IBPB-2-1/4514-458/15/MK - Ustalenie skutków podatkowych zawarcia umowy cash poolingu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 16 listopada 2015 r. (data wpływu do Biura - 24 listopada 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cash poolingu - jest prawidłowe.

W dniu 24 listopada 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej: "Spółka A"), polski rezydent podatkowy, prowadzi działalność gospodarczą przede wszystkim w zakresie handlu urządzeniami alarmowymi, przeciwpożarowymi, monitoringu telewizyjnego.

Obecnie Spółka planuje przystąpić wraz z H. sp. z o.o., powiązanym podmiotem posiadającym polską rezydencję podatkową (dalej: "Spółka B") i H.S.P. sp. z o.o., powiązanym podmiotem posiadającym polską rezydencję podatkową (dalej: "Spółka C") do oferowanej przez X: Bank Spółka Akcyjna, posiadający polską rezydencję podatkową (dalej: "Bank") usługi zarządzania płynnością finansową i zawrzeć nienazwaną umowę typu cash pooling (dalej: "Umowa").

Zgodnie z Umową, w systemie usługi cash poolingu świadczonej przez bank na rzecz Spółki uczestniczyć będą wyłącznie następujące podmioty:

1. Bank - jako podmiot świadczący usługę cash poolingu na rzecz Spółki A i Spółek B i C, w ramach której będzie m.in.: prowadził rachunki bankowe Spółek, realizował operacje na tych rachunkach, automatycznie zerował salda na rachunkach bankowych oraz przekazywał raporty z wykonanych operacji, alokował odsetki;

2. Spółka B - jako Agent, posiadający z tego tytułu dodatkowy rachunek bankowy pełniący rolę rachunku konsolidacyjnego, reprezentujący Spółki A i C w zakresie wskazanym w Umowie, przejmujący wierzytelności Spółek wobec Banku lub przejmujący wierzytelności Banku wobec Spółek oraz

3. Spółki A i C.

Umowa ma dotyczyć waluty polskiej. Usługa będzie realizowana w ten sposób, że na koniec każdego dnia salda na rachunkach uczestników są zerowane (z wyjątkiem Rachunku Konsolidacyjnego Agenta). Umowa nie przewiduje transferów zwrotnych na początku dnia następnego. Każdy z uczestników, za wyjątkiem Agenta będącego posiadaczem również Rachunku Konsolidacyjnego, będzie posiadał odrębny rachunek bankowy, natomiast Agent pełniąc funkcję reprezentanta pozostałych uczestnikowi będzie posiadaczem rachunku konsolidacyjnego, na którym będą gromadzone środki pochodzące z należących do uczestników rachunków źródłowych.

Z tytułu świadczenia usług, po upływie okresu rozliczeniowego (jeden miesiąc), Bank pobierał będzie prowizję należną mu od każdego uczestnika (w tym Agenta). Na koniec każdego dnia roboczego, w przypadku salda ujemnego na rachunku źródłowym, Bank dokona przelewu środków z rachunku konsolidacyjnego, w wyniku którego saldo końcowe rachunku źródłowego wyniesie zero. Na koniec każdego dnia roboczego, w wypadku salda dodatniego na rachunku źródłowym, Bank dokona przelewu środków z rachunku źródłowego na rachunek konsolidacyjny, w wyniku którego saldo końcowe rachunku źródłowego wyniesie zero. Jeśli saldo na rachunku źródłowym wyniesie zero, żadne operacje nie będą wykonywane.

W odniesieniu do każdego rachunku źródłowego na bazie dziennej bank będzie wyliczał odsetki należne od uczestnika z tytułu sald ujemnych oraz/albo należne uczestnikowi z tytułu sald dodatnich, na podstawie sald prezentowanych na rachunku konsolidacyjnym zgodnie z datą waluty tak, jakby nie dochodziło do transferów pomiędzy rachunkami źródłowymi a rachunkiem konsolidacyjnym. Odsetki będą przelewane przez bank pomiędzy rachunkami źródłowymi a rachunkiem konsolidacyjnym jedną zbiorczą kwotą odwzorowującą wysokość odsetek wypłacanych lub pobieranych za poprzedni miesiąc. Bank, uwzględniając wartość sald dziennych poszczególnych uczestników, będzie wykonywał transfery w cyklu miesięcznym, w kwotach odzwierciedlających odsetki w wysokości wynikającej z zapisów umowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy czynności wykonywane w ramach umowy cash poolingu podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W ocenie Spółki, umowa cash poolingu jest umową nienazwaną i jako taka nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ nie została wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawierającym zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem.

Cash pooling to umowa o świadczenie usługi finansowej oferowana i organizowana przez banki i inne instytucje finansowe. Usługa ta przeznaczona jest do efektywnego zarządzania środkami finansowymi podmiotów gospodarczych. Jej głównym celem jest optymalizacja zarządzania stanem finansów podmiotów uczestniczących w tej umowie. Polega ona na koncentrowaniu środków z sald poszczególnych uczestników umowy, na rachunku konsolidacyjnym Agenta i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali oraz różnicy pomiędzy oprocentowaniem kredytów i depozytów na rynku finansowym. System cash poolingu będzie pozwalał podmiotom uczestniczącym w tym systemie na równoczesne ograniczenie kosztów odsetkowych i zwiększenie przychodów odsetkowych przy wykorzystaniu środków dostępnych w systemie zarządzania płynnością finansową.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają wyłącznie wymienione w tym przepisie czynności, tj.:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Umowa cash poolingu nie została wymieniona w powyższym katalogu. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego katalog czynności cywilnoprawnych wskazanych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest katalogiem zamkniętym, tzn. opodatkowaniu tym podatkiem podlegają wyłącznie umowy lub czynności enumeratywnie wymienione w przytoczonym powyżej art. 1 ust. 1. Stanowisko to zostało wyrażone m.in. w następujących wyrokach NSA: z 16 grudnia 2013 r. (sygn. akt II FSK 185/12), z 2 sierpnia 2013 r. (sygn. akt II FSK 2365/11).

Należy podkreślić, iż powyższemu stanowisku nie sprzeciwiają się zasady prawa cywilnego, zgodnie z którymi to treść czynności prawnej decyduje o jej kwalifikacji nie zaś nazwa. Umowy cash poolingu, mimo zawierania podobieństw do niektórych umów nazwanych w Kodeksie cywilnym, nie można zakwalifikować do żadnej z tych umów.

W związku z powyższym, w ocenie Spółki brak jest podstaw do objęcia umowy cash poolingu obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626, z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 4 pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży, przy umowie pożyczki - na biorącym pożyczkę.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki, która została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, określonym w art. 1 ust. 1 cyt. ustawy. Jednak nie stanowi ona umowy pożyczki, bowiem w myśl art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków. Jak wynika z treści wniosku, właśnie w tym celu Wnioskodawca przystąpi do omawianej umowy.

W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest - co do zasady - rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Zatem, jeżeli umowa cash poolingu nie przyjmie charakteru żadnej z czynności wymienionych w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - omawiane czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym - z powyższych przyczyn - czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie będą się bowiem mieściły w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem system zarządzania płynnością finansową (cash pooling), do którego zamierza przystąpić Wnioskodawca oraz świadczone w jego ramach czynności nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się do powołanych we wniosku wyroków NSA wskazać należy, iż orzeczenia te dotyczą konkretnych spraw podatników osądzonych w określonych stanach faktycznych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Natomiast organy podatkowe mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, iż nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.