IBPBI/2/423-704/14/CzP - Ustalenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów obsługi prawnej związanej ze sprawą sądową (utrzymaniem w mocy zastawu sądowego na sprzęcie) oraz kosztów apelacji

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 3 lipca 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z 4 czerwca 2014 r. (data wpływu do tut. BKIP 12 czerwca 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów obsługi prawnej związanej ze sprawą sądową (utrzymaniem w mocy zastawu sądowego na sprzęcie) oraz kosztów apelacji - jest prawidłowe.

W dniu 12 czerwca 2014 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów obsługi prawnej związanej ze sprawą sądową (utrzymaniem w mocy zastawu sądowego na sprzęcie) oraz kosztów apelacji.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka udzieliła pożyczki Spółce zależnej, w której jest jedynym udziałowcem. W związku z problemami finansowymi Spółki zależnej, pożyczka została aneksowana i przesunięto w czasie termin jej zwrotu wraz z odsetkami. Postanowiono jednak dodatkowo zabezpieczyć pożyczkę ustalając zabezpieczenie dodatkowe, tj. ustanowiono zastaw rejestrowy na urządzeniach, które Spółka zależna zakupiła za pieniądze z pożyczki (w celu wykonania realizowanego przez nią kontraktu). Kontrakt ten nie został zrealizowany z powodu braku współdziałania ze strony kontrahenta Spółki zależnej, który stwierdził że sprzęt, który miał zostać zamontowany w jego firmie należy do niego, gdyż na poczet kontraktu wpłacił zaliczkę. Kontrahent zwrócił się do Sądu Rejonowego Wydział Gospodarczy Rejestru Zastawów o stwierdzenie nieistnienia zastawu ustanowionego na rzecz Spółki. Sąd wydał korzystne dla spółek zależnych postanowienie o zasadności zastawu i oddalił skargę oraz wniosek kontrahenta o wznowienie postępowania. Następnie kontrahent wniósł pozew przeciwko Spółce do Sądu Okręgowego Wydział Gospodarczy. Sąd ten orzekł, że zastaw nie istnieje. Jednak Spółka wniosła apelację do Sądu Apelacyjnego, który wyznaczył termin rozprawy apelacyjnej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy poniesione koszty obsługi prawnej związanej ze sprawą sądową (utrzymaniem w mocy zastawu sądowego na sprzęcie) oraz koszty apelacji Spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.

Zdaniem Spółki, poniesione przez nią koszty wynagrodzeń dla prawników, koszty opłat sądowych, poświadczeń notarialnych dokumentów będących dowodami w sprawie sądowej, jak również koszt opłaty sądowej związanej z apelacją są jej kosztami uzyskania przychodu (art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Spółka pozostając bierną i nie walcząc przed sądem straciłaby zabezpieczenie swoich należności. W chwili gdy Sąd orzekł, że zastaw rejestrowy na sprzęcie nie istnieje Spółka utraciła dodatkowe zabezpieczenie udzielonej pożyczki, które ustanowione było w celu zabezpieczenia spłaty kapitału i uzyskania przychodu z odsetek wynikających z udzielonej pożyczki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851, dalej: "u.p.d.o.p."), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania, ustawodawca wyróżnia przy tym koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód) oraz inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Jednocześnie trzeba podkreślić, że przez pojęcie "zachować" należy rozumieć "dochować coś w stanie niezmienionym, nienaruszonym, utrzymać". Natomiast "zabezpieczyć" oznacza "uczynić bezpiecznym, niezagrożonym, dać ochronę". Można więc przyjąć, ze koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz, aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, które umożliwią dalsze funkcjonowanie źródła. Za koszty związane z zabezpieczeniem i zachowaniem źródła przychodów należy więc uznać przede wszystkim koszty prawidłowego funkcjonowania podatnika, prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej.

Kwalifikując zatem wydatek w koszty podatkowe trzeba stwierdzić, że spełnia on dwa warunki:

* wydatek musi być poniesiony w celu uzyskania przychodu lub zabezpieczenia albo zachowania źródła przychodów oraz

* nie może to być wydatek wymieniony w zamkniętym katalogu negatywnym, zawartym w przepisie art. 16 ww. ustawy.

Należy zauważyć, że kryterium zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych jest uzależnione od celu poniesienia wydatku, a nie od wystąpienia efektu w postaci osiągnięcia przychodu. Określony wydatek może bowiem zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów również wówczas, gdy nie przyniósł spodziewanego przychodu, ale został poniesiony w takim celu. Zatem, aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

* został poniesiony przez podatnika,

* jest definitywny, a więc bezzwrotny,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Spółka udzieliła pożyczki Spółce zależnej, w której jest jedynym udziałowcem. W związku z problemami finansowymi Spółki zależnej, pożyczka została aneksowana i przesunięto w czasie termin jej zwrotu wraz z odsetkami. Postanowiono jednak dodatkowo zabezpieczyć pożyczkę ustalając zabezpieczenie dodatkowe, tj. ustanowiono zastaw rejestrowy na urządzeniach, które Spółka zależna zakupiła za pieniądze z pożyczki (w celu wykonania realizowanego przez nią kontraktu). Kontrakt ten nie został zrealizowany z powodu braku współdziałania ze strony kontrahenta Spółki zależnej, który stwierdził że sprzęt, który miał zostać zamontowany w jego firmie należy do niego, gdyż na poczet kontraktu wpłacił zaliczkę. Kontrahent zwrócił się do Sądu Rejonowego Wydział Gospodarczy Rejestru Zastawów o stwierdzenie nieistnienia zastawu ustanowionego na rzecz Spółki. Sąd wydał korzystne dla Spółki postanowienie o zasadności zastawu i oddalił skargę oraz wniosek kontrahenta o wznowienie postępowania. Następnie kontrahent wniósł pozew przeciwko Spółce do Sądu Okręgowego Wydział Gospodarczy. Sąd ten orzekł, że zastaw nie istnieje. Jednak Spółka wniosła apelację do Sądu Apelacyjnego, który wyznaczył termin rozprawy apelacyjnej.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że przepisy u.p.d.o.p. nie zawierają szczególnych rozwiązań dotyczących zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów sądowych czy procesowych. Jednakże z faktu niezaliczenia danej kategorii wydatku do wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów na podstawie wyłączenia zawartego w art. 16 u.p.d.o.p., nie wynika automatyczny wniosek, że wydatek ten może stanowić koszt uzyskania przychodów. Wydatek ten musi bowiem spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., tj. być poniesionym w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zaliczenie ponoszonych wydatków procesu sądowego do kosztów uzyskania przychodów należy rozpatrywać pod kątem tego, czy były one poniesione w celu obrony przed bezprawnie skierowanymi roszczeniami oraz w związku z funkcjonowaniem podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. Każdy przypadek ponoszonych kosztów sądowych należy rozpatrywać indywidualnie pod kątem możliwości zaliczenia wydatku z tego tytułu do kosztów uzyskania przychodów.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego stwierdzić należy, że pomimo tego, że nie można poniesionych przez Spółkę kosztów obsługi prawnej związanej ze sprawą sądową (utrzymaniem w mocy zastawu sądowego na sprzęcie) oraz kosztów apelacji powiązać z konkretnym przychodem to jednak wiążą się one z prowadzoną przez nią działalnością oraz zostały poniesione w celu ochrony jej interesów, bowiem działania Spółki zmierzały do wykazania, że stanowisko strony przeciwnej jest bezpodstawne. Jednocześnie nie były to działania nieracjonalne, czy sprzeczne z prawem. Nie może być tutaj zatem mowy o braku związku ww. wydatków z przychodami. Poniesione przez Spółkę wydatki z ww. tytułu spełniają przesłanki wskazane w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., a więc stanowią koszt uzyskania przychodów.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 14 marca 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.