0112-KDIL3-2.4011.46.2019.2.JK - Odszkodowanie wypłacone przez gminę z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1, art. 14r. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku wspólnym z dnia 22 stycznia 2019 r. (data wpływu 5 lutego 2019 r.), uzupełnionym pismem z dnia 6 marca 2019 r. (data wpływu 8 marca 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 lutego 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 4 w zw. z art. 14r. Ordynacji podatkowej, pismem z dnia 26 lutego 2019 r. nr 0112.KDIL3-2.4011.46.2019.1.JK wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Wezwanie wysłane w dniu 26 lutego 2019 r. zostało skutecznie doręczone w dniu 28 lutego 2019 r. Natomiast w dniu 8 marca 2019 r. (data nadania 6 marca 2019 r.) wniosek został uzupełniony.

We wniosku złożonym przez: * Zainteresowanego będącym stroną postępowania:

Panią B.

* Zainteresowanych niebędących stroną postępowania:

Panią K., Panią E.

przedstawiono następujący/następujące stan faktyczny.

B.S.-T., K.S., E.D. są obywatelkami Polski. Mają w Polsce miejsce zamieszkania, ewentualny obowiązek podatkowy nie powstał w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

B.S.-T., K.S., E.D. są właścicielkami nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej przy ul. Ł. w P. W budynku znajduje się lokal mieszkalny zajmowany przez R.M.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2011 r. Sąd Rejonowy nakazał R.M., aby opuścił, opróżnił i wydał lokal mieszkalny położony w P. przy ul. Ł., orzekł o uprawnieniu R.M. do otrzymania lokalu socjalnego oraz wstrzymał wykonanie eksmisji do czasu złożenia przez miasto oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Miasto nie przedstawiło lokatorowi oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Wnioskodawczynie wniosły przeciwko gminie - Miasto pozew o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego.

Wyrokiem z 26 września 2018 r. Sąd Rejonowy zasądził od Gminy - Miasto na rzecz Wnioskodawców kwotę 49.104,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

* 37.550,50 zł od dnia 15 marca 2018 r. do dnia zapłaty;

* 11.554,00 zł od dnia 18 września 2018 r. do dnia zapłaty;

oraz kwotę 5529,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok jest prawomocny.

Gmina - Miasto działając przez Zakład sp. z o.o. wypłaciła na rzecz Wnioskodawców kwotę 56.451,04 dnia 6 listopada 2018 r. na podstawie rzeczonego wyroku sądu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie od właściwej gminy przyznane Wnioskodawcom prawomocnym wyrokiem sądu na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego w zw. z art. 417 w zw. z art. 361 w zw. z art. 363 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych?

Zdaniem Zainteresowanych, odszkodowanie przyznane właścicielom budynku położonego przy ul. Ł w P od właściwej gminy na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego w zw. z art. 417 w zw. z art. 361 w zw. z art. 363 kodeksu cywilnego podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 z późn. zm. dalej u.p.d.o.f.).

Z powyższym stanowiskiem zgodził się również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w sprawie o tożsamym stanie faktycznym sygn. akt I SA/Kr 1239/17.

Wnioskodawca w ślad za stanowiskiem wyrażonym w wyroku NSA wskazuje na ratio legis przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.: wolne od podatku są odszkodowania przyznane wprost ustawą, zredagowaną w ten sposób, że nie pozostawia ona wątpliwości, że danej osobie należy się odszkodowanie z mocy prawa i to w wysokości lub zgodnie z zasadami jego ustalenia wynikającej wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych (wyrok NSA z 25 czerwca 2014 r. sygn. akt II FSK 1783/12).

W niniejszej sprawie zasady ustalania odszkodowania zostały określone w art. 361, art. 362 i art. 363 kodeksu cywilnego poprzez odesłanie zawarte w art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie lokatorów. Zatem została spełniona przesłanka z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., tj. w niniejszej sprawie zasady ustalania odszkodowania wynikają z przepisów odrębnych ustaw. Ponadto w niniejszej sprawie nie występuje żaden z przypadków wymienionych w pkt 3 lit. a-g ww. przepisu u.p.d.o.f.

Również w przedmiotowej sprawie nie znajduje zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3b z uwagi na to, że niniejszy stan faktyczny wyczerpuje przesłanki określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.

Wyłączenia określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. nie mogą być rozciągane na wszystkie odszkodowania. Przepis ten dotyczy wyłącznie odszkodowań "innych" czyli niewymienionych w przepisach poprzedzających.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.) - opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Artykuł 10 ust. 1 ww. ustawy wymienia źródła przychodów, m.in. w pkt 9 - inne źródła.

Stosownie do art. 11 ust. 1 powołanej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, zgodnie z art. 20 ust. 1, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności" wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917, 1000 i 1076), z wyjątkiem:

Należy podkreślić, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa.

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b powołanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego, na podstawie cytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3, korzystają bowiem jedynie te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie. Z kolei zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie lub zadośćuczynienia z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie lub zadośćuczynienia z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca i pozostałe zainteresowane są właścicielkami nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, w którym znajduje się lokal mieszkalny zajmowany przez R.M. Wyrokiem z dnia 28 lutego 2011 r. Sąd nakazał R.M., aby opuścił, opróżnił i wydał ww. lokal mieszkalny oraz orzekł o uprawnieniu R.M. do otrzymania lokalu socjalnego oraz wstrzymał wykonanie eksmisji do czasu złożenia przez miasto oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Miasto nie przedstawiło lokatorowi oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Został wniesiony przeciwko gminie pozew o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Wyrokiem z 26 września 2018 r. Sąd zasądził od gminy na rzecz powodów kwotę 49.104,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Gmina działając przez Zakład wypłaciła na rzecz powodów kwotę 56.451,04 dnia 6 listopada 2018 r. na podstawie rzeczonego wyroku sądu.

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1234 z późn. zm.) jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025).

Z przepisu art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm.) wynika, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 361 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W myśl art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Zwrócić należy uwagę, że powołany powyżej art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego regulują jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania. Przepisy te dają więc właścicielowi rzeczy wynajmującemu lokal mieszkalny prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz (lokal mieszkalny) wynajął (wydzierżawił). Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi. Zatem odszkodowanie wypłacone przez urząd gminy właścicielowi lokalu z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przytoczonych przepisów wynika ponadto, że odszkodowanie, o którym mowa nie jest odszkodowaniem za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, ale dotyczy utraconych korzyści. Dotyczy ono bowiem korzyści, które właściciel lokalu mógłby osiągnąć gdyby bez przeszkód mógł dysponować swoją własnością.

W konsekwencji, otrzymane od gminy odszkodowanie nie podlega również zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny, stwierdzić należy, że otrzymane przez Wnioskodawcę i pozostałe zainteresowane odszkodowanie wypłacone przez Gminę z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego nie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3, jak również art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ ww. przepisy, jak również pozostałe przepisy ww. ustawy, takiego zwolnienia nie przewidują. W konsekwencji odszkodowanie stanowi dla jego beneficjentów przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wraz z innymi uzyskanymi dochodami. Wobec powyższego stanowisko zaprezentowane we wniosku należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się końcowo do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, tut. Organ informuje, że nie negując owego orzeczenia jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że istnieją także orzeczenia odmienne, negujące prawidłowość stanowiska Wnioskodawcy, a prezentujące stanowisko zbieżne z poglądem organu, jak choćby: prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu - którego kognicji podlega Wnioskodawca - o sygn. akt I SA/Po 623/15.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zainteresowanemu będącemu stroną postępowania (art. 14r. § 2 Ordynacji podatkowej) przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.