0111-KDIB3-1.4012.639.2018.1.IK - VAT w zakresie opodatkowania odszkodowania.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 13 sierpnia 2018 r. (data wpływu 17 sierpnia 2018 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 17 sierpnia 2018 r. do tut. organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług m.in. w zakresie opodatkowania odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Sp o.o. jest czynnym podatnikiem VAT. Spółka świadczy usługi m.in. ochrony osób i mienia. Świadczenie przez Spółkę usługi ochrony dokumentowane jest fakturami VAT wystawianymi przez Spółkę. Zdarza się, że podczas realizacji umów ochrony powstają szkody (np. kradzież, uszkodzenia mienia, itd.). Zgodnie z umowami podpisanymi przez Spółkę z kontrahentami, strony ustaliły, że Spółka odpowiada za wszelkie szkody osobowe i rzeczowe, których w związku z realizacją umowy doznał kontrahent, jego pracownicy lub osoby trzecie. Spółka pokrywa koszty szkód np. kradzieży, napraw mienia, które powstały z winy pracownika Spółki. Kwestia wypłat odszkodowania za szkody zostały unormowane w umowach zawieranych przez Spółkę, przy czym wypłaty odszkodowań oparte są na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego lub na podstawie specyficznych zapisów znajdujących się w umowie. Jednocześnie Spółka posiada zawarte umowy z firmami ubezpieczeniowymi.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie (oznaczone we wniosku nr 1):

Czy wypłaty odszkodowań z tytułu pokrycia kosztów szkód powstałych w związku z realizacją umów stanowią wynagrodzenie za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Ad. 1

Zdaniem Spółki, wypłaty odszkodowań z tytułu pokrycia kosztów szkód powstałych w związku z realizacją umów nie stanowią wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. Zgodnie z art. 5 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym podlegają:

Wskazane powyżej czynności podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Podkreślić należy, że pośród czynności opodatkowanych VAT nie zostało wymienione przekazanie odszkodowania.

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy definiuje odpłatną dostawę towarów jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, z kolei w art. 2 pkt 6 ustawodawca podatkowy wskazał, że na gruncie VAT za towary uznaje się "rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii."

Z uwagi na to, że odszkodowanie wypłacane jest jako zadośćuczynienie za szkodę, która została wyrządzona podmiotowi, lub za utracone przez niego korzyści, czynność tego rodzaju nie może być uznana za usługę.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że odszkodowanie nie wypełnia definicji towaru ani usługi, a wypłata odszkodowania nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Tym samym odszkodowanie jest poza zakresem ustawy o podatku od towarów i usług. Zdaniem Spółki w jednym tylko przypadku czynność, w zamian za wykonanie której podatnik uzyskuje odszkodowanie, winna być uznana za opodatkowaną VAT, gdy wypłata takiego świadczenia dokonywana jest w zamian za towar, prawo do rozporządzania którym przeniesione zostało z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu albo z mocy prawa, jednakże ta sytuacja nie ma zastosowania dla spółki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. Nr 177, poz. 1221 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Powołany wyżej art. 8 ust. 1 ustawy o VAT wskazuje, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie usług należy rozumieć każde zachowanie się podatnika - niebędące dostawą towarów - na rzecz innego podmiotu. Z treści cytowanego przepisu wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też należy stwierdzić, że definicja "świadczenia usług" ma charakter dopełniający definicję "dostawy towarów" i jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Przy czym, o ile dane zachowanie podatnika mieści się w ustawowej definicji świadczenia usług lub dostawy towarów, to - co do zasady - niezbędnym elementem do uznania tego zachowania za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT jest spełnienie przesłanki odpłatności.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie usług, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W konsekwencji, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług, a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz dostawcy towaru lub świadczącego usługę oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.

Zatem przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie czy wykonano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie - jako usługa - podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionej treści wniosku wynika, że Wnioskodawca świadczy usługi ochrony osób i mienia. Świadczenie przez Spółkę usługi ochrony dokumentowane jest fakturami VAT wystawianymi przez Spółkę. Zdarza się, że podczas realizacji umów ochrony powstają szkody (np. kradzież, uszkodzenia mienia, itd.). Zgodnie z umowami podpisanymi przez Spółkę z kontrahentami, strony ustaliły, że Spółka odpowiada za wszelkie szkody osobowe i rzeczowe, których w związku z realizacja umowy doznał kontrahent, jego pracownicy lub osoby trzecie. Spółka pokrywa koszty szkód np. kradzieży, napraw mienia, które powstały z winy pracownika spółki. Kwestia wypłat odszkodowania za szkody zostały unormowane w umowach zawieranych przez Spółkę, przy czym wypłaty odszkodowań oparte są na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu cywilnego lub na podstawie specyficznych zapisów znajdujących się w umowie.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą opodatkowania podatkiem od towarów i usług wypłaty odszkodowań z tytułu pokrycia kosztów powstałych w związku z realizacją umów.

Zapłata za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty, jest w świetle regulacji ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm.) odszkodowaniem. Kwestię odszkodowań regulują przepisy art. 361-363 Kodeksu cywilnego. Z ww. przepisów wynika, iż:

Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego).

Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 Kodeksu cywilnego).

Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego).

Natomiast zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Kara ta ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Nie ulega wątpliwości, że zapłata kary umownej (odszkodowania) nie jest dostawą towaru. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Co do zasady kara umowna jest rodzajem sankcji cywilnoprawnej zastrzeżonej na wypadek szkód powstałych w wyniku niewłaściwego wykonania umowy. W przypadku kar umownych, które Kodeks cywilny definiuje jako zastrzeżenie naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, zadośćuczynienie następuje poprzez zapłatę określonej sumy i w związku z tym takie wynagrodzenie nie będzie zawierało ekwiwalentności w postaci świadczenia.

W konsekwencji, jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Z wniosku wynika, że zgodnie z zapisami umowy Wnioskodawca odpowiada za wszelkie szkody osobowe i rzeczowe, których w związku z realizacją umowy dotyczącej ochrony osób i mienia, doznał kontrahent, jego pracownicy lub osoby trzecie.

Powyższe ma charakter rekompensaty, wypłacanej przez Wnioskodawcę, kontrahentom z tytułu niewywiązania się Wnioskodawcy z umowy ochrony mienia i osób, a zatem wykracza poza zakres przedmiotowy opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Sytuacja ta nie wypełnia dyspozycji przytoczonych powyżej przepisów, gdyż nie stanowi żadnej z czynności w nich wskazanych.

Konieczność poniesienia kosztów przez Wnioskodawcę, będącego usługodawcą nienależycie wykonanej usługi, która doprowadziła do strat u kontrahenta, ma wyłącznie charakter odszkodowawczy w zamian za straty poniesione przez niego i nie łączy się z wykonaniem żadnej czynności opodatkowanej, żadnego wzajemnego świadczenia.

Zatem wypłata odszkodowania przez Wnioskodawcę kontrahentowi nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym jej wypłata nie podlega udokumentowaniu fakturą VAT przez Wnioskodawcę.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Ocena prawna Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 została zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Świętego Mikołaja 78-79, 50-126 Wrocław, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.