Wiktorowska Ewa, Ustalenie, czy wykonawca podlega wykluczeniu z postępowania na podstawie obligatoryjnych przesłanek wykluczenia

Ustalenie, czy wykonawca podlega wykluczeniu z postępowania na podstawie obligatoryjnych przesłanek wykluczenia

Podstawy wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zostały podzielone po nowelizacji ustawy - Prawo zamówień publicznych z dnia 22 czerwca 2016 r. na obligatoryjne i fakultatywne.

Nowelizacja wdrożyła wszystkie przesłanki z dyrektyw stanowiące obligatoryjne podstawy wykluczenia, a więc wprowadziła obowiązek wykluczenia tych wykonawców, którzy dopuścili się określonych kategorii przestępstw uznanych przez ustawodawcę unijnego za szczególnie szkodliwe dla interesu publicznego - przestępstwa potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub naruszenie obowiązków dotyczących płatności podatków lub opłacania składek na ubezpieczenie społeczne potwierdzone prawomocnym wyrokiem lub ostateczną decyzją administracyjną. Artykuł 57 dyrektywy 2014/24/UE określa, w jakich sytuacjach zamawiający wyklucza wykonawcę z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, gdy stwierdzi - po weryfikacji przeprowadzonej zgodnie z przepisami - lub gdy w inny sposób zdobędzie informację, że w stosunku do tego wykonawcy został wydany prawomocny wyrok z powodu dopuszczenia się jednego z takich czynów, jak:

1) udział w organizacji przestępczej (w rozumieniu art. 1 Konwencji w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich, Dz. Urz. WE C 316 z 27.11.1995, s. 48);

2) korupcja rozumiana zgodnie z definicją zawartą w art. 3 Konwencji w sprawie zwalczania korupcji urzędników Wspólnot Europejskich i urzędników państw członkowskich Unii Europejskiej (Dz. Urz. WE C 195 z 25.06.1997, s. 1) i w art. 2 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2003/568/WSiSW z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym (Dz. Urz. WE L 192 z 31.07.2003, s. 54). Ta podstawa wykluczenia obejmuje również korupcję zdefiniowaną w prawie krajowym instytucji zamawiającej (podmiotu zamawiającego) lub wykonawcy;

3) nadużycie finansowe - w rozumieniu art. 1 Konwencji w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz. Urz. WE C 316 z 27.11.1995, s. 48);

4) przestępstwa terrorystyczne lub przestępstwa związane z działalnością terrorystyczną, rozumiane zgodnie z definicją zawartą w art. 1 i 3 decyzji ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie zwalczania terroryzmu (Dz. Urz. WE L 164 z 22.06.2002, s. 3). Ta podstawa wykluczenia obejmuje również podżeganie do popełnienia przestępstwa, pomocnictwo, współsprawstwo lub usiłowanie popełnienia przestępstwa, o których mowa w art. 4 tejże decyzji ramowej;

5) pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu rozumiane zgodnie z definicją zawartą w art. 1 dyrektywy 2005/60AA/E Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (Dz. Urz. UE L 309 z 25.11.2005, s. 15);

6) praca dzieci i inne formy handlu ludźmi rozumiane zgodnie z definicją zawartą w art. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępującej decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW (Dz. Urz. UE L 101 z 15.04.2011, s. 1).

Wykluczenie dotyczy zarówno samego wykonawcy, jak i sytuacji, gdy w stosunku do jakiejkolwiek osoby będącej członkiem organów administracyjnych, zarządzających lub nadzorczych wykonawcy, lub posiadającej w przedsiębiorstwie wykonawcy uprawnienia do reprezentowania, uprawnienia decyzyjne lub kontrolne, został wydany prawomocny wyrok z jednego z wyżej wymienionych powodów orzeczeniem sprzed najwyżej pięciu lat lub w którym okres wykluczenia określony bezpośrednio w wyroku nadal obowiązuje.

Wykluczenie wykonawcy następuje, gdy zachodzą w stosunku do niego i ww. osób zarówno przesłanki obligatoryjne (art. 57 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE), jak i przesłanki fakultatywne (art. 57 ust. 4 dyrektywy 2014/24/UE), o ile wykonawca nie skorzystał skutecznie z instytucji self-cleaningu (samooczyszczenia), pozwalającej w określonych okolicznościach na uchylenie się od skutków istnienia podstaw wykluczenia wykonawcy. Instytucja ta nie przysługuje wykonawcy, który został prawomocnym wyrokiem wykluczony z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub w postępowaniu o udzielenie koncesji. Nie będzie on uprawniony do skorzystania z możliwości self-cleaningu w okresie wykluczenia wynikającego z wyroku sądu w państwach członkowskich, w których taki wyrok jest obowiązujący.

Do polskiego sytemu prawnego wprowadzono jako podstawy obligatoryjne wykluczenia wykonawcy zarówno wszystkie podstawy określone w art. 57 ust. 1 i 2 dyrektywy 2014/24/UE, jak i wybrane fakultatywne podstawy wykluczenia określone w art. 57 ust. 4 tej dyrektywy.

Do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wykonawca dołącza aktualne na dzień składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczenie w zakresie wskazanym przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w SIWZ. Informacje zawarte w oświadczeniu stanowią wstępne potwierdzenie, że wykonawca:

1) nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu;

2) spełnia kryteria selekcji, o których mowa w art. 51 ust. 2, art. 57 ust. 3 i art. 60d ust. 3 p.z.p.

Jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 p.z.p., to oświadczenie to wykonawca składa w formie jednolitego dokumentu.

Obok wykonawcy badaniu podstaw wykluczenia podlegają również podmioty, które udostępniają wykonawcy swoje zasoby, a także na żądanie zamawiającego oświadczenia, o których mowa w art. 25a ust. 1 p.z.p., składają podwykonawcy, na których zasobach wykonawca polega, lub oświadczenia o nich składa sam wykonawca w zależności od wartości zamówienia.

Po upływie terminu przewidzianego na złożenie odpowiednio wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub oferty zamawiający przystępuje do badania tych, które zostały złożone w terminie. W przypadku ofert czynność badania jest poprzedzona publiczną sesją ich otwarcia w trybie art. 86 p.z.p. Następnie na podstawie wstępnego oświadczenia wykonawcy złożonego na podstawie art. 25a ust. 1 p.z.p. zamawiający bada, czy wykonawca podlega wykluczeniu z postępowania. W przypadku zastosowania przez zamawiającego przepisu art. 24aa p.z.p. zamawiający może najpierw dokonać oceny ofert, a następnie zbadać, czy wykonawca, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza, nie podlega wykluczeniu i spełnia warunki udziału w postępowaniu.