0112-KDIL3-2.4011.45.2017.1.JK - PIT w zakresie opodatkowania przychodu z przedawnionej wierzytelności.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 21 marca 2017 r. (data wpływu 29 marca 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z przedawnionej wierzytelności - jest nieprawidłowe.

W dniu 29 marca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z przedawnionej wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sprawa dotyczy wydanego przez "P" PIT-8C do przedawnionej wierzytelności.

Dnia 28 grudnia 2015 r. Wnioskodawca otrzymał pozew z Sądu Rejonowego, w którym to "P" wnosi o zapłatę przez Zainteresowanego kwoty 30 642,67 zł.

Z treści pozwu wynikało, że Wnioskodawca zawarł z Bankiem w dniu 15 kwietnia 2008 r. umowę, na podstawie której Zainteresowany miał otrzymać określoną w umowie kwotę pieniężną i jednocześnie zobowiązać się do jej zwrotu na warunkach określonych w tej umowie.

Na skutek braku dokonywania wpłat w określonym terminie w dniu 11 czerwca 2011 r. Bank zawarła z "P" umowę przelewu wierzytelności, cedując na jego rzecz całość praw i obowiązków wynikających z umowy zawartej przez stronę pozwaną z wierzycielem pierwotnym.

Zadłużenie Wnioskodawcy wynosiło 30 642,67 zł, w tym należność główna 16 892.63 zł oraz skapitalizowane odsetki w wysokości 13 750,04 zł.

W odpowiedzi na pozew został zgłoszony zarzut przedawnienia roszczenia. Dodatkowo z treści odpowiedzi wynikało, że Wnioskodawca nie pamięta faktu zawarcia umowy bankowej.

W dniu 12 stycznia 2016 r. odbyła się rozprawa w Sądzie Rejonowym z powództwa "P" przeciwko Wnioskodawcy.

Wyrokiem Sądu powództwo zostało oddalone bez podania w sentencji jego przyczyny. Wyrok uprawomocnił się 11 lutego 2016 r.

W dniu 31 października 2016 r. "K" S.A., który działa na rzecz "P", wystosował do Wnioskodawcy pismo, w którym informuje o uznaniu jako zasadnym zarzutu przedawnienia oraz deklaracji odmowy spłaty zadłużenia, które jakoby Zainteresowany do nich zgłosił. "K" nie może dysponować żadną pisemną deklaracją Wnioskodawcy w tej sprawie. Zainteresowany nie wnosił, ani nie podpisywał żadnej ugody z firmą "K". Jednocześnie został w piśmie poinformowany o zasadności wystawienia formularzu PIT-8C przez wierzyciela.

W dniu 24 lutego 2017 r. został wystawiony przez "P" PIT-8C, w którym to wskazuje się kwotę przychodu 30 642,67 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w świetle zaistniałej sytuacji oraz wyroku sądu Wnioskodawca jest zmuszony do uwzględnienia PIT-8C, wystawionego przez "P" w rozliczeniu podatkowym za rok 2016?

Zdaniem Wnioskodawcy, wystawienie przez P formularza PIT-8C jest poświadczeniem stanu nieistniejącego.

Nie doszło do powstania przychodu, ponieważ nie doszło do umorzenia długu. Instytucja zwolnienia z długu w polskim systemie prawa cywilnego została skonstruowana jako umowa zawierana pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, co wynika ze zwrotu gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje - użytego w art. 508 Kodeksu Cywilnego.

Konsekwencją takiej regulacji prawnej jest konieczność zaistnienia dwóch oświadczeń woli w celu skutecznego zwolnienia z długu - oświadczenia wierzyciela traktowanego jako oferta oraz oświadczenia dłużnika traktowanego jako przyjęcie oferty, a do takiego nie doszło między Zainteresowanym a "P".

Instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 117 § 1 Kodeksu z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, przy czym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Skutkiem tego roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane. Sąd bowiem oddalił powództwo "P" po upływie terminu przedawnienia. Natomiast samo roszczenie jest nadal uznawane za prawnie istniejące.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że mimo rezygnacji przez wierzyciela dochodzenia przedawnionego długu, zobowiązanie nadal istnieje i Wnioskodawca ma obowiązek wykonać ciążące na nim zobowiązanie, natomiast wierzyciel nie może dochodzić przymusowego jego wykonania. Tak więc korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego w momencie przedawnienia. W świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie powstał przychód z nieodpłatnego świadczenia, który podlegałby opodatkowaniu.

Wnioskodawca powołuje się na interpretację indywidualną ILPB2/4511-1-608/16-3/BC z 23 czerwca 2016 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, w której to przychylił się do stanowiska podatnika w analogicznej sprawie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono "inne źródła".

Stosownie natomiast do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Jak natomiast stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyte w tym przepisie sformułowanie "w szczególności" wskazuje, że zawiera on tylko przykładowe wyliczenie przychodów, co oznacza, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów, stanowią przychody objęte dyspozycją tego przepisu.

Na podstawie art. 42a ww. ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z zaprezentowanego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawcy został przesłany PIT-8C wystawiony przez "P", w związku z przedawnieniem długu i uznaniu przedawnienia przez wierzyciela jako zasadny. Przedawniony dług w przekonaniu Zainteresowanego nie jest dochodem, dla którego należało sporządzić PIT-8C.

W związku z powyższym opisem stanu faktycznego wskazać należy, że instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459).

Zgodnie z art. 117 § 1 ww. Kodeksu, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

Przy czym, w myśl art. 117 § 2 ww. Kodeksu, po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Istota przedawnienia polega zatem na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego - roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane; sąd bowiem oddali powództwo uprawnionego w razie upływu terminu przedawnienia i gdy dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Jednakże roszczenie takie nadal uznawane jest za prawnie istniejące. Znajduje to przede wszystkim wyraz w tym, że dłużnik, który po upływie terminu przedawnienia spełnił świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Spełnił on bowiem należne w świetle prawa zobowiązanie.

Obok instytucji przedawnienia, w art. 508 Kodeksu cywilnego, ustawodawca wskazał także instytucję zwolnienia z długu.

W jej myśl: zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Przenosząc powyższe na grunt analizowanego stanu faktycznego należy stwierdzić, że gdy wierzyciel składa oświadczenie woli, że zwalnia Wnioskodawcę z obowiązku spłaty należności, po stronie Wnioskodawcy dochodzi do powstania trwałego przysporzenia majątkowego w wysokości umorzonej części kwoty środków pieniężnych, które podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Podobnie, w przypadku przedawnienia wierzytelności z tytułu należności (zobowiązania) (bez zwolnienia Wnioskodawcy z obowiązku spłaty wierzytelności) także dochodzi u dłużnika do powstania realnego przysporzenia majątkowego.

Nie ulega wątpliwości, że gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania, pomimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu pożyczki dla pożyczkobiorcy oraz pożyczkodawcy są zatem takie same jak przy jego umorzeniu (zwolnieniu z długu). Dłużnik osiąga bowiem realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Stosownie do treści art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Jeżeli zatem wierzyciel - z uwagi na przedawnienie roszczenia - nie ma możliwości skutecznego wyegzekwowania wierzytelności, wówczas Wnioskodawca osiąga realne przysporzenie majątkowe, które - jako przychód z innych źródeł - podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.