charakterystyki energetycznej.

Dnia 30 maja 2018 r. przed notariuszem YY (Repertorium A nr x/2018) babcia Wnioskodawczyni - K. S. oświadczyła, że przenosi cały należący do niej udział otrzymany w wyniku spadku - wynoszący 1/2 (2,545 ha) części własności po zmarłym mężu na Wnioskodawczynię, czyli wnuczkę w zamian za dożywotnie utrzymanie na podstawie umowy dożywocia (nie było jeszcze sprawy o podział majątku, ani też nie jest założona). Właścicielem drugiej połowy w 1/2 części jest siostra zmarłego I. S.

Wpis do księgi wieczystej V Wydział Ksiąg Wieczystych, dział księgi nr xx/6.

W związku z faktem otrzymania 1/2 nieruchomości (2,545 ha), którą Wnioskodawczyni otrzymała od babci na podstawie umowy dożywocia w zamian za opiekę, w skład nieruchomości wchodzą różne grunty: orne, leśne, łąki, stary dom wymagający generalnego remontu, u notariusza został opłacony podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2000 zł (według stawki 2%) stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, zapłacona została taksa notarialna za umowę dożywocia na podstawie § 3 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej oraz art. 41 ust. 1 w związku z art. 146 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, kwota 1 100 zł, plus podatek VAT 253 zł według stawki 23% oraz taksa notarialna za wniosek wieczystoksiegowy na podstawie § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej oraz art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług - zapłacona została kwota 200 zł, plus podatek VAT 46 zł. Wnioskodawczyni poniosła także opłatę za wpis praw współwłasności oraz wpis prawa dożywocia w kwocie 350 zł, stosownie do art. 42 ust. 2 i 3 oraz art. 43 pkt 3.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy przeniesienie udziału w spadku, w formie nieodpłatnej umowy dożywocia zawartej u notariusza jest dla Wnioskodawczyni dochodem opodatkowanym?

2. Czy Wnioskodawczyni powinna z tytułu otrzymania udziału części nieruchomości od babci, w formie umowy dożywocia, opłacić podatek dochodowy od gruntów leśnych, ornych, łąk lub starych zabudowań?

Zdaniem Wnioskodawczyni, po opłaceniu podatków wniesionych u notariusza przy umowie dożywocia (które opisała wyżej), uważa, że podatek który był obowiązkowy został opłacony u notariusza i żadnych opłat już nie powinna regulować.

Zdaniem Wnioskodawczyni sformułowanym w uzupełnieniu wniosku, nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej (wnuki) własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia własności na podstawie art. 4 pkt 15 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.), według oceny Wnioskodawczyni, zwalnia Ją od opłacenia podatku dochodowego. Ponieważ umowa między Wnioskodawczynią a babcią była nieodpłatna, a dodatkowo Wnioskodawczyni zobowiązała się opiekować babcią i zaspakajać wszelkie jej konieczne potrzeby wynikające z egzystencji, lecznictwa itp., według Wnioskodawczyni trudno tu mówić o faktycznych kwotach jakie zostaną przeznaczone na utrzymanie babci - jest to zależne od wielu czynników i stanu zdrowia babci. Może być także sytuacja, w której mimo otrzymania części spadku od babci, Wnioskodawczyni wyda kwotę wyższą na opiekę babci, aniżeli wartość tej nieruchomości, lub odwrotnie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W myśl art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509, z późn. zm.), ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychód należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Pod pojęciem przychodu należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Katalog źródeł przychodów został określony w art. 10 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłami przychodów są:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;

8a) działalność prowadzona przez zagraniczną spółkę kontrolowaną, 9. inne źródła.

Podkreślić należy, że do przychodów podatkowych zalicza się tylko takie przychody, które w danym momencie są trwałe, definitywne i bezwarunkowe. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, które stanowić będą trwałe przysporzenie majątkowe. Co do zasady więc, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów podlegających opodatkowaniu decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono majątek podatnika (takie, którymi może rozporządzać jak właściciel).

Zgodnie z art. 908 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025, z późn. zm.), jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Natomiast, jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia (art. 908 § 2 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z art. 910 § 1 Kodeksu cywilnego, przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia.

Do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.

W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna (art. 910 § 2 Kodeksu cywilnego).

W myśl art. 913 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.

Stosownie do art. 914 Kodeksu cywilnego, jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.

Umowa o dożywocie z uwagi na to, że łączy się z przeniesieniem własności nieruchomości, wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego.

Skutkiem zawarcia umowy dożywocia jest powstanie ex lege prawa dożywocia. Prawo to wygasa w razie śmierci dożywotnika, w razie rozwiązania umowy przez sąd, zrzeczenia się prawa przez uprawnionego oraz w razie nabycia własności obciążonej nieruchomości przez dożywotnika. Co do sytuacji nabywcy, to nie może budzić wątpliwości, że ponosi on odpowiedzialność rzeczową, a co do obowiązku spełnienia świadczeń powstałych po przejściu własności nieruchomości, także osobistą.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, należy stwierdzić, że w zamian za świadczenie ze strony zbywcy (dożywotnika), którym jest przeniesienie własności nieruchomości, nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Nabywca zobowiązuje się zatem do świadczeń określonych w art. 908 Kodeksu cywilnego, przy czym ich wartość i okres, w którym mają być spełnione, w momencie zawierania umowy nie są znane.

Umowa dożywocia ma więc charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej. Przedmiotem świadczenia ze strony zbywcy (dożywotnika) jest przeniesienie własności nieruchomości.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że babcia Wnioskodawczyni postanowieniem Sądu Rejonowego, nabyła 1/2 część udziału w spadku po mężu zmarłym w dniu 23 września 2017 r. W skład spadku wchodziła nieruchomość (gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni 5,0900 ha), zabudowana budynkiem o pow. 38 m², obejmująca również grunty orne, łąki trwałe, grunty pod rowami oraz lasy. W dniu 30 maja 2018 r. przed notariuszem babcia Wnioskodawczyni, oświadczyła, że przenosi cały należący do niej udział otrzymany w wyniku spadku - wynoszący 1/2 części we współwłasności po zmarłym mężu, na Wnioskodawczynię, czyli wnuczkę w zamian za dożywotnie utrzymanie na podstawie umowy dożywocia.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny, stwierdzić należy, że zawarcie przez Wnioskodawczynię umowy o dożywocie, w ramach której Wnioskodawczyni jest zobowiązana do dokonywania na rzecz dożywotnika (babci) zawartych w umowie świadczeń, nie stanowi dla Niej źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czyli nabycie na podstawie umowy o dożywocie nie stanowi źródła przychodu w myśl art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, nabycie przez Wnioskodawczynię na podstawie zawartej umowy o dożywocie udziału w zabudowanej nieruchomości, w tym m.in. gruntów leśnych, ornych, łąk lub starych zabudowań, nie skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego uznano za prawidłowe, pomimo stwierdzenia, że jest zwolniona od opłacenia podatku dochodowego. Jak wskazano wyżej, nabycie udziału w nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie nie stanowi dla Wnioskodawczyni źródła przychodu w podatku dochodowym od osób fizycznych, zatem brak jest obowiązku zapłaty podatku dochodowego, co nie jest tożsame ze zwolnieniem podatkowym, ale wywołuje ten sam skutek (w postaci braku obowiązku zapłaty podatku dochodowego).

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy wyłącznie skutków podatkowych zawarcia przez Wnioskodawczynię umowy o dożywocie w zakresie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509, z późn. zm.) i nie dotyczy innych podatków w tym przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, Dz. U. z 2018 r. poz. 644).

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.

Tutejszy Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja indywidualna nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego. Ponadto wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, w związku z czym niniejsza interpretacja jest wiążąca dla Wnioskodawczyni jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla innych osób.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.), przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe przepisy należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17,43-300 Bielsko-Biała.