0112-KDIL2-2.4011.61.2019.1.WS - Określenie skutków podatkowych otrzymania zwrotu nienależnego świadczenia i odsetek za opóźnienie w zwrocie tego świadczenia.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 8 listopada 2019 r. (data wpływu 25 listopada 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zwrotu nienależnego świadczenia i odsetek za opóźnienie w zwrocie tego świadczenia - jest prawidłowe.

W dniu 25 listopada 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zwrotu nienależnego świadczenia i odsetek za opóźnienie w zwrocie tego świadczenia.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w oparciu o wpis w CEIDG. W przeszłości jako przedsiębiorca zawarł z Bankiem umowę opcji walutowych. W wyniku niekorzystnych zmian kursu waluty musiał dokonać rozliczenia z tego tytułu. W związku z tym w dniu 9 października 2009 r. zawarł z tym bankiem ugodę, w ramach której zobowiązał się uiścić kwotę 3.000.000 zł.

Jednakże cały czas Wnioskodawca stał na stanowisku, iż umowa opcji walutowych była nieważna. W związku z tym pozwał Bank o zwrot uiszczonej kwoty z wyżej wymienionego tytułu. Sąd Najwyższy w swoim wyroku uznał, że zawarta przez Wnioskodawcę umowa opcji walutowych jest nieważna oraz że nieważna jest ugoda zawarta z tym bankiem w dniu 9 października 2009 r.

Spór z bankiem zakończył się zawarciem w dniu 23 września 2019 r. ugody sądowej przed Sądem Apelacyjnym.

W ramach tej ugody Bank zobowiązał się do zwrotu kwoty 3.000.000 zł tytułem zwrotu nienależnego świadczenia, które Wnioskodawca spełnił na jego rzecz na podstawie nieważnej ugody z dnia 9 października 2009 r. Ponadto w ugodzie sądowej bank zobowiązał się do zapłacenia kwoty 2.000.000 zł tytułem odsetek za opóźnienie w zwrocie tego nienależnego świadczenia.

Uiszczona wpłata w 2009 r. na rzecz Banku nie stanowiła dla podatnika kosztu uzyskania przychodu i nie została uznana za koszt uzyskania przychodu z jakiegokolwiek źródła.

Zarówno zawierając umowę opcji walutowych, jak też zawierając ugodę w dniu 9 października 2009 r. oraz w dniu 23 września 2019 r., a także prowadząc spór sądowy z bankiem, Wnioskodawca działał jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. Również sprawy sądowe były sprawami gospodarczymi.

Kwota 3.000.000 zł, którą Wnioskodawca zapłacił na rzecz Banku została przelana z rachunku bankowego Wnioskodawcy związanego z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Jednocześnie również kwota nienależnego świadczenia zwracana Wnioskodawcy, jak też kwota odsetek z tytułu zwrotu z opóźnieniem od nienależnego świadczenia w wysokości 2.000.000 zł, zostały przelane przez Bank na rachunek Wnioskodawcy związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy zwrot kwoty 3.000.000 zł na postawie ugody sądowej z dnia 23 września 2019 r. na rzecz Wnioskodawcy przez Bank nienależnego temu bankowi świadczenia, które spełnił Wnioskodawca w związku z ugodą z 9 października 2009 r. dotyczącą rozliczenia umów opcyjnych, stanowi dla Wnioskodawcy przychód, a jeśli tak, to z jakiego źródła przychodów?

2. Czy kwota odsetek w wysokości 2.000.000 zł zapłacona przez Bank na podstawie ugody z dnia 23 września 2019 r. stanowi przychód z działalności gospodarczej?

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 1, kwota zwrócona w związku z uprzednim spełnieniem przez Wnioskodawcę nienależnego świadczenia nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zwracana kwota nie stanowi dla Wnioskodawcy żadnego przysporzenia majątkowego, lecz jedynie zwrot tego, co ubyło z jego majątku. Zatem zwrócona przez bank kwota nie będzie stanowiła dla Wnioskodawcy przysporzenia majątkowego. Natomiast jak wynika z utrwalonego orzecznictwa sądów administracyjnych, przychodem jest jedynie przysporzenie majątkowe podatnika, które powiększy wartość jego majątku lub zmniejszy jego zobowiązania i które ma charakter definitywny.

W odniesieniu do pytania nr 2 Wnioskodawca stoi na stanowisku, że kwota otrzymanych przez niego odsetek będzie stanowiła przychód z działalności gospodarczej. Podatnik zawarł bowiem z Bankiem umowę opcyjną jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. W związku z tym zapłacona przez niego kwota z tytułu rozliczenia tej umowy na podstawie ugody z dnia 9 października 2009 r. była dokonywana przez niego jako przedsiębiorcę. Również spór o zwrot nienależnie uiszczonej kwoty rozliczenia był prowadzony przez Wnioskodawcę działającego jako przedsiębiorca.

Kwota uiszczona na rzecz banku pochodziła z zasobów związanych z działalnością gospodarczą. W związku z tym została ona przelana z rachunku bankowego Wnioskodawcy związanego z działalnością gospodarczą. Było to bowiem rozliczenie dokonywane w związku z umową zawartą w ramach działalności gospodarczej. Zawierając z Bankiem ugodę o zwrot tej kwoty, która była uiszczona z zasobów związanych z działalnością gospodarczą, Wnioskodawca działał w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. W związku z tym dokonany przez Bank zwrot kwoty w wysokości 5.000.000 zł powiększył środki obrotowe związane z działalnością gospodarczą. Została ona zresztą przekazana przez ten bank w całości na rachunek związany z działalnością gospodarczą. Skoro kwota 3.000.000 zł zapłacona na rzecz banku stanowiła kwotę związaną z działalnością gospodarczą, zaś zwrot tej kwoty odbył się w ramach działalności gospodarczej, to także odsetki otrzymane w związku z tą kwotą są pożytkami uzyskanymi z kwoty, która jest związana z działalnością gospodarczą. Wobec tego powinny one zostać zaliczone do przychodów z działalności gospodarczej jako przychód uzyskany w związku z majątkiem związanym z działalnością gospodarczą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, z późn. zm.): opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powołanego powyżej przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy. Tak więc podstawą uzyskania przychodów są takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy: za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Co do zasady, do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej należą wszystkie przychody osiągane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, określone w art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyjątkiem przychodów wymienionych w art. 14 ust. 3 tej ustawy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca, działając jako przedsiębiorca, zawarł z bankiem umowę opcji walutowych. W wyniku niekorzystnych zmian kursu waluty i konieczności rozliczenia z ww. tytułu Wnioskodawca 9 października 2009 r. zawarł z bankiem ugodę, w ramach której zobowiązał się uiścić kwotę 3.000.000 zł. W związku z tym, że Wnioskodawca uważał, że umowa opcji walutowych była nieważna, pozwał bank o zwrot uiszczonej kwoty z ww. tytułu. Sąd w wyroku uznał, że zawarta przez Wnioskodawcę umowa opcji oraz ugoda z bankiem zawarta 9 października 2009 r. są nieważne. Spór z bankiem zakończył się zawarciem 23 września 2019 r. ugody sądowej, w ramach której bank zobowiązał się do zwrotu kwoty 3.000.000 zł tytułem zwrotu nienależnego świadczenia oraz do zapłaty kwoty 2.000.000 zł tytułem odsetek za opóźnienie w zwrocie nienależnego świadczenia. Uiszczona w 2009 r. wpłata na rzecz banku nie stanowiła dla Wnioskodawcy kosztu uzyskania przychodu z jakiegokolwiek źródła.

W odniesieniu do zwrotu nienależnego świadczenia Organ wskazuje, co następuje.

Stosownie do treści art. 410 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145, z późn. zm.): świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W sytuacji przedstawionej we wniosku, na skutek uznania przez sąd za nieważną umowę opcji oraz ugodę zawartą przez Wnioskodawcę z bankiem w 2009 r., doszło do zwrócenia przez bank równowartości sumy pieniężnej wpłaconej wcześniej przez Wnioskodawcę. Kwota ta nie została zaliczona przez Wnioskodawcę do kosztów uzyskania przychodów z jakiegokolwiek źródła.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Zatem zwrot nienależnego świadczenia nie skutkuje powstaniem po stronie Wnioskodawcy przychodu w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W odniesieniu natomiast do otrzymanych przez Wnioskodawcę odsetek należy stwierdzić, co następuje.

Stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek.

A contrario należy przyjąć, że przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej są naliczone i otrzymane odsetki od należności. Należy przy tym podkreślić, że przychód z tego tytułu powstaje z chwilą, gdy odsetki te zostały faktycznie otrzymane. Zatem w momencie otrzymania odsetek za opóźnienie w zwrocie nienależnego świadczenia u Wnioskodawcy powstał przychód, który powinien być opodatkowany tak, jak przychody z prowadzonej działalności gospodarczej.

Reasumując - zwrot nienależnego świadczenia w wysokości 3.000.000 zł na rzecz Wnioskodawcy nie stanowi dla niego przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast kwota otrzymanych odsetek z tytułu opóźnienia w zwrocie nienależnego świadczenia jest dla Wnioskodawcy przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.