IPTPB2/415-406/14-4/KSM - Ustalenie skutków podatkowych umorzenia poręczycielowi długu z tytułu kredytu

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 8 lipca 2014 r. (data wpływu 10 lipca 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 7 sierpnia 2014 r. (data wpływu 11 sierpnia 2014 r.), o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia poręczycielowi długu z tytułu kredytu - jest prawidłowe.

W dniu 10 lipca 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia poręczycielowi długu z tytułu kredytu.

Wniosek nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 16 lipca 2014 r., Nr IPTPB2/415-406/14-2/KSM, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 i § 2 w związku z art. 14h ww. ustawy, wystąpił do Wnioskodawczyni o usunięcie braków w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie skutecznie doręczono w dniu 1 sierpnia 2014 r., natomiast w dniu 11 sierpnia 2014 r. uzupełniono ww. wniosek (data nadania 8 sierpnia 2014 r.), w dniu 13 sierpnia 2014 r. na konto organu podatkowego wpłynęła dodatkowa opłata w kwocie 40 zł.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 2 kwietnia 1993 r. Wnioskodawczyni wraz z małżonkiem poręczyli kredyt Panu X w kwocie 256 000 zł. Część kredytu spłacił kredytobiorca. Jednak od 2006 r. pan X został skazany i przebywa w zakładzie karnym.

Wnioskodawczyni podaje, że w tej sytuacji Bank wystąpił z roszczeniem o spłatę kredytu do małżeństwa. Małżonkowie spłacili część kredytu, zgodnie z ugodą bankową, w sprawie spłaty wymaganego zadłużenia w kwocie 61 815 zł 08 gr. Ww. ugodę podpisano w dniu 10 maja 2013 r. W następstwie częściowej spłaty kredytu Bank dokonał umorzenia pozostałej, niespłaconej części kredytu w kwocie 641 360 zł 27 gr. W związku z tym za 2013 r. Bank złożył w Urzędzie Skarbowym PIT-8C wskazując w części D wiersz 34 przychód dla małżonków w kwocie 641 360 zł 27 gr. Wnioskodawczyni podała, że małżonkowie nie zgadzają się z tym, że uzyskali przychód, ponieważ byli tylko poręczycielami.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 7 sierpnia 2014 r., Wnioskodawczyni podała, że zabezpieczeniem zobowiązania była hipoteka o numerze.......... Wnioskodawczyni była tylko poręczycielem spłaty wierzytelności. Spłata wierzytelności nie stanowiła dochodu Wnioskodawczyni lecz dochód kredytobiorcy pana X. W związku z powyższym przychód w tym wypadku uzyskał kredytobiorca a nie poręczyciel. Wnioskodawczyni nie była beneficjentem kredytu, nie odniosła z tego tytułu żadnych korzyści majątkowych. Wnioskodawczyni podała, że kwota, z której została zwolniona nie stanowi zatem Jej przychodu i Wnioskodawczyni nie powinna płacić od niej podatku dochodowego. Mimo, że część spłaty została umorzona, Jej majątek faktycznie się nie powiększył o umorzoną kwotę, gdyż to nie Wnioskodawczyni była kredytobiorcą. Pozostałą kwotę zadłużenia Bank będzie dochodził od kredytobiorcy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w tej sytuacji słusznie zakwalifikowano przychód Wnioskodawczyni, czy to powinien być przychód kredytobiorcy.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zobowiązanie zabezpieczone hipoteką o numerze........... wynikało z umowy kredytowej zawartej przez osobę pana X. Wnioskodawczyni wraz z mężem byli tylko osobami, które poręczyły spłatę wierzytelności. Spłata wierzytelności nie stanowiła dochodu małżonków lecz dochód kredytobiorcy. W związku z powyższym przychód w tym wypadku uzyskał kredytobiorca a nie poręczyciel. Wnioskodawczyni podała, że Ona i Jej mąż nie byli beneficjentami kredytu, nie odnieśli z tego tytułu żadnych korzyści majątkowych. Kwota z której zapłacenia zostali zwolnieni nie stanowi zatem ich przychodu i nie powinni płacić od niej podatku dochodowego. Mimo że część spłat została umorzona, Jej majątek faktycznie się nie powiększył o umorzoną kwotę, gdyż to nie Ona była kredytobiorcą.

Wnioskodawczyni wskazała, że definicja przychodów z innych źródeł w podatku dochodowym od osób fizycznych ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Przychodami z innych źródeł są również przychody z tytułu umorzenia części kredytu lub odsetek od kredytu dla kredytobiorcy.

W myśl art. 876 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdy dłużnik zobowiązania nie wykonał. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury, poręczenie kredytu bankowego jest praktyką powszechnie stosowaną. W przypadku braku spłat od kredytobiorcy, banki często podpisują ugodę z poręczycielem i zwalniają go z części długu w zamian za częściową jego spłatę. Rodzi to kilka jasno określonych konsekwencji podatkowych. W wyniku zawarcia takiej ugody nie powstaje przychód po stronie poręczyciela. Mimo że została umorzona część spłat, faktycznie jednak jego majątek nie powiększa się o umorzoną kwotę, gdyż to nie on był kredytobiorcą. Wobec powyższego, jeżeli bank zwolnił poręczycieli ze spłaty wierzytelności powstałej w wyniku zawartej umowy kredytowej, to kwota tego zwolnienia nie będzie stanowiła dla poręczyciela przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. U poręczyciela nie następuje bowiem jakiekolwiek przysporzenie majątkowe na skutego tego zdarzenia. Bank nie wykonał na rzecz poręczyciela nieodpłatnego świadczenia, gdyż nie korzystał on ze środków finansowych pochodzących z udzielonego kredytu.

Reasumując Wnioskodawczyni podała, że kwota zwolnienia z długu nie stanowi dla poręczyciela przychodu z innych źródeł i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W związku z powyższym, wszelkie dochody podatnika niewymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych oraz tych, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 cyt. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z wniosku wynika, że w dniu 2 kwietnia 1993 r. Wnioskodawczyni wraz z małżonkiem poręczyli kredyt panu X w kwocie 256 000 zł. Część kredytu spłacił kredytobiorca. Jednak od 2006 r. kredytobiorca został skazany i przebywa w zakładzie karnym. W tej sytuacji Bank wystąpił z roszczeniem o spłatę kredytu do Wnioskodawczyni i Jej męża. Małżonkowie spłacili część kredytu, zgodnie z ugodą bankową, w sprawie spłaty wymaganego zadłużenia w kwocie 61 815 zł 08 gr. Ww. ugodę podpisano w dniu 10 maja 2013 r. W następstwie częściowej spłaty kredytu Bank dokonał umorzenia pozostałej, niespłaconej części kredytu w kwocie 641 360 zł 27 gr. W związku z tym za 2013 r. Bank złożył w Urzędzie Skarbowym PIT-8C wskazując w części D wiersz 34 przychód małżonków w kwocie 641 360 zł 27 gr.

Odnosząc się do przedstawionego stanu faktycznego wyjaśnić należy, że co do zasady umorzenie zobowiązania może powodować powstanie u osoby fizycznej przychodu. Przy czym o przychodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych można mówić zawsze, gdy dochodzi do określonego przyrostu majątkowego o charakterze definitywnym (bezzwrotnym), który wolą ustawodawcy nie został zwolniony, czy też wyłączony od opodatkowania lub od którego nie zaniechano poboru podatku. Może być to więc zarówno zwiększenie aktywów podatnika, jak i zmniejszenie jego pasywów.

Niemniej jednak, mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, wyjaśnić należy, że stosownie do art. 876 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

Poręczenie stanowi postać zabezpieczenia typu osobistego, poprzez umocnienie pozycji prawnej wierzyciela, który może szukać zaspokojenia swojej wierzytelności także z majątku poręczyciela. Podstawową cechą poręczenia jest jego akcesoryjność. Zobowiązanie poręczyciela pozostaje w stosunku zależności do zobowiązania dłużnika głównego i zasadniczo dzieli jego los. W przypadku zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika lub przez osobę trzecią albo w przypadku wygaśnięcia wierzytelności z innych tytułów wygasa również zobowiązanie poręczyciela. Odpowiedzialność poręczyciela jest zatem uzależniona od istnienia ważnego zobowiązania dłużnika, którego poręczyciel dług poręczył. O akcesoryjności poręczenia przesądza także zależność między zakresem odpowiedzialności poręczyciela a rozmiarem zobowiązania dłużnika, co przekłada się na odpowiedzialność poręczyciela także za wszelkie dodatkowe zobowiązania przewidziane zobowiązaniem głównym (np. odsetki, koszty postępowania).

Wobec powyższego, mając na uwadze przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz charakter instytucji poręczenia stwierdzić należy, że umorzenie poręczycielowi długu z tytułu kredytu nie powoduje powstania dla niego obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, a wartość umorzenia nie stanowi dla poręczyciela przychodu podlegającego opodatkowaniu tym podatkiem. Wskazać należy, że u poręczyciela nie następuje jakiekolwiek przysporzenie majątkowe na skutek tego zdarzenia, ponieważ poręczyciel nie korzystał ze środków finansowych pochodzących z udzielonego kredytu, którego spłatę poręczył. Skoro więc majątek poręczyciela w chwili udzielenia kredytu nie uległ powiększeniu, gdyż nie był on beneficjentem środków pochodzących z kredytu - to nie można uznać, że w chwili umorzenia poręczycielowi długu związanego z jego spłatą powstanie przychód podlegający opodatkowaniu.

Reasumując stwierdzić należy, że umorzenie długu z tytułu kredytu, za spłatę którego Wnioskodawczyni odpowiadała jako poręczyciel, nie stanowi dla Niej przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z tym nie spowoduje u Niej obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ponadto wskazać należy, że z uwagi na to, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) niniejsza interpretacja dotyczy Wnioskodawczyni. Nie wywołuje skutków prawnych dla małżonka Wnioskodawczyni.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Końcowo wskazać należy, że z tytułu złożenia przedmiotowego wniosku w dniu 10 lipca 2014 r. na konto bankowe Izby Skarbowej w Łodzi uiszczono opłatę w łącznej wysokości 80 zł odpowiadającą dwóm stanom faktycznym (2 x 40.00 zł). Natomiast niniejsza interpretacja dotyczy jednego stanu faktycznego. Zatem, w związku z wpłatą kwoty wyższej, niż wynikająca z art. 14f § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, oplata w wysokości 40 zł zostanie zwrócona zgodnie z dyspozycją na rachunek bankowy wskazany w części F wniosku, poz. 67, w terminie określonym w art. 14f § 2a ww. ustawy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.