Nowość 0111-KDIB2-2.4014.13.2024.2.MM

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA - stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 stycznia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 4 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego działu spadku. Uzupełnił go Pan - w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 9 kwietnia 2024 r. (data wpływu 15 kwietnia 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Rodzice Pana i Pańskiego brata - J. i R. małżonkowie B. już zmarli. Postępowania spadkowe po Pana rodzicach zostały już przeprowadzone - wpierw po ojcu przed Sądem Rejonowym w... w 2020 r., a następnie po matce przed notariuszem w... w 2023 r. Rodzice byli na prawach majątkowej małżeńskiej wspólności ustawowej właścicielami lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, objętego księgą wieczystą nr..

Obecnie w księdze tej wpisani są: J. B. (Pana matka) w udziałach 1/2 i 1/6 części, Z. B. (Pana brat) w udziale 1/6 części i Pan w pozostałym udziale 1/6 części. Po przeprowadzeniu sprawy spadkowej po zmarłej matce J. B. (APD z 22 grudnia 2023 r. zarejestrowany pod numerem XXX) stał się Pan wraz z bratem współwłaścicielem ww. lokalu w udziałach po 1/2 części. Ww. lokal stanowił pierwotnie majątek wspólny Pana zmarłych rodziców. Wraz z bratem jako następcy prawni J. i R. małżonków B. zamierzacie teraz dokonać notarialnie podziału ww. majątku wspólnego zmarłych rodziców w ten sposób, że w wyniku tego podziału opisany wyżej lokal przypadnie w całości na rzecz jednego z Was za spłatę połowy jego wartości na rzecz tego z Was, który zrzeknie się prawa do ww. nieruchomości.

W uzupełnieniu wniosku wyjaśnił Pan, że w wyniku podziału majątku nabytego po rodzicach lokal mieszkalny stanie się Pana własnością.

Pytania

1) Czy w powyższym stanie faktycznym mamy do czynienia z podziałem majątku wspólnego zmarłych małżonków przez ich następców prawnych, czy z działem spadku między spadkobiercami?

2) Czy w powyższym stanie faktycznym w związku z nabyciem przez Pana lokalu w wyniku podziału majątku po rodzicach i spłatą brata, będzie Pan musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, według uzyskanej przez Pana wiedzy w kancelariach notarialnych, zamierzona przez Pana czynność jest podziałem majątku wspólnego zmarłych małżonków przez ich następców prawnych. Czynność ma dotyczyć składnika objętego wspólnością majątkową małżeńską i nie ma znaczenia czy podział taki dokonują żyjący małżonkowie (np. po rozwodzie), czy ich następcy prawni. Skoro następcy prawni zmarłego małżonka mogą wystąpić do sądu o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, to również są uprawnieni do dokonania podziału majątku wspólnego zmarłego małżonka czy małżonków.

Jeśli zamierzona przez Pana i Pańskiego brata czynność jest podziałem majątku wspólnego zmarłych rodziców, to nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych w sytuacji spłaty wychodzącego ze współwłasności współwłaściciela, gdyż jest to czynność nie objęta zakresem art. 1 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 295):

Podatkowi podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Podatkowi podlegają orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Powołane powyżej przepisy regulują opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącznie takich umów o dział spadku oraz umów o zniesienie współwłasności (lub orzeczeń sądu w tym przedmiocie), z którymi związane są spłaty lub dopłaty.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że wraz z bratem jest Pan współwłaścicielem lokalu mieszkalnego, który stanowił pierwotnie majątek wspólny Państwa zmarłych rodziców. Lokal został nabyty przez Pana i Pańskiego brata w drodze spadku po rodzicach. Po śmierci Pana ojca lokal mieszkalny należał do Pana matki w udziałach 1/2 i 1/6 części, do Pana brata w udziale 1/6 części i do Pana w pozostałym udziale 1/6 części. Po przeprowadzeniu sprawy spadkowej po zmarłej matce stał się Pan wraz z bratem współwłaścicielem ww. lokalu w udziałach po 1/2 części. Wraz z bratem zamierzacie Państwo dokonać notarialnie podziału ww. majątku wspólnego zmarłych rodziców w ten sposób, że w wyniku tego podziału lokal mieszkalny przypadnie w całości na Pana rzecz w zamian za spłatę połowy jego wartości na rzecz Pana brata, który zrzeknie się prawa do ww. nieruchomości.

Pana zdaniem, planowana czynność będzie podziałem majątku wspólnego zmarłych małżonków przez ich następców prawnych. W konsekwencji, podział majątku wspólnego małżonków jako czynność nie objęta zakresem ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu.

Z Pana stanowiskiem nie można się zgodzić.

Kwestie stosunków majątkowych w małżeństwie reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2809).

W myśl art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

W myśl art. 43 § 1 i § 2 ww. Kodeksu:

§ 1 Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

§ 2 Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.

Ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków, ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna, bezudziałowa. Wspólność majątkowa małżeńska oparta jest na małżeństwie, jako stosunku prawnym osobistym. Wspólność ustawowa ustaje z chwilą śmierci jednego z małżonków i staje się współwłasnością w częściach ułamkowych a prawa i rzeczy, w których udział miał zmarły małżonek podlegają dziedziczeniu.

Zgodnie z art. 46 ww. Kodeksu:

W sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku.

Natomiast w myśl art. 1035 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.):

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.

W myśl art. 1037 § 1 cyt. ustawy:

Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Dział spadku jest instytucją z zakresu prawa spadkowego, polegającą na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Działu spadku można dokonać poprzez przyznanie majątku np. jednemu spadkobiercy lub fizyczny podział rzeczy, tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom. Przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli może wiązać się z obowiązkiem dokonania spłaty na rzecz pozostałych.

Mając na uwadze powyższe przepisy i przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że jest Pan spadkobiercą swoich rodziców. Planuje Pan podzielić majątek nabyty w spadku. Planowana przez Pana czynność będzie zatem działem spadku, ponieważ dotyczyć będzie zniesienia wspólności majątku, który Pan i Pana brat nabyliście w spadku. Nie ma znaczenia, że dzielony majątek - lokal mieszkalny - stanowił majątek wspólny Pana rodziców. Lokal mieszkalny nie stanowi już majątku wspólnego Pana rodziców lecz jest współwłasnością Pana i Pańskiego brata. Tym samym nie dojdzie do podziału majątku wspólnego spadkodawców lecz do podziału majątku spadkobierców.

Nie można więc zgodzić się z Panem, że pomiędzy Panem i Pańskim bratem dojdzie do podziału majątku wspólnego zmarłych małżonków (rodziców).

Możliwość wystąpienia następców prawnych zmarłego małżonka do sądu o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, nie oznacza, że spadkobiercy są również uprawnieni do dokonania podziału majątku wspólnego zmarłego małżonka czy małżonków. Tytułem prawnym, na podstawie którego nabył Pan prawo do majątku objętego wspólnością małżeńską swoich rodziców jest spadkobranie i jedynym sposobem podziału tak nabytego majątku jest dział spadku.

Jak już wskazano powyżej, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podlega dział spadku, jeżeli wiąże się on z obowiązkiem spłat lub dopłat.

Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym (stanowiącym współwłasność) i występuje wówczas przy dziale spadku lub zniesieniu współwłasności, gdy całość majątku spadkowego (majątku objętego współwłasnością) przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców (współwłaścicieli). Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców (współwłaścicieli), gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku (udziałem w majątku objętym współwłasnością).

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2 powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Na podstawie art. 4 pkt 5 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy z zastrzeżeniem art. 5, ciąży - przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności - na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy:

Podstawę opodatkowania stanowi - przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy:

Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a ww. ustawy:

Stawka podatku m.in. od umów o dział spadku przy przeniesieniu własności nieruchomości wynosi - 2%.

Stosownie do art. 10 ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy:

Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.

Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

W związku z powyższym, wskazać należy, że dział spadku z obowiązkiem spłaty, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, będzie ciąży na Panu jako podmiocie nabywającym rzecz ponad udział w spadku. W wyniku działu spadku otrzyma Pan nieruchomość (lokal mieszkalny) na wyłączną własność. Zatem wartość otrzymanego przez Pana majątku przewyższy wartość Pana udziału w majątku spadkowym. W konsekwencji powyższego będzie ciążył na Panu obowiązek podatkowy, ponieważ nabędzie Pan majątek o wyższej wartości niż wartość udziału jaki Pan posiada w spadku. Podstawą opodatkowania zgodnie z ww. art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy będzie 1/2 wartości rynkowej lokalu mieszkalnego czyli wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku.

Reasumując, Pana stanowisko, że planowany podział majątku wspólnego nie będzie podlegał opodatkowaniu jako czynność nieobjęta zakresem ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe. Podział majątku wspólnego, który Pan i Pana brat nabyliście w drodze spadku po rodzicach zostanie dokonany na podstawie działu spadku z obowiązkiem spłaty. Natomiast na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega dział spadku, któremu towarzyszą spłaty lub dopłaty.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

POUCZENIE o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

POUCZENIE o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w.. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 z późn. zm.; dalej jako "p.p.s.a.").

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 p.p.s.a.). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 p.p.s.a.):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 p.p.s.a.), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a p.p.s.a.).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a p.p.s.a.).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.).