0113-KDIPT2-1.4011.1171.2021.2.MM - Umowa z adwokatem o pomoc bez wynagrodzenia jako nieobjęta PIT-em

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 grudnia 2021 r. wpłynął Pani wniosek z 6 grudnia 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych zawarcia nieodpłatnej umowy. Uzupełniła go Pani - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 11 lutego 2022 r. (wpływ 11 lutego 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Pod koniec grudnia 2020 r. Wnioskodawczyni - prawniczka, będąca aplikantem adwokackim i doktorantką - zawarła umowę o współpracę (umowa cywilnoprawna) z adwokatem wykonującym zawód w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Umowa obowiązuje od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. Adwokat jest teściem Wnioskodawczyni. Na podstawie wspomnianej umowy Wnioskodawczyni zobowiązała się wykonywać czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz klientów kancelarii adwokata, m.in.: sporządzanie projektów pism procesowych, projektów analiz i opinii prawnych, sporządzenie projektów umów, bieżący kontakt z klientami kancelarii; sporządzanie fotokopii akt postępowań sądowych i administracyjnych, kontakt z sądami i innymi instytucjami w sprawach klientów kancelarii adwokata, zastępowanie adwokata na rozprawach. Czynności miałyby być wykonywane przede wszystkim w lokalu kancelarii oraz pod nadzorem adwokata, w wymiarze ok. 40 godzin tygodniowo, czyli ok. 160 godzin w miesiącu. Adwokat zaś zobowiązał się w stosunku do Wnioskodawczyni do m.in.: służenia fachową wiedzą i doświadczeniem, umożliwienia udziału w rozprawach w sprawach prowadzonych przez adwokata, umożliwienia udziału w spotkaniach z klientami kancelarii adwokata, omawiania problemów prawnych występujących w sprawach klientów kancelarii adwokata, wyjaśnienie mechanizmów działania kancelarii adwokata.

Wnioskodawczyni nie otrzymuje wynagrodzenia pieniężnego. W świetle postanowień umowy oraz intencji stron, świadczenia stron mają charakter ekwiwalentny, ponieważ adwokat zapewnia Wnioskodawczyni przygotowanie do zawodu i opiekę merytoryczną, która w zamian świadczy usługi o charakterze pomocniczym na potrzeby adwokata. Wykonywanie przez Wnioskodawczynię obowiązków w kancelarii adwokata w 2021 r. Ma umożliwić Jej nabycie wiedzy i doświadczenia, które umożliwi zdobycie uprawnień zawodowych. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy - Prawo o adwokaturze, z wymogu złożenia egzaminu adwokackiego zwolnione są osoby, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokata.

W uzupełnieniu wniosku z 11 lutego 2022 r., Wnioskodawczyni wskazała, że łączy Ją z adwokatem umowa cywilnoprawna nienazwana, czyli umowa o współpracę, polegająca na wzajemnym świadczeniu usług. Adwokat zapewnia Wnioskodawczyni przygotowanie do zawodu i opiekę merytoryczną, zaś ona świadczy usługi o charakterze pomocniczym na potrzeby adwokata.

Pytania (pytanie Nr 2 sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu wniosku)

1. Czy w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawczyni lub adwokat zobowiązani byli zgłosić ich umowę o współpracy do właściwego urzędu skarbowego?

2. Czy po stronie Wnioskodawczyni powstał obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest pytanie Nr 2. Natomiast pytanie Nr 1 podlega odrębnemu rozstrzygnięciu.

Pani stanowisko w sprawie (przedstawione ostatecznie w uzupełnieniu wniosku)

Według Wnioskodawczyni, nie powstał obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie powstał przychód, który podlegałby opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wynika to z tego, że świadczenia stron mają charakter ekwiwalentny, ponieważ adwokat zapewnia Wnioskodawczyni przygotowanie do zawodu i opiekę merytoryczną, zaś Wnioskodawczyni (prawniczka) świadczy usługi o charakterze pomocniczym na potrzeby adwokata.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21,52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zaś według art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ponadto zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z generalną zasadą opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 10 ust. 1 ww. ustawy zawiera katalog przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdzie wymieniono m.in. w pkt 3 - pozarolniczą działalność gospodarczą.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 powołanej ustawy, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem ust. 2g i art. 21 ust. 1 pkt 125 i 125a.

Ustawodawca stanowiąc o wartości otrzymanych nieodpłatnych świadczeń, jako przychodzie kształtującym podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie sprecyzował bliżej, co należy rozumieć przez "nieodpłatne świadczenie".

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma w prawie podatkowym szerszy zakres, niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu (działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby - art. 353 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740, z późn. zm.), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Warunkiem uznania nieodpłatnych świadczeń za przychód jest ich otrzymanie przez podatnika.

Ponadto aby uznać dane świadczenie za nieodpłatne, działanie świadczeniobiorcy wiązać się musi z jego pozytywną wolą, tzn. że chce on przekazać świadczeniobiorcy świadczenie i czyni to nieodpłatnie.

A zatem do nieodpłatnego świadczenia dochodzi nie przy każdym zdarzeniu prawnym, czy gospodarczym, ale wówczas, gdy tym zdarzeniem jest taki stosunek zobowiązaniowy, w którym korzyść uzyskuje jedna ze stron. Przychód z nieodpłatnych świadczeń nie powstanie natomiast wtedy, gdy świadczenia są ekwiwalentne. Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy przyjmując jakąś korzyść, przekazujemy coś od siebie.

Jak wynika z opisu stanu faktycznego, zawarła Pani umowę o współpracę (umowa cywilnoprawna) z adwokatem wykonującym zawód w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Umowa obowiązuje od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. Adwokat jest Pani teściem. Na podstawie wspomnianej umowy zobowiązała się Pani wykonywać czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz klientów kancelarii adwokata, m.in.: sporządzanie projektów pism procesowych, projektów analiz i opinii prawnych, sporządzenie projektów umów, bieżący kontakt z klientami kancelarii; sporządzanie fotokopii akt postępowań sądowych i administracyjnych, kontakt z sądami i innymi instytucjami w sprawach klientów kancelarii adwokata, zastępowanie adwokata na rozprawach. Adwokat zaś zobowiązał się w stosunku do Pani do m.in.: służenia fachową wiedzą i doświadczeniem, umożliwienia udziału w rozprawach w sprawach prowadzonych przez adwokata, umożliwienia udziału w spotkaniach z klientami kancelarii adwokata, omawiania problemów prawnych występujących w sprawach klientów kancelarii adwokata, wyjaśnienie mechanizmów działania kancelarii adwokata. Nie otrzymuje Pani wynagrodzenia pieniężnego. W świetle postanowień umowy oraz intencji stron, świadczenia stron mają charakter ekwiwalentny, ponieważ adwokat zapewnia Pani przygotowanie do zawodu i opiekę merytoryczną, w zamian świadczy Pani usługi o charakterze pomocniczym na potrzeby adwokata. Wykonywanie przez Panią obowiązków w kancelarii adwokata w 2021 r. ma umożliwić Pani nabycie wiedzy i doświadczenia, które umożliwi zdobycie uprawnień zawodowych. Łączy Panią z adwokatem umowa cywilnoprawna nienazwana, czyli umowa o współpracę, polegająca na wzajemnym świadczeniu usług. Adwokat zapewnia Pani przygotowanie do zawodu i opiekę merytoryczną, Pani zaś świadczy usługi o charakterze pomocniczym na potrzeby adwokata.

Zasada swobody umów została wyrażona w art. 353¹ Kodeks cywilny i stosownie do ww. przepisu strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego oraz mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa należy wskazać, że w rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z ekwiwalentnością. Świadczenia pomiędzy Panią, a usługodawcą będą bowiem wzajemne, gdyż adwokat zapewnia Pani przygotowanie do zawodu i opiekę merytoryczną, zaś Pani świadczy usługi o charakterze pomocniczym na potrzeby adwokata.

Zatem w opisanym stanie faktycznym po Pani stronie nie powstanie przychód podatkowy w rozumieniu art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w postaci nieodpłatnego świadczenia, a tym samym nie powstanie obowiązek odprowadzenia podatku z tytułu świadczenia usług wynikających z zawartej umowy (obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wobec powyższego, Pani stanowisko uznano za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

* Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540, z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

* Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

* w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

* w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540, z późn. zm.).