IPTPB2/4511-304/15-4/AK - PIT w zakresie opodatkowania odszkodowania

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) w związku z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 4 maja 2015 r. (data wpływu 11 maja 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 28 lipca 2015 r., (data wpływu 5 sierpnia 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 11 maja 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613). Pismem z dnia 21 lipca 2015 r., nr IPTPB2/4511-304/15-2/AK, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ww. ustawy, wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia. Wezwanie wysłano w dniu 21 lipca 2015 r. (data doręczenia 27 lipca 2015 r.), natomiast w dniu 5 sierpnia 2015 r. do tutejszego Organu wpłynęła odpowiedź na ww. wezwanie (data nadania 3 sierpnia 2015 r.).

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz właścicielem lokalu mieszkalnego. Wnioskodawcy została wyrządzona szkoda wskutek zalania tego lokalu mieszkalnego. Okoliczności sprawy wskazują, że nastąpiło to w wyniku winy nieumyślnej sąsiada Wnioskodawcy. Wnioskodawca jest stroną umowy ubezpieczenia, na podstawie której wypłacono Mu odszkodowanie z tytułu opisanej powyżej szkody. Zostało ono pomniejszone o franszyzę redukcyjną (wypłata nastąpiła w roku podatkowym 2015). Odszkodowanie to odpowiada wartości wyrządzonej szkody pomniejszonej o wartość franszyzy redukcyjnej i obejmuje wyłącznie stratę (damnum emergens), a nie obejmuje utraconych korzyści (lucrum cessans), bowiem takie nie powstały. Wskazany lokal mieszkalny, jak i inne składniki majątku, na których została wyrządzona szkoda, nie są używane do prowadzenia działalności gospodarczej.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że przedmiotowa szkoda powstała w dniu 4 kwietnia 2015 r. W wyniku szkody zostały uszkodzone elementy stałe mieszkania, tj. wykładziny, panele podłogowe, gładzie itp. Wnioskodawca nie występował z roszczeniem do sprawcy szkody. Przedmiotowe odszkodowanie zostało wypłacone w ramach polisy - ubezpieczenia majątkowego (lokalu mieszkalnego). Umowa ubezpieczenia została zawarta w dniu 25 lipca 2014 r. Zdarzenia objęte tym ubezpieczeniem to: pożar, uderzenie pioruna, eksplozja, uderzenie lub upadek statku powietrznego, silny wiatr, grad, zamach przestępczy, terroryzm, trzęsienie ziemi, obsunięcie ziemi, zapadanie ziemi, zalanie, zalanie przez osoby trzecie, wyciek wody z akwarium, powódź, deszcz ulewny, lawina, śnieg i lód, dym i sadza, uderzenie pojazdu mechanicznego, fala dźwiękowa, przepięcie, stłuczenie szyb oraz koszty: akcja ratownicza, uprzątnięcie pozostałości po szkodzie, rozbiórka, transport, składowanie, usunięcie przyczyn powstania awarii.

Okres obowiązywania ubezpieczenia to 1 sierpień 2014 r. - 31 lipiec 2015 r. Wnioskodawca uzyskał odszkodowanie wyłącznie ze wskazanej polisy ubezpieczeniowej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym stanie faktycznym wypłacone odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.; dalej jako: ustawa o PIT), wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem:

Ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r.,. poz. 121, z późn. zm.; dalej jako: k.c.). Zgodnie z art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Zgodnie z § 2 tego artykułu, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W przepisie tym ustawodawca wyraźnie zaznaczył, co należy brać pod uwagę ustalając jego wysokość; potwierdza to stanowisko doktryny prawa cywilnego, zgodnie z którym art. 361 § 2 k.c. wyznacza zakres obowiązku odszkodowawczego (zob. A. Oiejniczak, Komentarz do art. 361 Kodeksu cywilnego Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, LEX 2014, pkt 10.

Co więcej, jak wynika z wyżej przytoczonego art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. A contrario, korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Rozumienie to prezentowane jest przez doktrynę prawa podatkowego (zob. A. Nowak, Komentarz do art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych W. Nykiel, A. Mariański, Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych 2014, wyd. ODDK, Gdańsk 2014, s. 328).

Wobec powyższego należy wskazać, że w opisanym stanie faktycznym wypłacone odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwagi na to, że korzysta ono ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych wobec spełnienia przesłanek z powyższego przepisu i niespełnienia żadnej z przesłanek negatywnych zawartych w ww. punktach a-g. Zostało ono bowiem wypłacone w związku z wyrządzoną Wnioskodawcy szkodą. Wnioskodawca był uprawniony do otrzymania odszkodowania na podstawie przepisów ustawy, które wskazują jak należy wyliczyć odszkodowanie z tytułu tej szkody, a wypłacona kwota nie przewyższa tak obliczonego odszkodowania. Tak jak wynika to z opisu stanu faktycznego, odszkodowanie zostało wypłacone na podstawie umowy ubezpieczenia, jednak jest to irrelewantne z podatkowego punktu widzenia, bowiem Wnioskodawca mógł ubiegać się o odszkodowanie bezpośrednio od sprawcy szkody, czyli od podmiotu, który jest obowiązany do naprawienia szkody nie z umowy, lecz z ustawy (na marginesie niniejszych rozważań należy wskazać, że odszkodowanie wypłacone przez sprawcę byłoby wyższe, bowiem sprawca szkody nie miałby podstaw do potrącenia franszyzy redukcyjnej). Zatem należy odrzucić stanowisko, zgodnie z którym wybór podmiotu, od którego Wnioskodawca otrzymałby odszkodowanie, w sytuacji, gdy poniósł szkodę i przepisy prawa cywilnego obligują do jej naprawienia, przesądzałby o prawnopodatkowej kwalifikacji tego odszkodowania. W tym kontekście warto odnotować wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 marca 2007 r. w sprawie o sygn. II FSK 467/06, w którym Sąd stwierdził, że za odszkodowania, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymane na podstawie ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw należy uznać takie odszkodowania, których źródłem jest przepis prawa, niezależnie od tego, czy bezpośrednim tytułem wypłaty odszkodowania jest wyrok, ugoda sądowa, decyzja, czy też umowa (Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Za argumentem o nieopodatkowaniu przedmiotowego odszkodowania przesądza także charakter podatku dochodowego od osób fizycznych. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art, 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku Jak wskazuje Trybunał Konstytucyjny, dochód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, oznacza niewątpliwie uzyskanie korzyści majątkowej, czy też inaczej - przysporzenia, mogącego przybrać postać zarówno zwiększenia aktywów podatnika, jak i uniknięcia (zaoszczędzenia) wydatków, które musiałby ponieść (wyrok z dnia 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13, http://otk.trybunal.gov. pl). Uzyskanie odszkodowania jest wynikiem szkody, która niezależna jest od poszkodowanego. Szkodę definiuje się jako uszczerbek w prawnie chronionych dobrach poszkodowanego; w piśmiennictwie i judykaturze dla określenia szkody używa się terminu "uszczerbek", aby wskazać na stan niekorzystny dla poszkodowanego (A. Olejniczak, op. cit. pkt 10. W doktrynie podkreśla się także kompensacyjny charakter odszkodowania oraz jego cel, którym nie jest wzbogacenie poszkodowanego (A. Olejniczak, op. cit. pkt 16. Wobec powyższego należy stwierdzić, że wypłata odszkodowania nie stworzyła dla Wnioskodawcy realnego przysporzenia majątkowego nie przyniosła mu korzyści majątkowej oraz nie spowodowała wzrostu Jego aktywów. Wnioskodawca nie oszczędził również wydatku, który, przytaczając ponownie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, "musiałby ponieść", bowiem do poniesienia wydatku (wypłaty odszkodowania) zobowiązany był inny podmiot i to na podstawie przepisu ustawy. Wobec tego przedmiotowe odszkodowanie nie może stanowić dochodu w świetle wykładni art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dokonanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyżej cytowanym wyroku. Jak wskazano, opodatkowaniu podlegają dochody. A contrario, to co nie jest dochodem, nie może zostać opodatkowane. Skoro odszkodowanie w opisanym stanie faktycznym nie może być uznane za dochód, to oczywistym jest, że nie podlega opodatkowaniu, skoro nie ma innego przepisu, który kreowałby w przedmiotowej sytuacji zobowiązanie podatkowe.

Wobec powyższego, wypłacone w opisanym stanie faktycznym odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Źródła przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.), z wyjątkiem:

Natomiast na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz właścicielem lokalu mieszkalnego. Wnioskodawcy została wyrządzona szkoda wskutek zalania tego lokalu mieszkalnego. Okoliczności sprawy wskazują, że nastąpiło to w wyniku winy nieumyślnej sąsiada. Wnioskodawca jest stroną umowy ubezpieczenia, na podstawie której wypłacono Mu odszkodowanie z tytułu szkody. Zostało ono pomniejszone o franszyzę redukcyjną (wypłata nastąpiła w roku podatkowym 2015). Odszkodowanie to odpowiada wartości wyrządzonej szkody pomniejszonej o wartość franszyzy redukcyjnej i obejmuje wyłącznie stratę, a nie obejmuje utraconych korzyści, bowiem takie nie powstały. Wskazany lokal mieszkalny, jak i inne składniki majątku, na których została wyrządzona szkoda, nie są używane do prowadzenia działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że przedmiotowa szkoda powstała w dniu 4 kwietnia 2015 r. W wyniku szkody zostały uszkodzone elementy stałe mieszkania, tj. wykładziny, panele podłogowe, gładzie itp. Wnioskodawca nie występował z roszczeniem do sprawcy szkody. Przedmiotowe odszkodowanie zostało wypłacone w ramach polisy - ubezpieczenia majątkowego (lokalu mieszkalnego). Umowa ubezpieczenia została zawarta w dniu 25 lipca 2014 r. Zdarzenia objęte tym ubezpieczeniem to: pożar, uderzenie pioruna, eksplozja, uderzenie lub upadek statku powietrznego, silny wiatr, grad, zamach przestępczy, terroryzm, trzęsienie ziemi, obsunięcie ziemi, zapadanie ziemi, zalanie, zalanie przez osoby trzecie, wyciek wody z akwarium, powódź, deszcz ulewny, lawina, śnieg i lód, dym i sadza, uderzenie pojazdu mechanicznego, fala dźwiękowa, przepięcie, stłuczenie szyb oraz koszty: akcja ratownicza, uprzątnięcie pozostałości po szkodzie, rozbiórka, transport, składowanie, usunięcie przyczyn powstania awarii.

Okres obowiązywania ubezpieczenia to 1 sierpień 2014 r. - 31 lipiec 2015 r. Wnioskodawca uzyskał odszkodowanie wyłącznie ze wskazanej polisy ubezpieczeniowej.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny i przytoczone przepisy prawne stwierdzić należy, że wypłacone Wnioskodawcy odszkodowanie przez ubezpieczyciela za powstałą szkodę w ramach zawartej umowy ubezpieczenia mieszkania, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy regulacji prawnej zawartej w cytowanym wyżej art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Tym samym Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od otrzymanej kwoty odszkodowania.

Stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego należało uznać za nieprawidłowe z uwagi na błędnie podaną podstawę prawną. Jak wskazano wyżej, otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie jak podał Wnioskodawca na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku.

W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.