0111-KDIB3-3.4012.142.2019.1.WR - VAT w zakresie możliwości odliczenia całego podatku VAT od wydatków na projekt z zakresu edukacji publicznej.

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 3 czerwca 2019 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0111-KDIB3-3.4012.142.2019.1.WR VAT w zakresie możliwości odliczenia całego podatku VAT od wydatków na projekt z zakresu edukacji publicznej.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 17 kwietnia 2019 r. (data wpływu - 24 kwietnia 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie możliwości odliczenia całego podatku VAT od wydatków na projekt pn. "..." realizowany w Publicznej Szkole Podstawowej nr (...) w (...)- jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 kwietnia 2019 r. wpłynął do Organu wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie możliwości odliczenia całego podatku VAT od wydatków na projekt pn. "..." realizowany w Publicznej Szkole Podstawowej nr (...) w (...).

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Gmina (...) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Posiada osobowość prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Zadaniem własnym Gminy (...), jako jednostki samorządu terytorialnego jest zadanie z zakresu edukacji publicznej na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Gmina (...) jako organ prowadzący wystąpi w 2019 r. do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w (...) z wnioskiem o dofinasowanie zadania w formie dotacji z Programu (...) na projekt pn. "..." realizowany w Publicznej Szkole Podstawowej nr (...) w (...)".

W ten sposób Gmina realizuje zadania z zakresu edukacji publicznej zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Celem projektu jest szerzenie działań proekologicznych dla dzieci i w zakresie zrównoważonego korzystania z zasobów naturalnych, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki ochrony wód i gospodarki wodnej.

Źródłem finansowania zadania będą środki budżetu Gminy oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w (...).

Głównym celem realizowanego Projektu jest szeroko rozumiana edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży oraz ich rodziców poprzez ich udział w różnorodnych działaniach edukacyjnych dotyczących tematyki racjonalnego korzystania z zasobów przyrodniczych a w szczególności właściwego gospodarowania zasobami wodnymi i ich ochrony.

W ramach projektu zostaną zakupione pomoce dydaktyczne, takie jak: Mapa Polski dwustronna 2 w 1 - fizyczna/konturowa w języku polskim - 1 szt., mapa fizyczna. Europa - 1 szt., Mapa fizyczna. Świat - 1 szt., Globus podświetlany polityczno-fizyczny - 1 szt., Mały chemik 50 doświadczeń zestaw 1 - 4 szt., Mapa ścienna: Degradacja środowiska w Polsce - 1 szt., Mapa ścienna - Polska. Ochrona przyrody i sieć ECONET - 1 szt., Zestaw do przesączania i filtrowania na statywie - 1 szt., Obieg wody w przyrodzie - model-symulator - 1 szt., Globus fizyczny 15 szt., Polska. Ochrona przyrody/mapa do ćwiczeń - 1 szt., Obieg wody w przyrodzie-plansza - 1 szt., Multimedialny Atlas do Przyrody. Świat i kontynenty - 1 szt., Świat. Krajobrazy i strefy klimatyczne, Mikroskop - 4 szt., Szkiełka mikroskopowe i szalki petriego, miarki, probówki, szczotka do probówek, stojaki do probówek, Zastaw Filtrujemy-oczyszczamy, Lekcjotek@ Przyroda - program dydaktyczny dla nauczycieli - 1 szt., pipeta jednomiarowa, 20 ml - 5 szt., Eksperymenty z wodą - własności i ciekawostki, zestaw doświadczalny z wyposażeniem laboratoryjnym - 1 szt., Pudełko z 2 lupami i miarką, do obserwacji okazów - 15 szt., Sieć workowa z drążkiem aluminiowym - 3 szt., Pudełko z lupą i sznurkiem, małe - 15 szt., Zestaw do poławiania i oznaczania bezkręgowców - 1 szt., Oszczędzaj wodę i chroń środowisko - puzzle - 3 szt. Zestaw Filtrujemy-Oczyszczamy. Zestaw do wielopoziomowego filtrowania i oczyszczania np. wody jak również symulowania wielostopniowego oczyszczania ścieków w oczyszczalniach różnego typu - 1 szt., Obieg wody w przyrodzie - model-symulator - 1 szt., Pogoda Młody Obserwator Przyrody Opracowania Zbiorowe 1 - 5 szt., książki, filmy edukacyjne na DVD, Rośliny Polski - 1 szt., Puzzle Farma - 1 szt., Puzzle Świat - 2 szt., Kosmos (Świat widziany z kosmosu) puzzle - 1 szt., Ssaki - Świat Wokół Nas to gra edukacyjna typu memo dla całej rodziny. Gra planszowa - 1 szt., Dinozaur. Dowiedz się więcej o prehistorii. Gra planszowa - 1 szt., Owady - Świat Wokół Nas to gra edukacyjna typu memo. Gra planszowa - 1 szt.

Ponadto planowane są liczne wycieczki, zajęcia terenowe, warsztaty stacjonarne oraz konkursy o tematyce związanej z projektem. Koszt wycieczek, zajęć terenowych, warsztatów stacjonarnych a także nagród dla dzieci stanowić będzie koszt niezbędny do realizacji Projektu. Termin realizacji zadania przewiduje się na 30 czerwca 2020 r., uruchomienie procedury wyłonienia Wykonawcy towarów i usług planowany jest na I kwartał 2020 r.

Projekt realizowany jest w jednym etapie. Wszystkie zakupy i usługi dokonywane w ramach projektu będą dokumentowane fakturami wystawionymi na gminę. Nabyty majątek będzie stanowił własność Gminy (...). Efekty powstałe w związku z realizacją projektu pn."..." realizowanego w Publicznej Szkole Podstawowej nr (...) w (...) z Programu (...) zostaną przekazane w użytkowanie nieodpłatnie na podstawie protokołu przekazania (PT) Publicznej Szkole Podstawowej nr (...) w (...). Publiczna Szkoła Podstawowa nr (...) w (...) jest jednostką budżetową Gminy powołaną do realizacji zadań własnych Gminy w zakresie oświaty. Publiczna Szkoła Podstawowa nr (...) w (...) nie jest odrębnym zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT i nie dokonuje odrębnych od Gminy rozliczeń dla potrzeb podatku VAT.

Nabywane w ramach projektu towary i usługi będą wykorzystywane do wykonywania czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz do czynności zwolnionych z podatku od towarów i usług. Nieodpłatne usługi z zakresu edukacji publicznej pozostają w publicznoprawnej sferze działań gminy. Gmina realizując projekt w tym zakresie nie występuje w roli podatnika VAT lecz wykonuje swoje zadania jako organ władzy publicznej. Jednakże w trakcie realizacji projektu będą pobierane od rodziców dzieci uczęszczających do Publicznej Szkoły Podstawowej Nr (...) czesne za wychowanie i edukację ponad ustalony 5 o godzinny bezpłatny limit oraz opłata za korzystanie przez dzieci z wyżywienia podczas pobytu w przedszkolu świadczone na zasadach określonych w ustawie o systemie oświaty i w tym zakresie w myśl art. 15 ust. 6 ustawy VAT Gmina będzie uznana za podatnika VAT.

Pobierane przez Gminę opłaty nie będą jednak generowały podatku VAT należnego, korzystają bowiem ze zwolnienia od podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a (czesne) oraz art. 43 ust. 1 pkt 24 lit. a (opłaty za wyżywienie dzieci w przedszkolu).

Uzyskane dochody z opłat za wyżywienie i opiekę przedszkolną będą stanowiły obroty gminy z tytułu świadczonych usług i zostaną wykazane w deklaracji VAT 7 jako zwolnione z podatku. Publiczna Szkoła Podstawowa Nr (...) nie wykonuje innych czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym Gmina w ramach realizowanego przez Publiczną Szkołę Podstawową Nr (...) w (...) projektu nie będzie miała prawa do odliczania podatku VAT naliczonego na fakturach zakupu bowiem nabywane towary i usługi będą wykorzystywane wyłącznie do czynności zwolnionych oraz niepodlegających temu podatkowi.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy istnieje możliwość odliczenia całego podatku VAT w odniesieniu do wydatków na realizację projektu z Programu (...) na projekt pn. "..." realizowany w Publicznej Szkole Podstawowej nr (...) w (...), dla którego Miasto (...) wraz z Jednostką będzie występowało z wnioskiem o dofinansowanie ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w (...)?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji, których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1875 z późn. zm.) do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, w tym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w szczególności edukacji publicznej.

Na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Według stanowiska Miasta, nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z nakładami w ramach opisanego zadania.

Powyższe Miasto argumentuje tym, że zakupione towary i usługi nie będą wykorzystywane przez jednostkę do czynności opodatkowanych podatkiem VAT i służyły będą tylko i wyłącznie do realizacji zadania publicznego, do którego jednostka została powołana

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174, z późn. zm.; dalej jako: "ustawa" lub "ustawa o VAT"). W myśl tego przepisu, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

a.

nabycia towarów i usług,

b.

dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, m.in. tego, że zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, przy nabyciu których podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni lub pośredni związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Na zakres prawa do odliczeń w sposób bezpośredni wpływa pojmowanie statusu danego podmiotu jako podatnika podatku od towarów i usług, wykonującego czynności opodatkowane. Tylko podatnik, w rozumieniu art. 15 ustawy, ma prawo do odliczenia podatku naliczonego. Co do zasady, status podatnika związany jest z prowadzeniem przez dany podmiot działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z treści powołanych przepisów ustawy wynika, że za podatnika podatku VAT będzie uznany tylko taki podmiot, który dokonuje czynności zmierzających do wykorzystania nabytych towarów i usług do celów działalności gospodarczej.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższe przepisy wskazują, że organy władzy publicznej nie będą podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają należności, opłaty lub składki. Organy te będą natomiast podatnikami podatku od towarów i usług w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie umów cywilnoprawnych. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników; natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506; dalej jako: "ustawa o samorządzie gminnym"), Wnioskodawca wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Na podstawie art. 6 ust. 1 tej ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy edukacji publicznej (art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym).

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT. Gmina będzie występowała do WFOŚiGW z wnioskiem o dofinansowanie Projektu realizowanego przez Szkołę Podstawową, która jest jednostką budżetową Gminy. W ramach Projektu zakupione zostaną pomoce dydaktyczne, a także planowane są liczne wycieczki, zajęcia terenowe, warsztaty stacjonarne oraz konkursy. Projekt realizowany będzie w jednym etapie. Efekty powstałe w związku z realizacją Projektu zostaną przekazane Szkole Podstawowej w nieodpłatne użytkowanie. Nabywane w ramach Projektu towary i usługi będą wykorzystywane do wykonywania czynności niepodlegających opodatkowaniu oraz zwolnionych z podatku od towarów i usług.

Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy jest kwestia możliwości odliczenia całego podatku VAT od wydatków na realizacje Projektu.

Rozważając możliwość skorzystania przez Wnioskodawcę z prawa do odliczenia podatku naliczonego, wynikającego z wydatków związanych z realizacją przedmiotowego Projektu, należy wskazać, iż w świetle art. 86 ustawy o VAT, najistotniejszym warunkiem umożliwiającym podatnikowi realizację tego prawa jest związek dokonanych zakupów z wykonaniem czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

Bowiem prawo do odliczenia lub zwrotu podatku na gruncie ustawy o VAT powstaje jako konsekwencja dokonania przez podatnika określonych zakupów, które są następnie wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Rozpatrując kwestię prawa do odliczenia podatku naliczonego należy mieć na uwadze, że system odliczenia ma na celu całkowite uwolnienie podatnika od ciężaru VAT zapłaconego lub podlegającego zapłacie w ramach prowadzonej przez niego opodatkowanej działalności gospodarczej. Tym samym w przypadku, gdy nabywane towary i usługi nie będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnik nie uzyska uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego.

Na gruncie niniejszej sprawy oznacza to, że Wnioskodawca nie może domagać się prawa do odliczenia podatku naliczonego, nie płacąc podatku należnego. Skoro bowiem Projekt realizowany przez Szkołę Podstawową nie będzie służył działalności opodatkowanej, a będzie wykorzystywany wyłącznie do realizacji zadań własnych Gminy, czynności niepodlegających opodatkowaniu lub czynności zwolnionych od podatku, to w tej sytuacji nie zostanie wygenerowany podatek należny.

W konsekwencji, ze względu na niespełnienie podstawowej pozytywnej przesłanki, warunkującej prawo do odliczenia podatku naliczonego, jaką jest związek nabywanych towarów i usług z wykonywaniem czynności opodatkowanych, a także fakt, że Gmina realizuje zadania własne nałożone odrębnymi przepisami, Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT od wydatków ponoszonych na realizację Projektu przez Szkołę Podstawową.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1.

z zastosowaniem art. 119a;

2.

w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3.

z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych - art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej.

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...), w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl