IBPB-2-1/4511-411/15/BJ - PIT w zakresie opodatkowania otrzymanych odsetek.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 6 sierpnia 2015 r. (data wpływu do Organu - 1 września 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanych odsetek - jest nieprawidłowe.

W dniu 1 września 2015 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanych odsetek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Ciocia Wnioskodawczyni zmarła 12 października 2007 r., w wieku 80 lat, w wyniku obrażeń ciała odniesionych w wypadku komunikacyjnym do jakiego doszło z powodu niezachowania szczególnej ostrożności i nie ustąpienia pierwszeństwa na przejściu dla pieszych przez pozwaną E. P., kierującą pojazdem marki X nr rej. (...). Pozwana E. P. posiadała polisę ubezpieczeniową z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w Towarzystwie Ubezpieczeń.

Wnioskodawczyni, jako powódka, zażądała zasądzenia solidarnie od pozwanych E. P. i Towarzystwa Ubezpieczeń kwoty 20.000 zł z odsetkami ustawowymi od 13 października 2007 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania z powodu znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej w związku ze śmiercią cioci oraz kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz odsetkami ustawowymi od 13 października 2007 r. do dnia zapłaty. Analogiczne żądania Wnioskodawczyni złożyła jako matka w imieniu małoletniego syna.

W uzasadnieniu Wnioskodawczyni podniosła m.in. że sprawcą wypadku była kierująca pojazdem E. P., której odpowiedzialność została stwierdzona wyrokiem Sądu Rejonowego z 16 kwietnia 2010 r. E. P. prowadziła pojazd ubezpieczony w Towarzystwie Ubezpieczeń.

Zmarła prowadziła wspólne gospodarstwo domowe m.in. wraz z Wnioskodawczynią - partycypowała w kosztach utrzymania domu, zakupu żywności i wszelkich wydatkach, uzyskując świadczenie emerytalne w kwocie ok. 1.000 zł. W związku z jej śmiercią i znacznemu pogorszeniu uległa sytuacja życiowa Wnioskodawczyni - jako osoby niezamożnej. Nadto spowodowało to też duży uszczerbek w jej kondycji psychicznej; podobnie było w odniesieniu do syna Wnioskodawczyni, bo ciocia i syn byli bardzo zżyci, spędzali wolny czas, ciocia wspierała syna finansowo, opiekowała się nim itd.

Sąd Rejonowy Wydział Cywilny wyrokiem z 21 stycznia 2014 r. sygn. akt (...) zasądził od pozwanych E. P. i Towarzystwa Ubezpieczeń na rzecz Wnioskodawczyni 14.000 zł z odsetkami ustawowymi, a dla syna Wnioskodawczyni 20.000 zł z odsetkami ustawowymi - odsetkami za opóźnienie.

Sąd Okręgowy (odwoławczy) wyrokiem z 24 października 2014 r. sygn. akt (...) nieco zmienił ten wyrok zasądzając dla Wnioskodawczyni 13.000 zł ze zmodyfikowanymi ustawowymi odsetkami, a dla syna Wnioskodawczyni - tę samą kwotę 20.000 zł, tylko modyfikując wymiar odsetek ustawowych. Wyrok ten jest prawomocny.

Zasądzone dla Wnioskodawczyni i jej syna kwoty z odsetkami wypłaciło Towarzystwo Ubezpieczeń niezwłocznie.

Pod koniec I kwartału 2015 r. Wnioskodawczyni otrzymała od Towarzystwa Ubezpieczeń PIT-8C, w którym z tytułu otrzymanych przez nią i jej małoletniego syna odsetek (zakwalifikowanych jako odsetki od wypłaconych odszkodowań w łącznej wysokości 9.543,78 zł) zasugerowano odpowiedzialność podatkową, gdyż te odsetki sklasyfikowano jako przychód. Wnioskodawczyni nie zgada się z tym ale z ostrożności dokonała pod koniec kwietnia 2015 r. wpłaty, składając deklarację.

Wnioskodawczyni podkreśliła, że wystąpiła o interpretację przepisów prawa podatkowego, a w sytuacji gdy będzie ona po jej myśli (w zakresie też odsetek należnych synowi) wystąpi o zwrot nadpłaconego podatku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy brak jest w odniesieniu do Wnioskodawczyni obowiązku podatkowego z tytułu odsetek otrzymanych - według stopy ustawowej - od zasądzonych i wypłaconych zadośćuczynień w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (przy czym przez wnioskodawcę należy rozumieć Wnioskodawczynię i jej małoletniego syna).

Zdaniem Wnioskodawczyni, odsetki od zadośćuczynień czy odszkodowań nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skoro zadośćuczynienie zwolnione jest z opodatkowania, to kwota odsetek (tym bardziej ustawowych) powinna też być zwolniona z opodatkowania. Zgodnie z prawem wnioskodawca winien otrzymać odszkodowanie w terminie, a skoro sprawca czy zakład ubezpieczeniowy nie poczuwają się do tego obowiązku i zalegają z należną wypłatą, wnioskodawca nie powinien ponosić z tego tytułu konsekwencji finansowych. Zresztą - po myśli wyroku NSA z 17 stycznia 2013 r. sygn. akt II FSK 289/12 - skoro zwolniona z podatku jest kwota główna to i wolne są od niego także odsetki.

Artykuł 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w kategorii przychodów z innych źródeł nie przewiduje zadośćuczynień (odszkodowań) a tym bardziej - odsetek od nich.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej (z pewnymi wyjątkami).

Zgodnie z art. 415 Kodeksu cywilnego kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Skoro dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia a Sąd to stwierdził i zasądził odsetki, to odsetki mają (przynajmniej między innymi) charakter zadośćuczynieniowy, z elementami waloryzacyjno-kompensacyjnymi.

Dlatego też sklasyfikowanie odsetek w łącznej wysokości 9.543,78 zł jako przychód jest - zdaniem Wnioskodawczyni - oczywiście bezzasadne i wobec tego wnosi o stwierdzenie tego, a w konsekwencji - o zwrot dokonanej przez nią nadpłaty w pełnej wysokości.

Wnioskodawczyni podkreśliła, że zgodnie z Konstytucją RP, której przepisy - jako najwyższego prawa - stosuje się bezpośrednio, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa a każdy jest obowiązany do ponoszenia podatków, określonych w ustawie. Skoro ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych ma luki i nie określa wprost w przedmiotowym przypadku obowiązku podatkowego, to znaczy, że podatku określonego w ustawie tu nie ma a przynajmniej to, iż są co do tego wątpliwości, które w myśl Ordynacji podatkowej mają być rozstrzygnięte na korzyść podatnika.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono "inne źródła".

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności" wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Nie jest bowiem możliwym, aby przewidzieć każdy rodzaj przychodu, który wystąpi. Tym samym z faktu, że ustawodawca nie wymienił wprost odsetek jako źródła przychodu nie można wywodzić wniosku, że odsetki nie podlegają opodatkowaniu. Gdyby tak było, to niektóre rodzaje odsetek nie zostałyby wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z opodatkowania.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 24 października 2014 r. Sąd zasądził na rzecz Wnioskodawczyni kwotę 13.000 zł, a dla syna Wnioskodawczyni - kwotę 20.000 zł tytułem odszkodowania za śmierć cioci Wnioskodawczyni wraz z ustawowymi odsetkami w łącznej wysokości 9.543,78 zł od dnia 13 października 2007 r. do dnia zapłaty. Zasądzone dla Wnioskodawczyni i jej syna kwoty z odsetkami wypłaciło Towarzystwo Ubezpieczeń niezwłocznie.

Zdaniem Wnioskodawczyni, odsetki te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego).

Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenie główne.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Nie ma racji Wnioskodawczyni twierdząc, że skoro zadośćuczynienie/odszkodowanie zwolnione jest z opodatkowania, to kwota odsetek (tym bardziej ustawowych) powinna też być zwolniona z opodatkowania.

Nie można przyjąć, że odsetki są odszkodowaniem/zadośćuczynieniem sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wskazanego we wniosku art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą zadośćuczynienia/odszkodowania a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie tego przepisu. Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) - wyraźne zwolnienie.

I tak, wolne od podatku są odsetki wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 95, pkt 119 i pkt 130 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli:

* odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);

* odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;

* odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;

* odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

W świetle powyższego należy przyjąć, że ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej uregulowania prawne stwierdzić należy, że wypłacone na podstawie wyroku dla Wnioskodawczyni i jej małoletniego syna odsetki ustawowe nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie wskazanego przez Wnioskodawczynię art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tego rodzaju odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do tej części stanowiska, w której Wnioskodawczyni wnosi o stwierdzenie, a w konsekwencji - o zwrot dokonanej przez nią nadpłaty w pełnej wysokości, nadmienić należy, iż organ wydający interpretację - w ramach danych mu uprawnień - może jedynie wyjaśnić brzmienie przepisu mającego zastosowanie w sytuacji opisanej przez osobę składającą wniosek o interpretację i wskazać jakie prawa i obowiązki płyną dla Wnioskodawcy z tego przepisu. Wyjaśnienie to odbywa się poprzez ocenę stanowiska zajętego w tym zakresie przez Wnioskodawcę. Organ w ramach postępowania dotyczącego wydawania interpretacji nie jest więc uprawniony do stwierdzenia i zwrotu nadpłaty. Te kompetencje zastrzeżone są dla Naczelnika Urzędu Skarbowego. To on - w drodze decyzji - stwierdza czy nadpłata istnieje i w jakiej wysokości, a następnie dokonuje jej zwrotu.

Końcowo Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy jedynie oceny stanowiska Wnioskodawczyni w kontekście zadanego pytania, tj. w zakresie opodatkowania otrzymanych odsetek ustawowych. Natomiast organ podatkowych nie dokonał oceny stanowiska Wnioskodawczyni odnośnie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania (zadośćuczynienia) gdyż nie było to przedmiotem zapytania.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do powołanego we wniosku wyroku NSA, które zdaniem Wnioskodawczyni potwierdza jej stanowisko, należy stwierdzić, że rozstrzygnięcia to nie ma mocy powszechnie obowiązującego prawa materialnego. Rozstrzygnięcie to zapadło w indywidualnej sprawie i nie jest wiążące dla organu wydającego interpretację. Przywołane orzeczenie sądu nie może więc wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.