0112-KDIL2-1.4012.23.2017.1.MK

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 lutego 2017 r. (data wpływu 3 marca 2017 r.), uzupełnionym pismem z dnia 18 kwietnia 2017 r. (data wpływu 21 kwietnia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy cesja wierzytelności będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT - jest prawidłowe.

W dniu 3 marca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy cesja wierzytelności będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Dnia 21 kwietnia 2017 r. wniosek uzupełniono o pełnomocnictwo spełniające wymogi określone w art. 138c § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki kapitałowej (Sp. z o.o.), w zakresie udzielania osobom fizycznym pożyczek z środków własnych, spełniając przy tym wymogi ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Na całkowity koszt udzielonej pożyczki (łączna wartość nominalna) składa się kapitał, odsetki kapitałowe, opłata manipulacyjna oraz opłata z tytułu obsługi domowej w zakresie zawarcia i spłaty pożyczki. W przypadku wystąpienia zaległości w spłacie, dodatkowymi kosztami jakie mogą powstać po stronie pożyczkobiorcy są odsetki za zwłokę oraz koszty prowadzonej windykacji, zgodnie z umową zawartą z Wnioskodawcą. Z uwagi na profil prowadzonej działalności, Wnioskodawca korzysta ze zwolnienia przedmiotowego od podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług.

W związku z wykonywaną działalnością gospodarczą, Wnioskodawca jest właścicielem wierzytelności przysługujących mu względem osób fizycznych - pożyczkobiorców. Wnioskodawca zamierza dokonywać sprzedaży tychże wierzytelności własnych, na rzecz osób fizycznych i / lub przedsiębiorców, w drodze odpłatnych umów cesji wierzytelności na podstawie art. 509 i dalszych kodeksu cywilnego. Umowa zawierać będzie m.in. następujące elementy: cenę nabycia, wyliczenie roszczeń składających się na daną umowę pożyczki (w tym o zwrot kwoty udzielonej pożyczki, o zapłatę odsetek kapitałowych, odsetek za opóźnienie o ile powstaną, o zapłatę opłat związanych z obsługą pożyczki), wskazanie wartości ww. roszczeń na dzień zawarcia umowy cesji, a także prawa i obowiązki stron umowy cesji wierzytelności. Cena nabycia wierzytelności będzie każdorazowo niższa, aniżeli jej łączna wartość nominalna, z uwagi na udzielany nabywcy rabat, którego wysokość będzie różniła się w zależności od danej wierzytelności.

Jednocześnie, na podstawie umowy cesji, nabywca będzie powierzał Wnioskodawcy obsługę pożyczki i ewentualną windykację jej spłaty (na zasadzie wyłączności) przez okres trwania pożyczki, zgodnie z harmonogramem spłaty - tj. zarządzanie pożyczką. Ewentualna windykacja dopuszczalna będzie w przypadku braku spłaty pożyczki do 3 miesięcy od dnia wymagalności ostatniej raty zgodnie z harmonogramem.

Nadto nabywca wierzytelności będzie mógł zrezygnować z powierzenia Wnioskodawcy ww. czynności, na swoje żądanie - w takim przypadku Wnioskodawca dokona fizycznego przekazania nabywcy wierzytelności całości dokumentacji umowy pożyczki i nie będzie podejmował już żadnych czynności związanych z jej zarządzaniem, pozostawiając w tym zakresie dalsze decyzje nabywcy wierzytelności.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy cesja wierzytelności własnych, dokonywana w ramach opisanego stanu faktycznego będzie stanowiła czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT?

A jeśli tak, to:

1. Kto będzie podatnikiem z tytułu dokonania ww. czynności?

2. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT, a także

3. Jak należy ustalić podstawę opodatkowania?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym sprzedaż wierzytelności własnych nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Sprzedając wierzytelność własną, Wnioskodawca dokonuje przeniesienia na nabywcę praw z niej wynikających. Prawo nie jest towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług, zatem działanie Wnioskodawcy bezspornie nie będzie polegało na sprzedaży towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Nadto sprzedaż wierzytelności własnej nie jest po stronie Wnioskodawcy także usługą, w rozumieniu ustawy o VAT. Art. 8 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy definiuje usługę jako "każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów". Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Cesja wierzytelności, o jakiej mowa w przedstawionym stanie faktycznym nie jest zatem na gruncie ustawy o VAT ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług i jako taka nie podlega VAT. Za zasadnością powyższego stanowiska przemawia także stanowisko judykatury, jak chociażby w wyroku:

* WSA we Wrocławiu, sygn. akt I SA/Wr 89/07,

* NSA z dnia 18 lutego 2003 r., sygn. akt SA/Bk 877/02,

a także ETS w wyrokach:

* C-155/94 (Wellcome Trust Ltd v. Commissioners of Customs & Excise) oraz

* C-77/01 (Empresa de Desenvolvimento Mineiro SGPS SA (EDM), dawniej Empresa de Desenvolvimento Mineiro SA v. Fazenda Publica).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary, według art. 2 pkt 6 ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko.

Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy), w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych. Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonywane odpłatnie.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie, jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług, określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji powyższego, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459), dalej: k.c.

Podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 k.c.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki - art. 509 § 2 k.c.

Stosownie do art. 510 § 1 k.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Z powyższego wynika, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie udzielania osobom fizycznym pożyczek z środków własnych, spełniając przy tym wymogi ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Na całkowity koszt udzielonej pożyczki (łączna wartość nominalna) składa się kapitał, odsetki kapitałowe, opłata manipulacyjna oraz opłata z tytułu obsługi domowej w zakresie zawarcia i spłaty pożyczki. W przypadku wystąpienia zaległości w spłacie, dodatkowymi kosztami jakie mogą powstać po stronie pożyczkobiorcy są odsetki za zwłokę oraz koszty prowadzonej windykacji, zgodnie z umową zawartą z Wnioskodawcą. Z uwagi na profil prowadzonej działalności, Wnioskodawca korzysta ze zwolnienia przedmiotowego od podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

W związku z wykonywaną działalnością gospodarczą, Wnioskodawca jest właścicielem wierzytelności przysługujących mu względem osób fizycznych - pożyczkobiorców. Wnioskodawca zamierza dokonywać sprzedaży tychże wierzytelności własnych, na rzecz osób fizycznych i / lub przedsiębiorców, w drodze odpłatnych umów cesji wierzytelności. Cena nabycia wierzytelności będzie każdorazowo niższa, aniżeli jej łączna wartość nominalna, z uwagi na udzielany nabywcy rabat, którego wysokość będzie różniła się w zależności od danej wierzytelności.

Jednocześnie, na podstawie umowy cesji, nabywca będzie powierzał Wnioskodawcy obsługę pożyczki i ewentualną windykację jej spłaty (na zasadzie wyłączności) przez okres trwania pożyczki, zgodnie z harmonogramem spłaty - tj. zarządzanie pożyczką. Ewentualna windykacja dopuszczalna będzie w przypadku braku spłaty pożyczki do 3 miesięcy od dnia wymagalności ostatniej raty zgodnie z harmonogramem.

Nadto nabywca wierzytelności będzie mógł zrezygnować z powierzenia Wnioskodawcy ww. czynności, na swoje żądanie - w takim przypadku Wnioskodawca dokona fizycznego przekazania nabywcy wierzytelności całości dokumentacji umowy pożyczki i nie będzie podejmował już żadnych czynności związanych z jej zarządzaniem, pozostawiając w tym zakresie dalsze decyzje nabywcy wierzytelności.

W rozpatrywanej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii czy cesja wierzytelności własnych, dokonywana w ramach opisanego stanu faktycznego będzie stanowiła czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, a jeśli tak to kto będzie podatnikiem z tytułu dokonania ww. czynności, kiedy powstaje obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT, a także jak należy ustalić podstawę opodatkowania.

Należy stwierdzić, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności - niezależnie od tego, czy jest to wierzytelność własna, czy nabyta - jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

Czynności tej nie można uznać za dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego, co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług pod pojęciem towaru.

Zbycie wierzytelności (na skutek jej sprzedaży) nie stanowi również świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). Zatem czynność polegająca na sprzedaży wierzytelności przez Wnioskodawcę pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług, bowiem czynność ta nie stanowi ani dostawy towarów, ani świadczenia usług, a więc nie mieści się w powołanym wcześniej art. 5 ustawy.

Podsumowując, cesja wierzytelności własnych, dokonywana w ramach opisanego stanu sprawy nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

W związku z tym, że w odpowiedzi na pytanie nr 1 stwierdzono, że cesja wierzytelności własnych, dokonywana w ramach opisanego stanu sprawy nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, pytanie nr 2 dotyczące ustalenia podatnika podatku VAT w związku z transakcją cesji wierzytelności własnych, pytanie nr 3 odnoszące się do momentu powstania obowiązku podatkowego dla opisanej transakcji oraz pytanie nr 4 w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania dla opisanej transakcji - stało się bezprzedmiotowe.

Nadmienia się, że w niniejszej interpretacji udzielono odpowiedzi w zakresie zadanego pytania i przedstawionego stanowiska. Inne kwestie nie objęte pytaniem nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa - rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.