0111-KDIB2-2.4015.96.2018.3.HS - Możliwość zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 800 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 18 września 2018 r. (data wpływu 19 września 2018 r.), uzupełnionym 23 listopada 2018 r. i 14 grudnia 2018 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej - jest nieprawidłowe.

W dniu 19 września 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 14 listopada 2018 r. Znak: 0111-KDIB2-2.4015.96.2018.1.HS oraz pismem z 28 listopada 2018 r. Znak: 0111-KDIB2-2.4015.96.2018.2.HS wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 23 listopada 2018 r. i 14 grudnia 2018 r.

We wniosku (po jego uzupełnieniu) przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu I4 września 2018 r. Wnioskodawczyni sprzedała lokal mieszkalny w K. Lokal ten Wnioskodawczyni nabyła wraz z bratem w drodze postępowania spadkowego w 2015 r. w udziałach 50/50 po zmarłej 26 sierpnia 2003 r. matce.

W dniu 15 czerwca 2016 r. decyzją Naczelnika właściwego urzędu skarbowego Wnioskodawczyni i jej brat zostali objęci ulgą wynikającą z art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz zobowiązani do 5-letniego zamieszkania w ww. lokalu. Jednak po otrzymaniu tej decyzji z przyczyn losowych Wnioskodawczyni była zmuszona do sprzedaży lokalu mieszkalnego, który zamieszkiwała przez 44 lata.

W dniu 31 lipca 2016 r. Wnioskodawczyni utraciła pracę i od tamtej pory przez prawie dwa lata nie mogła znaleźć pracy. Wnioskodawczyni dopiero udało się podjąć pracę w B. na umowę o pracę od 1 lipca 2018 r. Sytuacja na rynku pracy w K. i w pobliskich miejscowościach jest bardzo trudna. Dlatego Wnioskodawczyni była zmuszona zacząć szukać pracy w innych odległych miejscowościach, takich jak na przykład B. To był jeden z głównych czynników, który zmusił Wnioskodawczynię do opuszczenia jej rodzinnego miejsca zamieszkania.

Kolejnym czynnikiem, który zmusił Wnioskodawczynię do podjęcia takiej decyzji, był stan techniczny tego lokalu mieszkalnego. Lokal mieszkalny w K. o powierzchni 55,70 m² znajduje się na poddaszu (3 piętro) i powstał częściowo z adaptacji strychu. Lokal ten jest nieizolowany termicznie, co wiąże się z tym, że latem jest tam bardzo gorąco a zimą jest bardzo zimno. W czasie mrozów lokal ten był ogrzewany piecem węglowym, który znajdował się w łazience. Piec ten stanowił zagrożenie dla dzieci, zdarzały się sytuacje przegrzania instalacji. Z braku środków finansowych Wnioskodawczyni nie mogła zakupić i zainstalować ogrzewania gazowego. Lokal był zawilgocony i zagrzybiony, gdyż pod nieobecność Wnioskodawczyni w domu piec musiał być wygaszony. Noszenie węgla w wiadrach z piwnicy na 3 piętro odbiło się na zdrowiu Wnioskodawczyni (naderwanie mięśnia barku). Trudne warunki mieszkaniowe odbiły się na zdrowiu Wnioskodawczyni i jej dzieci.

W dniu 12 maja 2012 r. wyrokiem Sądu zostało rozwiązane małżeństwo Wnioskodawczyni z winy męża. Po rozwodzie Wnioskodawczyni samotnie wychowuje dwójkę dzieci. Z troski o ich zdrowie i byt Wnioskodawczyni była zmuszona do podjęcia takich a nie innych kroków.

W dniu 24 sierpnia 2018 r. została przepisana (brat dokonał darowizny) na Wnioskodawczynię część lokalu mieszkalnego należąca do jej brata w wysokości 50%. Od tamtej pory Wnioskodawczyni jest jedyną właścicielką lokalu mieszkalnego. Dzięki temu Wnioskodawczyni mogła sprzedać lokal mieszkalny. Po sprzedaniu lokalu Wnioskodawczyni ma możliwość zakupienia mieszkania w B. Akt notarialny zostanie spisany 4 grudnia 2018 r. Lokal mieszkalny, którego Wnioskodawczyni zostanie właścicielką będzie miał powierzchnię 68,80 m². Nowy lokal w B. bardzo poprawi warunki mieszkaniowe Wnioskodawczyni i jej dzieci. Jest to lokal zadbany, czysty, nie będzie trzeba nosić węgla do pieca, gdyż jest on ogrzewany z sieci ciepłowniczej. Jest to lokal większy niż sprzedany w K. Z lokalu tego Wnioskodawczyni ma blisko do pracy, a dzieci, gdyż jeszcze się uczą, mają blisko do szkoły.

W lokalu mieszkalnym w K. Wnioskodawczyni mieszkała w okresie od urodzenia do lipca 2016 r. W lokalu mieszkalnym w B. mieszka od sierpnia 2016 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w związku ze sprzedażą mieszkania objętego ulgą wynikającą z art. 16 ust. 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 r. Wnioskodawczyni może liczyć na utrzymanie tej ulgi jeśli przeznaczy środki na zakup innego lokalu mieszkalnego?

Zdaniem Wnioskodawczyni, spełnia warunek określony w art. 16 ust. 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn i nie traci przyznanej jej ulgi. Mimo, że nie upłynęło jeszcze 5 lat od nabycia lokalu mieszkalnego, to pieniądze otrzymane ze sprzedaży mieszkania Wnioskodawczyni przeznacza na zakup innego lokalu mieszkalnego, a powód sprzedaży mieszkania był spowodowany trudną sytuacją życiową.

Artykuł 16 ust. 8 brzmi następująco: "Warunek określony w ust. 2 pkt 5 lit. b uważa się za spełniony również wtedy, gdy budynek lub lokal mieszkalny (udział w budynku lub lokalu) albo spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego (udział w takim prawie) został zbyty przed rozpoczęciem zamieszkiwania, ze względu na konieczność zmiany warunków miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia."

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Na wstępie należy wskazać, że przedmiotem niniejszej interpretacji - zgodnie z treścią wniosku - jest możliwość zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn w związku ze zbyciem lokalu mieszkalnego nabytego m.in. w udziale 1/2 w drodze spadku po zmarłej w 2003 r. matce.

Ponieważ opisane we wniosku nabycie tytułem spadku nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r. (tj. 26 sierpnia 2003 r. - z dniem śmierci matki Wnioskodawczyni), w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629, z późn. zm.) - do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514, z późn. zm.) - podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem spadku.

W myśl art. 5 ww. ustawy - obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy - obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku.

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Gdy nabycie w drodze darowizny nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność dokonania tej darowizny (art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn - podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

W myśl art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy - opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9 637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy - wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca, a zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 cyt. ustawy - do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Z treści art. 16 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy wynika, że w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej - nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

W myśl art. 16 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ulga, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

Zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. - nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia.

Stosownie do art. 16 ust. 8 cyt. ustawy w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. - warunek określony w ust. 2 pkt 5 uważa się za spełniony również wtedy, gdy budynek lub lokal został zbyty przed rozpoczęciem zamieszkiwania ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia.

Celem norm zawartych w treści ww. art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest nieobciążanie osób najbliższych darczyńcy czy spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat. Warunkiem niezbędnym do skorzystania z ulgi przewidzianej w art. 16 ww. ustawy jest łączne spełnienie wszystkich zawartych w tym przepisie warunków.

Prawo do tej ulgi przysługuje również w przypadkach, gdy wymienione osoby - po zamieszkaniu w nabytym w ten sposób budynku lub lokalu czy też przed zamieszkaniem tam - znajdują się w sytuacji życiowej powodującej konieczność zmiany warunków mieszkaniowych, skutkującej zbyciem przedmiotu tej darowizny czy masy spadkowej, przed upływem okresu określonego w art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy.

Przepisy ustawy nie definiują pojęcia "konieczność zmiany warunków mieszkaniowych". W świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego konieczność zmiany warunków mieszkaniowych w rozumieniu art. 16 ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdyż chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany (Wyrok NSA z 7 marca 2002 r., sygn. akt I SA/Wr 2910/01).

Zgodnie zatem z wyrażonym w orzecznictwie sądowym stanowiskiem, konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas, gdy zachodzi nagła, nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik. Konieczna zmiana warunków lub miejsca zamieszkania występuje wówczas, gdy korzystający z ulgi spadkobierca z uwagi na zaistniałą sytuację życiową nie może dłużej zamieszkiwać w nabytej w spadku nieruchomości. Z koniecznością taką mamy do czynienia przykładowo, jeśli warunki mieszkaniowe wymagają poprawy czy musi nastąpić zmiana miejsca zamieszkania.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni otrzymała w spadku po matce zmarłej w 2003 r. udział w lokalu mieszkalnym w K. wynoszący 1/2. Pozostały udział (1/2) otrzymała w drodze darowizny od brata w sierpniu 2018 r. Przy czym w stosunku do udziału nabytego w spadku po matce Wnioskodawczyni skorzystała z ulgi z art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W lokalu mieszkalnym w K. Wnioskodawczyni mieszkała 44 lata, od urodzenia do lipca 2016 r. Dnia 31 lipca 2016 r. Wnioskodawczyni utraciła pracę i nie mogła jej znaleźć przez prawie dwa lata. Poszukiwania pracy zmusiły Wnioskodawczynię do opuszczenia rodzinnego miejsca zamieszkania i poszukiwania pracy w odległych miejscach m.in. w B. Od dnia 1 lipca 2018 r. Wnioskodawczyni podjęła pracę w B. Ponadto lokal o powierzchni 55,70 m², w którym Wnioskodawczyni nabyła udział w spadku był zawilgocony i zagrzybiony. Lokal znajduje się na poddaszu. Jest nieizolowany termicznie, latem jest tam bardzo gorąco a zimą bardzo zimno. Lokal był ogrzewany piecem węglowym znajdującym się w łazience. Piec stanowił zagrożenie dla dzieci, gdyż zdarzały się sytuacje przegrzania instalacji. Z braku środków finansowych Wnioskodawczyni nie mogła kupić i zainstalować ogrzewania gazowego. Węgiel do pieca należało nosić z piwnicy na trzecie piętro co doprowadziło do naderwania mięśnia barku u Wnioskodawczyni. Małżeństwo Wnioskodawczyni zostało rozwiązane przez Sąd z winy męża. Dnia 24 sierpnia 2018 r. została przepisana na Wnioskodawczynię część mieszkania należąca do brata. Dzięki temu Wnioskodawczyni może sprzedać mieszkanie i nabyć nowe mieszkanie. Lokal, którego Wnioskodawczyni zostanie właścicielką ma 68,80 m² powierzchni, jest zadbany, czysty, nie trzeba nosić węgla z piwnicy ponieważ jest ogrzewany z sieci ciepłowniczej. Wnioskodawczyni ma blisko do pracy a dzieci do szkoły. W lokalu tym Wnioskodawczyni mieszka od sierpnia 2016 r.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że z treści wniosku wynika, iż w przypadku Wnioskodawczyni zachodziła konieczność zmiany warunków mieszkaniowych uzasadniona sytuacją osobistą i mieszkaniową Wnioskodawczyni. Od sierpnia 2018 r. Wnioskodawczyni jest właścicielką całego lokalu, co umożliwia jego sprzedaż. Dnia 4 grudnia 2018 r. miało nastąpić nabycie nowego lokalu mieszkalnego.

Tym samym jeżeli rzeczywiście Wnioskodawczyni nabyła nowy lokal mieszkalny nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od zbycia nabytego w spadku lokalu, to w sytuacji opisanej przez Wnioskodawczynię nie dochodzi do utraty ulgi przyznanej decyzją Naczelnika Urzędu Skarbowego. Zostały bowiem spełnione przesłanki określone w art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W tym miejscu należy wskazać, że organ wydający interpretację jest związany opisem stanu faktycznego przedstawionym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Nie jest obowiązany ani uprawniony do prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie. Natomiast wszystkie okoliczności sprawy mogą być przedmiotem oceny w postępowaniu podatkowym, do prowadzenia którego upoważniony jest naczelnik właściwego urzędu skarbowego.

We własnym stanowisku Wnioskodawczyni wskazała, że spełniła warunek określony w art. 16 ust. 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn i nie traci przyznanej ulgi. Tymczasem do Wnioskodawczyni w ogóle nie ma zastosowania art. 16 ust. 8 ww. ustawy ale art. 16 ust. 7. Wobec tego mimo, że Wnioskodawczyni nie traci prawa do ulgi nie można było stanowiska Wnioskodawczyni opartego o art. 16 ust. 8 uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Do wniosku Wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest zobowiązany ani uprawniony do oceny dokumentów; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.