WPI/200000/43/788/2020 - Brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi Spółki z tytułu pełnienia przez niego funkcji prokurenta na podstawie uchwały zarządu

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020. poz. 266 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 9 października 2020r. przez Przedsiębiorcę (...) w sprawie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi Spółki z tytułu pełnienia przez niego funkcji prokurenta na podstawie Uchwały Zarządu.

Wnioskiem z 9 października 2020r. uzupełnionym w zakresie formalnym 27.10.2020r. (zwana dalej: "Przedsiębiorcą") wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (zwany dalej: "Zakładem") o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Przedsiębiorca wskazał, iż Wnioskodawca działa formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka zatrudnia pracowników i jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne. W spółce działa zarząd reprezentujący i prowadzący sprawy spółki na podstawie powołania uchwałą zgromadzenia wspólników, zgodnie z art. 201 ustawy z dnia 15 września 2000r. - Kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.). Zarząd zamierza udzielić prokury, zgodnie z art. 208 § 6 k.s.h. oraz art. 109 (1) i 109(2) Kodeksu cywilnego dwóm osobom:

1. Wspólnikowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednocześnie ten przyszły prokurent nie będzie pracownikiem spółki, ani nie będzie stroną umowy zlecenia lub innej umowy cywilnoprawnej ze spółką, ani nie będzie pełnił żadnej funkcji w organach spółki przekształconej.

2. Osobie, która w momencie składania wniosku jest zatrudniona w spółce na podstawie umowy o pracę. Osoba ta jako przyszły prokurent będzie podlegać obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu świadczenia pracy na rzecz Przedsiębiorcy.

Zakres obowiązków prokurentów nie będzie wynikał ze stosunku pracy, umowy zlecenia, ani innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. Zarząd nie będzie przewidywał nawiązywania z prokurentami stosunku pracy ani innych stosunków obligacyjnych z tego tytułu. Zarząd spółki zamierza przyznać prokurentom wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji prokurenta. Podstawą wypłaty wynagrodzenia będzie uchwała zarządu. Wobec powyższego Przedsiębiorca kieruje następujące pytania:

1. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jako płatnik składek, powinna odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłacanego przez spółkę wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji prokurenta spółki wypłacanego na podstawie uchwały zarządu, jeżeli powołany prokurent nie będzie pracownikiem Przedsiębiorcy nie będzie stroną umowy cywilnoprawnej, ani nie będzie pełnić żadnej funkcji w organach Spółki?

2. Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako płatnik składek powinna odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłacanego przez spółkę wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji prokurenta spółki wypłacanego na podstawie uchwały zarządu, jeżeli przyszły prokurent podlega obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu świadczenia pracy na rzecz Przedsiębiorcy, a zakres obowiązków wynikających ze stosunku pracy nie obejmuje pełnienia funkcji prokurenta?

Zdaniem Przedsiębiorcy, pełnienie funkcji prokurenta, wyłącznie na podstawie uchwały o powołaniu, bez nawiązywania w związku z nim odrębnego stosunku prawnego nie rodzi obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zarówno w przypadku, gdy przyszły prokurent nie będzie pracownikiem Przedsiębiorcy, ani nie będzie pełnił żadnej funkcji w organach Przedsiębiorcy, jak również w przypadku, gdy przyszły prokurent jest pracownikiem Przedsiębiorcy. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: U.S.U.S.), z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Za pracownika natomiast uważa się, zgodnie z art. 3 u.s.u.s. osobę pozostającą w stosunku pracy lub także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W doktrynie wskazuje się, że określony w art. 6 u.s.u.s. katalog podmiotów, które podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym ma charakter zamknięty (Por. A. Radzisław. Art. 6 w: J. Wantoch-Rekowski (red.) Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz.; P. Kostrzewa (red.) Art. 6. w: Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz.). Zatem, w celu ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie, czy dana osoba jest wpisana w krąg podmiotów wymienionych w art. 6 u.s.u.s. Osoby wymienione w komentowanym przepisie są, jak wspomniano, objęte obowiązkowymi ubezpieczeniami i stają się stroną stosunku ubezpieczenia społecznego, który powstaje z mocy ustawy. Osoby te podlegają, zgodnie z art. 11 ust. 1 oraz 12 ust. 1 u.s.u.s., ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu. Prokura, zgodnie z art. 109(l) Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do odpowiedniego rejestru, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 208 § 6 i 7 k.s.h. powołanie prokurenta następuje za zgodą wszystkich członków zarządu. Odwołać prokurenta może każdy członek zarządu. Samo powołanie, w świetle omawianych przepisów, jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem tak nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego np. umowy o pracą lub umowy cywilnoprawnej. Nawiązanie takiego stosunku zależy jednak od decyzji spółki, ponieważ sam tak ukształtowany stosunek organizacyjny w świetle obowiązujących przepisów może być wyłączną podstawą wykonywania obowiązków prokurenta. Poprzez samo powołanie w rozumieniu k.s.h. prokurent spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie staje się pracownikiem czy zleceniobiorcą.

Podstawa wykonywania zadań przez prokurentów w przedstawianym przez Przedsiębiorcę stanie faktycznym to uchwała zarządu o powołaniu prokurentów. Zadania obu prokurentów będą wykonywane wyłącznie na tej podstawie. W przypadku prokurenta będącego jednocześnie zatrudnionym w spółce, zakres obowiązków pracowniczych nie obejmuje pełnienia funkcji prokurenta i reprezentacji spółki.

Wykonywanie obowiązków prokurenta na mocy powołania nie zostało uwzględnione w katalogu z art. 6 u.s.u.s. Prokurent działający na podstawie uchwały zarządu w sprawie jego powołania nie będzie zatem zaliczany do kręgu ubezpieczonych. Treść przepisu art. 6 oraz art. 11 i 12 u.s.u.s. pozwala uznać, iż powołanie w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji prokurenta spółki (na podstawie art. 208 k.s.h.) nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom, a tym samym nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 5 marca 2008 r. (III AUa 651/07) także potwierdza takie rozumienie stosunku wynikającego z powołania prokurenta przez zarząd spółki: "prokura stanowi szczególny rodzaj pełnomocnictwa i nie skutkuje obowiązkami przewidzianymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych".

Ad finem, prokurent powołany przez zarząd przekształconej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom społecznym. Jego przychód z tytułu wynagrodzenia za pełnienie tej funkcji nie będzie stanowił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Prokurent spółki może pełnić swą funkcję i uzyskiwać wynagrodzenie na podstawie wyłącznie stosunku organizacyjnego jakim jest powołanie na podstawie k.s.h. bez obowiązku zawierania umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Niezależnie od faktu, czy:

Stanowisko Przedsiębiorcy w tym przedmiocie oparte zostało przede wszystkim na analizie przepisów prawa powszechnie obowiązującego oraz stanowisk doktryny, judykatury oraz stanowisk wyrażanych w orzeczeniach wydawanych przez organy administracji publicznej. Potwierdzenie stanowiska Przedsiębiorcy, poza wyżej wspomnianym orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku można znaleźć również w wydawanych wcześniej interpretacjach organów administracji publicznej, w tym w Interpretacji wydanej przez ZUS 0/ Gdańsk, w którym organ stwierdził, że: "(...) Poprzez ustanowienie prokurenta pomiędzy spółką a prokurentem powstaje stosunek organizacyjno-prawny, który nie rodzi obowiązku ubezpieczeń, a w konsekwencji przychód z tytułu wynagrodzenia za pełnienie funkcji prokurenta spółki nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Podobnie w Interpretacji ZUS wydanej przez ZUS O/Gdańsk: "(...) Ubezpieczeniom społecznym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę w zamkniętym katalogu określonym w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Treść tego przepisu pozwala uznać, iż takie powołanie - bezumowne powierzenie pełnienia funkcji prokurenta nie stanowi samoistnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczenia. (...)". Do tego zagadnienia odniósł się również ZUS Ο/Lublin w Interpretacji wydane; w której wskazano, że: "(...) Samo pełnienie funkcji prokurenta spółki nie skutkuje jeszcze powstaniem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Również fakt osiągania przez prokurenta wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji nie rodzi obowiązku opłacania składek, jeśli nie jest ono związane z powstaniem określonego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych w wyniku zawarcia np. umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. (...)".

Przedsiębiorca w złożonym wniosku przedstawił dwa zdarzenia przyszłe, jednakże Zakład w niniejszej decyzji odniósł się wyłącznie do ustalenia braku obowiązku ubezpieczeń społecznych dla osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, która będzie jednocześnie pełniła funkcję prokurenta na podstawie powołania uchwałą Zarządu Spółki, natomiast w zakresie drugiego zagadnienia procedował odrębnie.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy Zakład zważył, co następuje:

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Natomiast, zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020r. poz. 1398 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy, uzależniając zaistnienie tegoż obowiązku od podstawy prawnej, z której wynika pełniona funkcja. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej.

Z treści ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2020r. poz. 1740 z późn. zm.) wynika, że prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W konsekwencji prokura, jako szczególna forma pełnomocnictwa, wynika z oświadczenia woli mocodawcy - Przedsiębiorcy, natomiast nie musi wynikać z umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Stosownie do treści art. 208 § 6 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t,j. Dz. U. z 2020r. poz. 1526 z późn. zm.) prokurent w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością jest powoływany przez zarząd.

Z treści wniosku złożonego 9 października 2020r. wynika, iż Przedsiębiorca uchwałą Zarządu Spółki powołał osobę będącą jednocześnie pracownikiem Spółki do pełnienia funkcji prokurenta i reprezentacji Spółki. Wspomniana uchwała jest również podstawą do przyznania i wypłaty wynagrodzenia prokurentowi za pełnioną funkcję.

Należy zauważyć, że wskazany powyżej art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie zalicza do ubezpieczonych osoby ustanowionej jako prokurent spółki, a jednocześnie nie zawierającej z tą spółką żadnej umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. W konsekwencji, samo pełnienie funkcji prokurenta spółki na podstawie uchwały Zarządu, jak również osiąganie z tego tytułu, ustalonego w drodze uchwały, wynagrodzenia, nie skutkuje jeszcze powstaniem obowiązku ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie jest ono związane z powstaniem określonego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych wskazanego w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w wyniku np. zawarcia umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.

Powyższe oznacza, że pełnienie funkcji prokurenta wyłącznie na podstawie powołania uchwałą Zarządu Spółki przez osobę zatrudnioną równocześnie na podstawie umowy o pracę, z której nie wynikają czynności związane z prokurą, nie będzie rodziło po stronie Przedsiębiorcy obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w związku z wypłatą wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji prokurenta.

Mając powyższe na uwadze, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym 9 października 2020r., uzupełnionym 27 października 2020r., przez Przedsiębiorcę

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Przedsiębiorcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład wyłącznie w sprawie Przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla Przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.