Tytuł 2 - PROCEDURA - Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC).

Dziennik Ustaw

Dz.U.1993.61.284/1

Akt obowiązujący

Wersja od: 10 lipca 1993 r.

TYTUŁ  II

PROCEDURA

Rozdział  I

Zasady ogólne

Artykuł  31

(Możliwość wyłączenia stosowania postanowień Regulaminu w danej sprawie)

Postanowienia niniejszego tytułu nie stanowią przeszkody dla wyłączenia ich stosowania przez Trybunał przy rozpatrywaniu określonej sprawy po konsultacji ze stronami, tam gdzie to właściwe.

Artykuł  32

(Zarządzenia praktyczne)

Przewodniczący Trybunału może wydawać zarządzenia praktyczne, zwłaszcza w związku z takimi kwestiami jak stawiennictwo na rozprawach, składanie pism procesowych i innych dokumentów.

Artykuł  33 ²³

(Jawność dokumentów)

1. Wszystkie dokumenty złożone w Kancelarii przez strony lub przez stronę trzecią w związku ze skargą, za wyjątkiem dokumentów złożonych w ramach negocjacji ugodowych przewidzianych w Artykule 62 niniejszego Regulaminu, są publicznie dostępne zgodnie z regułami ustalonymi przez Szefa Kancelarii, chyba że Przewodniczący Izby, z przyczyn wskazanych w ustępie 2 niniejszego Artykułu, postanowi inaczej z urzędu albo na wniosek strony lub jakiejkolwiek innej osoby zainteresowanej.

2. Publiczny dostęp do dokumentu lub jego części może zostać ograniczony ze względu na moralność, porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub ochrona życia prywatnego stron lub innej osoby zainteresowanej, lub - w zakresie uznanym przez Przewodniczącego Izby za bezwzględnie konieczny - w szczególnych okolicznościach, gdy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

3. Wniosek o zachowanie poufności złożony na podstawie ustępu 1 niniejszego Artykułu musi zawierać uzasadnienie i określać, czy niedostępna publicznie ma być całość lub część dokumentów.

Artykuł  34 ²⁴

(Użycie języków)

1. Językami urzędowymi Trybunału są języki angielski i francuski.

2. W związku ze skargami wnoszonymi na podstawie Artykułu 34 Konwencji oraz tak długo jak żadna z Układających się Stron nie została zawiadomiona o takiej skardze zgodnie z niniejszym Regulaminem, wszelka korespondencja ze skarżącymi lub ich przedstawicielami oraz ustne i pisemne oświadczenia skarżących lub ich przedstawicieli, które nie są sporządzone w jednym z urzędowych języków, są sporządzane w jednym z języków urzędowych Układających się Stron. W przypadku poinformowania lub zawiadomienia Układającej się Strony o skardze zgodnie z niniejszym Regulaminem, skargę oraz wszelkie towarzyszące jej dokumenty, przekazuje się temu Państwu w języku, w jakim zostały złożone przez skarżącego w Kancelarii.

3. a) Wszelka korespondencja ze skarżącymi lub ich przedstawicielami oraz ustne i pisemne oświadczenia skarżących lub ich przedstawicieli, dotyczące rozprawy albo dokonywane po zawiadomieniu Układającej się Strony o skardze, są sporządzane w jednym z języków urzędowych, chyba że Przewodniczący Izby zezwoli na dalsze używanie języka urzędowego Układającej się Strony.

b) W razie udzielenia takiego zezwolenia, Szef Kancelarii podejmuje niezbędne czynności w celu zapewnienia tłumaczenia i przekładu, odpowiednio, ustnych i pisemnych oświadczeń skarżącego, w całości lub w części, na język angielski lub francuski, jeżeli Przewodniczący Izby uzna, że leży to w interesie właściwego przebiegu postępowania.

c) Wyjątkowo, Przewodniczący Izby może udzielić zezwolenia pod warunkiem, że skarżący poniesie wszystkie lub część kosztów podejmowania takich czynności.

d) O ile Przewodniczący Izby inaczej nie postanowi, jakakolwiek decyzja podjęta na podstawie poprzedzających przepisów niniejszego ustępu wiąże także w wszelkich późniejszych postępowaniach w sprawie, w tym z wniosków o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby oraz z wniosków o interpretację lub rewizję wyroku na podstawie, odpowiednio, Artykułów 73, 79 i 80 niniejszego Regulaminu.

4. a) Wszelka korespondencja z Układającą się Stroną będącą stroną w sprawie oraz ustne i pisemne oświadczenia Układającej się Strony będącej stroną w sprawie są sporządzane w jednym z języków urzędowych Trybunału. Przewodniczący Izby może zezwolić zainteresowanej Układającej się Stronie na używanie jednego z jej języków urzędowych w jej ustnych i pisemnych oświadczeniach.

b) W przypadku udzielenia takiego zezwolenia, do wnioskującej Strony należy:

i) złożenie przekładu jej pisemnych oświadczeń na jeden z języków urzędowych Trybunału w terminie określonym przez Przewodniczącego Izby. Jeżeli Strona ta nie złoży przekładu w tym terminie, Szef Kancelarii może podjąć niezbędne czynności w celu zapewnienia takiego przekładu, przy czym kosztami obciążona zostanie Strona wnioskująca,

ii) ponoszenie kosztów tłumaczenia jej ustnych oświadczeń na język angielski lub francuski. Szef Kancelarii odpowiada za podjęcie czynności niezbędnych dla zapewnienia takiego tłumaczenia;

c) Przewodniczący Izby może zarządzić przedstawienie przez Układającą się Stronę, będącą stroną w sprawie, w określonym terminie, przekładu na lub streszczenia w języku angielskim lub francuskim wszystkich lub niektórych załączników do jej pisemnych oświadczeń lub jakichkolwiek innych istotnych dokumentów albo ich fragmentów.

d) Poprzedzające litery niniejszego ustępu stosuje się odpowiednio do interwencji strony trzeciej na podstawie Artykułu 44 niniejszego Regulaminu oraz do używania języka nieurzędowego przez stronę trzecią.

5. Przewodniczący Izby może zwrócić się do Układającej się Strony, przeciwko której skarga jest skierowana, o zapewnienie przekładu jej pisemnych oświadczeń w języku urzędowym lub w jednym z języków urzędowych tej Strony w celu ułatwienia zrozumienia tych oświadczeń przez skarżącego.

6. Świadek, biegły lub inna osoba, która staje przed Trybunałem, może używać swojego własnego języka, jeżeli nie ma wystarczającej znajomości jednego z dwóch języków urzędowych. W takim przypadku Szef Kancelarii podejmuje niezbędne czynności w celu zapewnienia tłumaczenia lub przekładu.

7. W odniesieniu do wniosku o wydanie opinii doradczej na podstawie Artykułu 1 Protokołu nr 16 do Konwencji, sąd lub trybunał występujący z wnioskiem może przedłożyć Trybunałowi wniosek, o którym mowa w Artykule 92 niniejszego Regulaminu, w krajowym języku urzędowym używanym w postępowaniu krajowym. W przypadku, gdy język ten nie jest językiem urzędowym Trybunału, tłumaczenie wniosku na język angielski lub francuski powinno zostać złożone w terminie ustalonym przez Przewodniczącego Trybunału.

Artykuł  35

(Reprezentacja Układających się Stron)

Układające się Strony reprezentowane są przez Pełnomocników, którzy mogą korzystać z pomocy adwokatów lub doradców.

Artykuł  36 ²⁵

(Reprezentacja skarżących)

1. Osoby, organizacje pozarządowe lub grupy jednostek mogą, wszczynając postępowanie, wnosić skargi na podstawie Artykułu 34 Konwencji osobiście lub za pośrednictwem przedstawiciela.

2. Po zawiadomieniu o skardze, na podstawie Artykułu 54 ust. 2 lit. b) niniejszego Regulaminu, Układającej się Strony, przeciwko której skarga jest skierowana, skarżący powinien być reprezentowany zgodnie z ustępem 4 niniejszego Artykułu, o ile Przewodniczący Izby nie postanowi inaczej.

3. Skarżący musi być reprezentowany w ten sposób na każdej rozprawie zarządzonej przez Izbę, chyba że Przewodniczący Izby, w drodze wyjątku, zezwoli skarżącemu na przedstawienie swojej sprawy osobiście, z zastrzeżeniem, w razie potrzeby, obecności adwokata lub innego zaaprobowanego przedstawiciela.

4. a) Przedstawicielem działającym w imieniu skarżącego zgodnie z ustępami 2 i 3 niniejszego Artykułu jest adwokat uprawniony do wykonywania zawodu w którejkolwiek z Układających się Stron oraz zamieszkały na terytorium jednej z nich, albo inna osoba zaaprobowana przez Przewodniczącego Izby.

b) Jeżeli przedstawiciel strony w postępowaniu składa obraźliwe, niepoważne, uporczywe, wprowadzające w błąd lub rozwlekłe wnioski, Przewodniczący Izby może odmówić przyjęcia całości lub części wniosków lub wydać inne zarządzenie, które uzna za stosowne, bez uszczerbku dla Artykułem 35 ust. 3 Konwencji.

c) W wyjątkowych okolicznościach, w każdym stadium postępowania związanego z rozpatrywaniem skargi, Przewodniczący Izby, może, jeżeli uważa to za uzasadnione okolicznościami albo zachowaniem adwokata lub innej osoby zaaprobowanej zgodnie z ust. 4 lit. a) niniejszego Artykułu, zarządzić, że adwokat ten lub osoba ta nie może dalej reprezentować lub pomagać skarżącemu w tym postępowaniu oraz że skarżący powinien poszukać innego przedstawiciela. Przed wydaniem takiego zarządzenia przedstawiciel powinien mieć możliwość przedstawienia swoich uwag..

5. a) Adwokat lub inny zaaprobowany przedstawiciel, albo sam skarżący, który wystąpił o zezwolenie na przedstawienie swojej sprawy osobiście, muszą posiadać odpowiednią zdolność rozumienia jednego z języków urzędowych, nawet w przypadku udzielenia zezwolenia zgodnie z poniższym punktem.

b) Jeżeli osoba taka nie posiada wystarczającej biegłości w wypowiadaniu się w jednym z języków urzędowych, Przewodniczący Izby może zezwolić na używanie jednego z języków urzędowych Układających się Stron na podstawie Artykułu 34 ust. 3 niniejszego Regulaminu.

Artykuł  37 ²⁶

(Korespondencja, zawiadomienia i wezwania)

1. Przyjmuje się, że korespondencja lub zawiadomienia kierowane do Pełnomocników lub adwokatów stron adresowane są do stron.

2. Jeżeli, dla potrzeb korespondencji, zawiadomienia lub wezwania kierowanych do innych osób niż Pełnomocnicy lub adwokaci stron, Trybunał uzna za niezbędną pomoc Rządu Państwa, na którego terytorium taka korespondencja, zawiadomienie lub wezwanie ma wywołać skutek, Przewodniczący Trybunału zwraca się bezpośrednio do tego Rządu w celu uzyskania niezbędnych ułatwień.

Artykuł  38

(Pisma procesowe)

1. Nie można składać pisemnych uwag lub innych dokumentów po upływie terminu wyznaczonego zgodnie z niniejszym Regulaminem przez Przewodniczącego Izby lub, w zależności od przypadku, Sędziego Sprawozdawcę. Pisemne uwagi lub inne dokumenty złożone po tym terminie lub wbrew zarządzeniu praktycznemu wydanemu na podstawie Artykułu 32 niniejszego Regulaminu nie są włączane do akt sprawy, o ile Przewodniczący Izby nie postanowi inaczej.

2. Na potrzeby stosowania terminu określonego w ustępie 1 niniejszego Artykułu, uwzględnia się poświadczoną datę wysłania dokumentu lub, w razie braku takiej daty, rzeczywistą datę jego wpływu do Kancelarii.

Artykuł  38a ²⁷

(Rozpatrywanie kwestii proceduralnych)

Kwestie proceduralne wymagające decyzji Izby rozpoznawane są równocześnie z rozpatrywaniem sprawy, o ile Przewodniczący Izby nie postanowi inaczej.

Artykuł  39 ²⁸

(Środki tymczasowe)

1. Izba lub, tam gdzie to właściwe, Przewodniczący Sekcji lub sędzia dyżurny wyznaczony zgodnie z ustępem 4 niniejszego Artykułu, mogą, na wniosek strony lub innej osoby zainteresowanej, albo z urzędu, zalecić stronom środek tymczasowy, jaki należy według nich zastosować w interesie stron lub właściwego przebiegu postępowania.

2. W razie uznania tego za właściwe, można niezwłocznie notyfikować środek zastosowany w danej sprawie Komitetowi Ministrów.

3. Izba lub, tam gdzie to właściwe, Przewodniczący Sekcji lub sędzia dyżurny wyznaczony zgodnie z ustępem 4 niniejszego Artykułu, mogą żądać od stron informacji o jakiejkolwiek kwestii związanej z zastosowaniem środka tymczasowego, który zalecili.

4. Przewodniczący Trybunału może wyznaczyć Wiceprzewodniczących Sekcji jako sędziów dyżurnych orzekających w sprawach wniosków o środki tymczasowe.

Artykuł  40

(Pilne zawiadomienie o skardze)

W wypadkach niecierpiących zwłoki, Szef Kancelarii może, z upoważnienia Przewodniczącego Izby, bez uszczerbku dla możliwości podjęcia innych kroków procesowych, za pomocą wszelkich dostępnych mu środków powiadomić zainteresowaną skargą Układającą się Stronę o wniesieniu skargi i, skrótowo, o jej przedmiocie.

Artykuł  41 ²⁹

(Kolejność rozpoznawania spraw)

Decydując o kolejności, w jakiej sprawy mają być rozpoznane, Trybunał bierze pod uwagę znaczenie oraz pilność podniesionych kwestii, według kryteriów przez siebie ustalonych. Jednakże, Izba lub jej Przewodniczący może odstąpić od tych kryteriów, ażeby przyznać pierwszeństwo określonej skardze.

Artykuł  42 

(dawny Artykuł 43)

(Połączenie oraz równoczesne rozpatrywanie skarg)

1. Izba może, na wniosek stron albo z urzędu, zarządzić połączenie dwóch lub więcej skarg.

2. Przewodniczący Izby może, po konsultacji ze stronami, zarządzić równoczesne prowadzenie postępowań ze skarg przydzielonych tej samej Izbie, bez uszczerbku dla możliwości podjęcia przez Izbę decyzji o połączeniu skarg.

Artykuł  43 ³⁰

(dawny Artykuł 44)

(Skreślenie i ponowne wpisanie na listę)

1. Trybunał może w każdym stadium postępowania zdecydować o skreśleniu skargi z listy spraw zgodnie z Artykułem 37 Konwencji.

2. W razie powiadomienia Szefa Kancelarii przez skarżącą Układającą się Stronę o braku jej zamiaru prowadzenia dalej sprawy, Izba może skreślić skargę z listy Trybunału na podstawie Artykułu 37 Konwencji, jeżeli druga Układająca się Strona lub Strony zainteresowane w sprawie wyrażają zgodę na takie umorzenie postępowania.

3. Jeżeli zdołano doprowadzić do polubownego załatwienia sprawy zgodnie z Artykułem 39 Konwencji, skarga jest skreślana z listy spraw Trybunału w formie decyzji. Zgodnie z Artykułem 39 ust. 4 Konwencji, decyzję taką przekazuje się Komitetowi Ministrów, który czuwa nad wykonaniem warunków polubownego załatwienia sprawy określonych w decyzji. W innych przypadkach przewidzianych w Artykule 37 Konwencji, skarga, która została uznana za dopuszczalną, zostaje skreślona w drodze wyroku, zaś skarga, która nie została uznana za dopuszczalną - w drodze decyzji. Jeżeli skarga zostaje skreślona w drodze wyroku, Przewodniczący Izby przesyła ten wyrok po tym, kiedy stał się on ostateczny, Komitetowi Ministrów w celu umożliwienia mu czuwania, zgodnie z Artykułem 46 ust. 2 Konwencji, nad wykonaniem jakichkolwiek zobowiązań, które mogły zostać nałożone w związku z umorzeniem lub rozstrzygnięciem sporu.

4. W razie skreślenia skargi zgodnie z Artykułem 37 Konwencji, kwestia kosztów należy do swobodnego uznania Trybunału. Jeżeli przyznanie kosztów następuje w decyzji o skreśleniu skargi, która nie została uznana za dopuszczalną, Przewodniczący Izby przesyła decyzję Komitetowi Ministrów.

5. W razie skreślenia skargi zgodnie z Artykułem 37 Konwencji, Trybunał może ponownie wpisać ją na swoją listę, jeżeli uzna, że usprawiedliwiają to wyjątkowe okoliczności.

Artykuł  44 ³¹

(Interwencja strony trzeciej)

1. a) Jednocześnie z zawiadomieniem Układającej się Strony, przeciwko której skarga jest skierowana, o skardze złożonej na podstawie Artykułu 33 lub 34 Konwencji, zgodnie z Artykułami 51 ust. 1 lub 54 ust. 2 lit. b) niniejszego Regulaminu, Szef Kancelarii przekazuje kopię skargi Układającej się Stronie, której obywatelem jest skarżący w sprawie. Szef Kancelarii powiadamia również taką Układającą się Stronę o decyzji o przeprowadzeniu w sprawie ustnej rozprawy..

b) Jeżeli Układająca się Strona zamierza skorzystać z przysługującego jej na podstawie Artykułu 36 ust. 1 Konwencji prawa do przedstawiania pisemnych uwag lub do uczestniczenia w rozprawie, informuje o tym na piśmie Szefa Kancelarii nie później niż w terminie dwunastu tygodni od przekazania lub zawiadomienia, o którym mowa w poprzedzającym punkcie. Z wyjątkowych przyczyn Przewodniczący Izby może wyznaczyć dodatkowy termin.

2. Jeżeli Komisarz Praw Człowieka Rady Europy zamierza skorzystać z przysługującego mu na podstawie Artykułu 36 ust. 3 Konwencji prawa do przedstawienia pisemnych uwag, informuje o tym na piśmie Szefa Kancelarii nie później niż w terminie dwunastu tygodni od opublikowania w bazie orzecznictwa Trybunału, HUDOC, informacji, że zawiadomienie o skardze zostało przekazane Układającej się Stronie, przeciwko której skarga jest skierowana. Jeżeli Komisarz Praw Człowieka Rady Europy zamierza skorzystać z wynikającego z Artykułem 36 ust. 3 Konwencji prawa uczestniczenia w rozprawie przed Izbą, informuje o tym na piśmie Szefa Kancelarii nie później niż w terminie czterech tygodni od opublikowaniu na stronie internetowej Trybunału informacji o decyzji Izby o przeprowadzeniu ustnej rozprawy. Z wyjątkowych powodów Przewodniczący Izby może wyznaczyć inne terminy.

Jeżeli Komisarz Praw Człowieka nie ma możliwości wzięcia udziału w postępowaniu przed Trybunałem osobiście, wskazuje nazwisko osoby lub osób ze swego Biura, które wyznaczył do reprezentowania go. Komisarz może korzystać z pomocy adwokata.

3. a) Po zawiadomieniu o skardze, zgodnie z Artykułem 51 ust. 1 lub Artykułem 54 ust. 2 lit. b) niniejszego Regulaminu, Układającej się Strony, przeciwko której skarga jest skierowana, Przewodniczący Izby może, w interesie wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z Artykułem 36 ust. 2 Konwencji, zaprosić każdą Układającą się Stronę niebędącą stroną postępowania lub każdą osobę zainteresowaną niebędącą skarżącym do lub zezwolić na przedstawianie pisemnych uwag lub, w wyjątkowych przypadkach, uczestniczenie w rozprawie.

b) Wnioski o udzielenie zezwolenia w tym celu powinny być należycie uzasadnione i złożone na piśmie w jednym z języków urzędowych zgodnie z Artykułem 34 ust. 4 niniejszego Regulaminu.

Wnioski o udzielenie zezwolenia na przedstawienie pisemnych uwag należy składać nie później niż dwanaście tygodni po opublikowaniu w bazie orzecznictwa Trybunału, HUDOC, informacji o przekazaniu Umawiającej się Stronie zawiadomienia o skardze. Wnioski o dopuszczenie do udziału w rozprawie przed Izbą należy składać nie później niż cztery tygodnie po opublikowaniu na stronie internetowej Trybunału informacji o decyzji Izby o przeprowadzeniu rozprawy. Inne terminy mogą zostać wyznaczone przez Przewodniczącego Izby z wyjątkowych powodów.

4. a) W sprawach, które ma rozpatrywać Wielka Izba, terminy przewidziane w poprzedzających ustępach biegną od opublikowania na stronie internetowej Trybunału informacji o decyzji Izby o zrzeczeniu się właściwości na rzecz Wielkiej Izby, podjętej na podstawie Artykułu 72 ust. 1 niniejszego Regulaminu lub informacji o decyzji zespołu pięciu sędziów Wielkiej Izby o przyjęciu wniosku strony o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, podjętej na podstawie Artykułu 73 ust. 2 niniejszego Regulaminu.

b) Terminy ustanowione w niniejszym Artykule mogą być wyjątkowo przedłużane przez Przewodniczącego Izby, po przedstawieniu dostatecznego powodu.

5. Zaproszenie lub udzielenie zezwolenia określone w ustępie 3 lit. a) niniejszego Artykułu podlega warunkom, w tym terminom, wyznaczonym przez Przewodniczącego Izby. W razie nieprzestrzegania tych warunków, Przewodniczący może zdecydować o niewłączaniu uwag do akt sprawy lub o ograniczeniu uczestnictwa w rozprawie do rozmiarów, jakie uzna za stosowne.

6. Pisemne uwagi składane na podstawie niniejszego Artykułu należy sporządzać w jednym z języków urzędowych zgodnie z Artykułem 34 ust. 4 niniejszego Regulaminu. Szef Kancelarii przesyła je stronom w sprawie, które uprawnione są, z zastrzeżeniem warunków, w tym terminów, wyznaczonych przez Przewodniczącego Izby, do złożenia pisemnych uwag w odpowiedzi lub, tam gdzie to właściwe, do udzielenia odpowiedzi na rozprawie.

7. Postanowienia niniejszego Artykułu stosuje się odpowiednio do postępowań przed Wielką Izbą utworzoną w celu wydawania opinii doradczych na podstawie Artykułu 2 Protokołu nr 16 do Konwencji. Przewodniczący Trybunału określa terminy mające zastosowanie do interwenientów ubocznych.

Artykuł  44A ³²

(Obowiązek współpracy z Trybunałem)

Strony są obowiązane w pełni współpracować w toku postępowania, a w szczególności podejmować takie działania leżące w ich mocy, które Trybunał uważa za niezbędne dla należytego wymiaru sprawiedliwości. Obowiązek ten znajduje zastosowanie również do Układającej się Strony niebędącej stroną postępowania, jeżeli taka współpraca jest niezbędna.

Artykuł  44B ³³

(Niezastosowanie się do zarządzenia Trybunału)

W przypadku niezastosowania się strony do zarządzenia Trybunału dotyczącego toku postępowania, Przewodniczący Izby może podjąć wszelkie kroki, które uzna za stosowne.

Artykuł  44C

(Brak efektywnego uczestnictwa)

1. W przypadku niepowołania przez stronę dowodów lub niedostarczenia informacji żądanych przez Trybunał albo w razie nieujawnienia przez nią istotnych informacji z własnej inicjatywy lub braku efektywnego uczestnictwa w postępowaniu, przejawiającego się w inny sposób, Trybunał może wyciągnąć z tego takie wnioski, jakie uzna za stosowne.

2. Brak lub odmowa efektywnego uczestnictwa w postępowaniu przez Układającą się Stronę, przeciwko której skarga jest skierowana, nie stanowią same w sobie podstawy do umorzenia rozpatrywania skargi przez Izbę.

Artykuł  44D ³⁴

(Wykluczenie z reprezentowania lub pomocy stronie przed sądem)

1. Przewodniczący Trybunału może, w wyjątkowych okolicznościach, jeżeli uzna, że zachowanie adwokata lub osoby wyznaczonej zgodnie z Artykułem 36 ust. 4 lit. a) niniejszego Regulaminu za tym przemawia, zarządzić, że wspomniany adwokat lub inna osoba nie może dłużej reprezentować lub pomagać stronie przed Trybunałem. Taki nakaz wykluczenia może być wydany na czas określony lub nieokreślony.

2. Decyzja taka powinna być uzasadniona i podejmowana na uzasadniony wniosek Izby, po umożliwieniu zainteresowanemu, zainteresowanemu Rządowi i zainteresowanemu zrzeszeniu adwokackiemu przedstawienia uwag. Zainteresowana osoba, zainteresowany rząd i zainteresowane zrzeszenie adwokackie są informowane o decyzji.

3. Na uzasadniony wniosek osoby wykluczonej na podstawie ust. 1 Przewodniczący Trybunału może, po zasięgnięciu opinii Izby, o której mowa w ust. 2, a także zainteresowanego rządu i zainteresowanego zrzeszenia adwokackiego, przywrócić prawo do reprezentacji. O takiej decyzji informuje się zainteresowaną osobę, zainteresowany rząd i zainteresowane zrzeszenie adwokackie.

Artykuł  44E ³⁵

(Niepodtrzymywanie skargi)

Zgodnie z Artykułem 37 ust. 1 lit. a) Konwencji, jeżeli skarżąca Układająca się Strona lub skarżący indywidualnie nie podtrzymuje skargi, Izba może skreślić skargę z listy Trybunału zgodnie z Artykułem 43 niniejszego Regulaminu.

Rozdział  II

Wszczęcie postępowania

Artykuł  45

Podpisy

1. Skarga wnoszona na podstawie Artykułów 33 lub 34 Konwencji składana jest na piśmie i podpisana przez skarżącego lub jego przedstawiciela.

2. Skargę wnoszoną przez organizację pozarządową lub grupę jednostek, podpisują osoby właściwe do reprezentowania tej organizacji lub grupy. Właściwa Izba lub Komitet rozstrzyga każdą kwestię dotyczącą tego, czy osoby, które podpisały skargę, są do tego właściwe.

3. Jeżeli skarżący są reprezentowani zgodnie z Artykułem 36 niniejszego Regulaminu, ich przedstawiciel lub przedstawiciele przedkładają pełnomocnictwo lub pisemne upoważnienie do działania.

Artykuł  46

(Treść skargi międzypaństwowej)

Układająca się Strona lub Strony zamierzające wnieść sprawę do Trybunału na podstawie Artykułu 33 Konwencji składają w Kancelarii skargę zawierającą:

a) nazwę Układającej się Strony, przeciwko której skarga jest wnoszona;

b) przedstawienie stanu faktycznego;

c) przedstawienie zarzuconego naruszenia (naruszeń) Konwencji oraz istotnych argumentów;

d) oświadczenie o spełnieniu wymogów dopuszczalności (wyczerpanie krajowych środków odwoławczych oraz zachowanie sześciomiesięcznego terminu) ustanowionych w Artykule 35 ust. 1 Konwencji;

e) przedmiot skargi i ogólne wskazanie roszczeń o słuszne zadośćuczynienie na podstawie Artykułu 41 Konwencji na rzecz strony lub stron, które uważają się za pokrzywdzone; i

f) nazwisko i adres osoby (osób) ustanowionej jako Pełnomocnik;

oraz w załączeniu:

g) kopie wszystkich istotnych dokumentów, a zwłaszcza decyzji sądowych i innych, związanych z przedmiotem skargi.

Artykuł  47 ³⁶

(Treść skargi indywidualnej)

1. Skargę na podstawie Artykułu 34 Konwencji wnosi się na formularzu skargowym udostępnionym przez Kancelarię, o ile Trybunał nie postanowi inaczej. Skarga zawiera wszelkie dane wymagane w poszczególnych częściach formularza skargi i wskazuje:

a) nazwisko, datę urodzenia, obywatelstwo, adres skarżącego oraz, jeżeli skarżący jest osobą prawną, pełną nazwę, datę wpisu lub rejestracji, numer urzędowej rejestracji (o ile nadano) oraz adres siedziby;

b) nazwisko, adres, numery telefonu i faksu oraz adres e-mail przedstawiciela, jeżeli taki występuje;

c) w przypadku gdy skarżący ma przedstawiciela, opatrzony datą i własnoręczny podpis skarżącego w części formularza skargowego dotyczącej umocowania; własnoręczny podpis przedstawiciela potwierdzający, że zgodził się działać za skarżącego również musi znaleźć się w części formularza skargi dotyczącej umocowania;

d) nazwę Układającej się Strony lub Stron, przeciwko którym skarga jest wnoszona;

e) zwięzłe i czytelne przedstawienie stanu faktycznego;

f) zwięzłe i czytelne przedstawienie zarzuconego naruszenia (naruszeń) Konwencji oraz istotnych argumentów; oraz

g) zwięzłe i czytelne oświadczenie potwierdzające spełnienie przez skarżącego wymogów dopuszczalności ustanowionych w Artykule 35 ust. 1 Konwencji.

2. a) Wszelkie informacje, o których mowa w ustępie 1 lit. e) do lit. g) powyżej, podane w poszczególnych częściach formularza skargi, powinny być wystarczające dla ustalenia przez Trybunał charakteru i zakresu skargi bez konieczności odwoływania się do jakiegokolwiek innego dokumentu.

b) Jednakże skarżący może uzupełnić te informacje poprzez załączenie do formularza skargi dalszych informacji na temat stanu faktycznego, zarzucanych naruszeń Konwencji i stosownej argumentacji. Taka informacja nie może przekraczać 20 stron.

3. 

1. Formularz skargi podpisuje skarżący lub przedstawiciel skarżącego; do formularza skargi należy załączyć:

a) kopie dokumentów dotyczących zaskarżonych orzeczeń lub środków, sądowych lub o innym charakterze;

b) kopie dokumentów i orzeczeń wykazujących, że skarżący spełnił warunek wyczerpania krajowych środków odwoławczych oraz dochował terminu przewidzianego w Artykule 35 ust. 1 Konwencji;

c) tam, gdzie to właściwe, kopie dokumentów dotyczących innej międzynarodowej procedury dochodzenia lub rozstrzygania;

d) w przypadku gdy skarżący jest osobą prawną, o której mowa w Artykule 47 ust. 1 lit. a) niniejszego Regulaminu, dokument lub dokumenty potwierdzające, że jednostka, która złożyła skargę, jest uprawniona lub umocowana do reprezentacji skarżącego.

3. 

2. Dokumenty składane na poparcie skargi należy wymienić w kolejności według daty, kolejno ponumerować i jasno zidentyfikować.

4. Skarżący, którzy nie życzą sobie, by ich tożsamość została publicznie ujawniona, wskazują na to i przedstawiają przyczyny uzasadniające takie odstępstwo od normalnej zasady publicznego dostępu do informacji w postępowaniu przed Trybunałem. Trybunał może zezwolić na anonimowość lub przyznać ją z urzędu.

5. 

1. Niezastosowanie się do wymogów wskazanych w ustępach 1-3 niniejszego Artykułu powoduje, że skarga nie będzie rozpatrywana przez Trybunał, chyba że:

a) skarżący przedstawi wystarczające usprawiedliwienie braku przestrzegania tych wymogów;

b) skarga dotyczy wniosku o środek tymczasowy;

c) Trybunał inaczej postanowi z urzędu lub na wniosek skarżącego.

5. 

2. Trybunał może w każdym wypadku wezwać skarżącego do przedłożenia, w wyznaczonym terminie, informacji lub dokumentów w dowolnej formie lub dowolnym sposobem, jakie okażą się właściwe.

6. a) Datą wniesienia skargi, dla celów stosowania Artykułu 35 ust. 1 Konwencji, jest data przesłania do Trybunału formularza skargi spełniającej wymagania określone w niniejszym Artykule. Datą przesłania jest data stempla pocztowego.

b) W przypadku uznania tego za stosowne, Trybunał może zdecydować, że za datę wniesienia skargi uważana będzie inna data.

7. Skarżący powiadamiają Trybunał o każdej zmianie adresu i wszystkich okoliczności istotnych dla skargi.

Rozdział  III

Sędziowie Sprawozdawcy

Artykuł  48 ³⁷

(Skargi międzypaństwowe)

1. W razie wniesienia skargi na podstawie Artykułu 33 Konwencji, Izba utworzona do rozpatrzenia sprawy wyznacza jednego lub więcej ze swoich sędziów na Sędziego Sprawozdawcę lub Sędziów Sprawozdawców, którzy przedstawiają sprawozdanie na temat dopuszczalności sprawy po otrzymaniu pisemnych uwag zainteresowanych Układających się Stron.

2. Sędzia Sprawozdawca lub Sędziowie Sprawozdawcy przedstawiają takie sprawozdania, projekty oraz inne dokumenty, jakie mogą być pomocne Izbie i jej Przewodniczącemu w wykonywaniu ich funkcji.

Artykuł  49 ³⁸

(Skargi indywidualne)

1. Jeżeli materiał przedstawiony przez skarżącego jest sam w sobie wystarczający do stwierdzenia, że skarga jest niedopuszczalna lub powinna być wykreślona z listy, skargę rozpatruje skład jednego sędziego, chyba że przemawia przeciwko temu szczególny powód.

2. W razie wniesienia na podstawie Artykułu 34 Konwencji skargi, której rozpoznanie przez Izbę lub przez Komitet wykonujący funkcje przyznane mu na podstawie Artykułu 53 ust. 2 niniejszego Regulaminu wydaje się uzasadnione, Przewodniczący Sekcji, do której skarga została przydzielona, wyznacza jednego sędziego na Sędziego Sprawozdawcę, który bada skargę.

3. W toku badania skarg Sędziowie Sprawozdawcy:

a) mogą zwracać się do stron o przedstawienie, w określonym terminie, jakichkolwiek danych faktycznych, dokumentów lub innych materiałów, jakie uznają oni za istotne;

b) decydują, czy skarga ma być rozpatrzona przez skład jednego sędziego, przez Komitet, czy przez Izbę, chyba że Przewodniczący Sekcji zarządził rozpoznanie sprawy przez Izbę lub Komitet;

c) przedstawiają takie sprawozdania, projekty oraz inne dokumenty, jakie mogą być pomocne Izbie lub Komitetowi lub ich Przewodniczącemu w wykonywaniu ich funkcji.

Artykuł  50

(Postępowanie przed Wielką Izbą)

W razie przedstawienia sprawy Wielkiej Izbie na podstawie Artykułu 30 albo Artykułu 43 Konwencji, Przewodniczący Wielkiej Izby wyznacza na Sędziego Sprawozdawcę (Sędziów Sprawozdawców) jednego albo, w przypadku skargi międzypaństwowej, jednego lub więcej z jej członków.

Rozdział  IV

Postępowanie w sprawie dopuszczalności

Skargi międzypaństwowe

Artykuł  51 ³⁹

(Przydzielanie skarg i dalsza procedura)

1. W razie wniesienia skargi na podstawie Artykułu 33 Konwencji, Przewodniczący Trybunału niezwłocznie zawiadamia o skardze Układającą się Stronę, przeciwko której skarga jest skierowana, oraz przydziela skargę jednej z Sekcji.

2. Zgodnie z Artykułem 26 ust. 1 lit. a) niniejszego Regulaminu, sędziowie wybrani z ramienia Układających się Stron - Strony skarżącej i Strony, przeciwko której skarga jest skierowana - zasiadają z urzędu jako członkowie Izby utworzonej do rozpatrzenia sprawy. Artykuł 30 stosuje się, jeżeli skarga została wniesiona przez kilka Układających się Stron albo jeżeli skargi o tym samym przedmiocie, wniesione przez kilka Układających się Stron rozpatrywane są łącznie na podstawie Artykułu 42 niniejszego Regulaminu.

3. Po przydzieleniu sprawy do Sekcji, Przewodniczący Sekcji tworzy Izbę zgodnie z Artykułem 26 ust. 1 niniejszego Regulaminu oraz zwraca się do Układającej się Strony, przeciwko której skarga jest skierowana, o przedstawienie na piśmie jej uwag dotyczących dopuszczalności skargi. Otrzymane w ten sposób uwagi Szef Kancelarii podaje do wiadomości skarżącej Układającej się Strony, która może przedstawić pisemne uwagi w odpowiedzi.

4. Przed ogłoszeniem decyzji w sprawie dopuszczalności skargi, Izba lub jej Przewodniczący może zdecydować o zwróceniu się do Stron o przedstawienie dalszych uwag na piśmie.

5. Rozprawę w przedmiocie dopuszczalności skargi przeprowadza się, jeżeli jedna lub więcej zainteresowanych Układających się Stron o to wnosi, albo jeżeli Izba zdecyduje tak z urzędu.

6. Przewodniczący Izby konsultuje się ze Stronami przed wyznaczeniem pisemnej i, tam gdzie to właściwe, ustnej procedury.

Skargi indywidualne

Artykuł  52 ⁴⁰

(Przydzielanie skarg do Sekcji)

1. Skargę wniesioną na podstawie Artykułu 34 Konwencji przydziela do Sekcji Przewodniczący Trybunału, dążąc przy tym do zapewnienia sprawiedliwego rozdziału spraw pomiędzy Sekcjami.

2. Izbę siedmiu sędziów przewidzianą w Artykule 26 ust. 1 Konwencji tworzy Przewodniczący właściwej Sekcji zgodnie z Artykułem 26 ust. 1 niniejszego Regulaminu.

3. Do czasu utworzenia Izby zgodnie z ustępem 2 niniejszego Artykułu, Przewodniczący Sekcji wykonuje wszelkie uprawnienia przyznane Przewodniczącemu Izby niniejszym Regulaminem.

Artykuł  52A ⁴¹

(Procedura przed sędzią zasiadającym jednoosobowo)

1. Zgodnie z Artykułem 27 Konwencji, sędzia zasiadający jednoosobowo może uznać za niedopuszczalną lub skreślić z listy spraw Trybunału skargę wniesioną na podstawie Artykułu 34, jeżeli taka decyzja może zostać podjęta bez dalszego rozpatrywania. Decyzja taka jest ostateczna. Zawiera ona skrócone uzasadnienie i przekazuje się ją skarżącemu.

2. Jeżeli sędzia zasiadający jednoosobowo nie podejmie decyzji przewidzianej w ustępie 1 niniejszego Artykułu, sędzia ten przekazuje skargę Komitetowi lub Izbie celem dalszego rozpatrzenia.

Artykuł  53 ⁴²

(Procedura przed Komitetem)

1. Zgodnie z Artykułem 28 ust. 1 lit. a) Konwencji, Komitet może jednogłośnie i na każdym etapie postępowania uznać skargę za niedopuszczalną lub skreślić ją z listy spraw Trybunału, jeżeli taka decyzja może zostać podjęta bez dalszego rozpatrywania.

2. Jeżeli Komitet dojdzie do przekonania, w świetle uwag stron otrzymanych zgodnie z Artykułem 54 ust. 2 lit. b), że sprawa kwalifikuje się do rozpoznania zgodnie z procedurą przewidzianą w Artykule 28 ust. 1 lit. b) Konwencji, jednogłośnie przyjmuje wyrok zawierający jego decyzję w sprawie dopuszczalności oraz, stosownie do okoliczności, w sprawie słusznego zadośćuczynienia.

3. Jeżeli sędzia wybrany z ramienia zainteresowanej Układającej się Strony nie jest członkiem Komitetu, Komitet może na każdym etapie postępowania przed nim, jednogłośnie, zaprosić tego sędziego na miejsce jednego ze swych członków, mając na względzie wszelkie istotne czynniki, w tym to, czy dana Strona sprzeciwiła się zastosowaniu procedury przewidzianej w Artykule 28 ust. 1 lit. b) Konwencji.

4. Decyzje i wyroki wydane na podstawie Artykułu 28 ust. 1 Konwencji są ostateczne. Powinny zawierać uzasadnienie. Decyzje mogą zawierać skrócone uzasadnienie, jeżeli zostały przyjęte po przekazaniu sprawy przez sędziego zasiadającego jednoosobowo zgodnie z Artykułem 52A ust. 2 niniejszego Regulaminu.

5. Decyzję Komitetu Szef Kancelarii przekazuje Skarżącemu, jak również zainteresowanej Układającej się Stronie lub Stronom, jeżeli zostały uprzednio zaangażowane w sprawę skargi zgodnie z niniejszym Regulaminem.

6. Jeżeli żadna decyzja ani wyrok nie zostały przyjęte przez Komitet, skargę przekazuje się Izbie utworzonej na podstawie Artykułu 52 ust. 2 niniejszego Regulaminu do rozpatrzenia sprawy.

7. Postanowienia Artykułu 42 ust. 1 oraz Artykułów 79 - 81 niniejszego Regulaminu stosuje się odpowiednio do postępowania przed Komitetem.

Artykuł  54 ⁴³

(Procedura przed Izbą)

1. Izba może od razu uznać skargę za niedopuszczalną lub skreślić ją z listy spraw Trybunału. Decyzja Izby może dotyczyć całej skargi lub jej części.

2. W innym przypadku, Izba lub Przewodniczący Sekcji może zdecydować o:

a) zwróceniu się do stron o przedstawienie jakichkolwiek danych faktycznych, dokumentów lub innych materiałów, jakie Izba lub jej Przewodniczący uzna za istotne;

b) zawiadomieniu o skardze lub o części skargi Układającej się Strony, przeciwko której jest ona skierowana, i o zwróceniu się do niej o przedstawienie pisemnych uwag jej dotyczących oraz, po ich otrzymaniu, o zwróceniu się do skarżącego o przedstawienie uwag w odpowiedzi;

c) zwróceniu się do stron o przedstawienie dalszych uwag na piśmie.

3. Wykonując kompetencje, o których mowa w ustępie 2 lit. b) niniejszego Artykułu, Przewodniczący Sekcji, działając jako sędzia zasiadający jednoosobowo, może od razu uznać część skargi za niedopuszczalną lub skreślić część skargi z listy spraw Trybunału. Decyzja taka jest ostateczna. Skarżący jest informowany o decyzji listownie.

4. Przepisy ustępów 2 i 3 niniejszego Artykułu stosuje się również do Wiceprzewodniczących Sekcji wyznaczonych, zgodnie z Artykułem 39 ust. 4 niniejszego Regulaminu sędziami dyżurnymi orzekającymi w sprawach wniosków o środki tymczasowe.

5. Przed podjęciem decyzji w sprawie dopuszczalności, Izba może zdecydować, na wniosek strony albo z urzędu, o przeprowadzeniu rozprawy, jeżeli uzna, że wymaga tego wypełnianie jej funkcji na podstawie Konwencji. W takim przypadku, o ile Izba wyjątkowo nie postanowi inaczej, strony mogą również ustosunkować się do kwestii związanych z przedmiotem skargi.

Artykuł  54A ⁴⁴

(Łączne rozpatrywanie dopuszczalności i przedmiotu)

1. Zawiadamiając o skardze Układającą się Stronę, przeciwko której skarga jest skierowana, zgodnie z Artykułem 54 ust. 2 lit. b) niniejszego Regulaminu, Izba może również zdecydować o jednoczesnym rozpatrzeniu dopuszczalności i przedmiotu skargi, zgodnie z Artykułem 29 ust. 1 Konwencji. Strony wzywa się do zawarcia w ich uwagach ewentualnych wniosków dotyczących słusznego zadośćuczynienia oraz propozycji polubownego załatwienia sprawy. Wymogi określone w Artykułach 60 i 62 niniejszego Regulaminu stosuje się odpowiednio. Jednakże, w razie potrzeby, Trybunał może na każdym etapie postępowania postanowić o wydaniu odrębnej decyzji dotyczącej dopuszczalności.

2. Jeżeli nie doszło do polubownego załatwienia sprawy lub innego rozstrzygnięcia sporu, a Izba jest przekonana, w świetle argumentacji stron, że sprawa jest dopuszczalna i gotowa do rozstrzygnięcia co do przedmiotu, niezwłocznie wydaje wyrok, zawierający decyzję Izby w sprawie dopuszczalności, wyjąwszy przypadki kiedy Izba postanawia wydać taką decyzję odrębnie

Skargi międzypaństwowe i indywidualne

Artykuł  55

(Zarzuty niedopuszczalności)

O tyle, o ile pozwalają na to jego charakter i okoliczności, zarzut niedopuszczalności musi zostać podniesiony przez Układającą się Stronę, przeciwko której skarga jest skierowana, w jej pisemnych lub ustnych uwagach dotyczących skargi, przedstawianych zgodnie z Artykułem 51 lub 54 niniejszego Regulaminu, w zależności od przypadku.

Artykuł  56 ⁴⁵

(Decyzja Izby)

1. Decyzja Izby określa, czy została podjęta jednogłośnie, czy większością głosów, i powinna zawierać uzasadnienie.

2. Szef Kancelarii podaje decyzję Izby do wiadomości skarżącego. Podaje się ją również do wiadomości zainteresowanej Układającej się Strony lub Stron oraz strony trzeciej, w tym Komisarza Praw Człowieka Rady Europy, jeżeli zostali oni uprzednio powiadomieni o skardze zgodnie z niniejszym Regulaminem. Jeżeli zdołano doprowadzić do polubownego załatwienia sprawy, decyzję o skreśleniu skargi z listy spraw przekazuje się Komitetowi Ministrów zgodnie z Artykułem 43 ust. 3 niniejszego Regulaminu.

Artykuł  57 ⁴⁶

(Język decyzji)

Wszystkie decyzje sporządza się w języku angielskim albo francuskim, chyba że Trybunał postanowi o sporządzeniu decyzji w obu językach urzędowych. Decyzje Wielkiej Izby sporządza się jednak w obu językach urzędowych, a obie wersje językowe są jednakowo autentyczne.

Rozdział  V

Postępowanie po dopuszczeniu skargi

Artykuł  58 ⁴⁷

(Skargi międzypaństwowe)

1. Po podjęciu przez Izbę decyzji o dopuszczeniu skargi wniesionej na podstawie Artykułu 33 Konwencji, Przewodniczący Izby, po konsultacji z zainteresowanymi Układającymi się Stronami, wyznacza terminy na składanie pisemnych uwag dotyczących przedmiotu oraz przedstawienie dalszych dowodów. Przewodniczący może jednak, za zgodą zainteresowanych Układających się Stron, zarządzić pominięcie pisemnej procedury.

2. Rozprawę co do przedmiotu skargi przeprowadza się, jeżeli jedna lub więcej zainteresowanych Układających się Stron o to wnosi, albo jeżeli Izba zdecyduje tak z urzędu. Przewodniczący Izby wyznacza ustną procedurę.

Artykuł  59 ⁴⁸

(Skargi indywidualne)

1. Po uznaniu za dopuszczalną skargi wniesionej na podstawie Artykułu 34 Konwencji, Izba lub jej Przewodniczący może zwrócić się do stron o przedstawienie dalszych dowodów i pisemnych uwag.

2. Stronom udziela się jednakowego terminu na przedstawienie ich uwag, o ile nie postanowiono inaczej.

3. Izba może zdecydować, na wniosek strony albo z urzędu, o przeprowadzeniu rozprawy co do przedmiotu skargi, jeżeli uzna, że wymaga tego wypełnianie jej funkcji na podstawie Konwencji.

4. Przewodniczący Izby, tam gdzie to właściwe, wyznacza pisemną i ustną procedurę.

Artykuł  60 ⁴⁹

(Roszczenia o słuszne zadośćuczynienie)

1. Skarżący, który pragnie uzyskać przysądzenie słusznego zadośćuczynienia na podstawie Artykułu 41 Konwencji w razie stwierdzenia przez Trybunał naruszenia jego praw wynikających z Konwencji, powinien w tym celu zgłosić wyraźne roszczenie.

2. Skarżący powinien przedstawić szczegółowe dane dotyczące wszystkich roszczeń, wraz z wszelkimi istotnymi dokumentami na ich potwierdzenie, w terminie wyznaczonym na składanie przez skarżącego uwag odnośnie przedmiotu sprawy, chyba że Przewodniczący Izby zarządzi inaczej.

3. W razie niespełnienia przez skarżącego wymogów określonych w poprzedzających ustępach, Izba może odrzucić roszczenia w całości lub w części.

4. Roszczenia skarżącego podaje się do wiadomości Rządu, przeciwko któremu skarga jest skierowana, celem przedstawienia uwag.

Artykuł  61 ⁵⁰

(Procedura wyroku pilotażowego)

1. Trybunał może wszcząć procedurę wyroku pilotażowego i wydać wyrok pilotażowy, gdy okoliczności faktyczne skargi wskazują na istnienie w zainteresowanej Układającej się Stronie problemu strukturalnego lub systemowego bądź innej podobnej dysfunkcji, która spowodowała lub może spowodować podobne skargi.

2. a) Przed wszczęciem procedury wyroku pilotażowego, Trybunał zasięga najpierw opinii stron co do tego, czy rozpatrywana skarga jest wynikiem istnienia takiego problemu lub dysfunkcji w zainteresowanej Układającej się Stronie oraz co do tego, czy skarga nadaje się do rozpatrzenia zgodnie z tą procedurą.

b) Procedura wyroku pilotażowego może być wszczęta przez Trybunał z urzędu albo na wniosek jednej lub obu stron.

c) Każda skarga wybrana do procedury wyroku pilotażowego jest rozpatrywana priorytetowo zgodnie z Artykułem 41 niniejszego Regulaminu.

3. W wyroku pilotażowym Trybunał określa zarówno charakter problemu strukturalnego lub systemowego bądź innej ustalonej dysfunkcji, jak i typ środków naprawczych, które podjąć ma zainteresowana Układająca się Strona na szczeblu krajowym na mocy sentencji wyroku.

4. Trybunał może postanowić w sentencji wyroku pilotażowego, że środki naprawcze, o których mowa w ustępie 3 powyżej, mają być podjęte w określonym czasie, mając na względzie charakter wymaganych środków i szybkość, z jakim określony przez Trybunał problem może być naprawiony na szczeblu krajowym.

5. Wydając wyrok pilotażowy, Trybunał może całkowicie lub częściowo wstrzymać się z rozpoznaniem kwestii słusznego zadośćuczynienia do czasu podjęcia przez Stronę indywidualnych i ogólnych środków określonych w wyroku pilotażowym.

6. a) Stosownie do okoliczności, Trybunał może odroczyć rozpoznanie wszelkich podobnych skarg do czasu przyjęcia środków naprawczych wymaganych na mocy sentencji wyroku pilotażowego.

b) Zainteresowanych skarżących informuje się o decyzji o odroczeniu w odpowiedni sposób. Stosownie do okoliczności, zawiadamia się ich o wszelkich istotnych wydarzeniach dotyczących ich spraw.

c) Trybunał może w każdym czasie rozpatrzyć odroczoną skargę, jeżeli wymaga tego interes należytego wymiaru sprawiedliwości.

7. Jeżeli strony sprawy pilotażowej zawarły porozumienie w sprawie polubownego załatwienia sprawy, porozumienie takie zawiera oświadczenie Rządku, przeciwko któremu skarga jest skierowana, w przedmiocie wdrożenia ogólnych środków określonych w wyroku pilotażowym oraz zadośćuczynienia, jakie ma zostać przyznane innym aktualnym lub potencjalnym skarżącym.

8. Z zastrzeżeniem odmiennej decyzji, w przypadku niezastosowania się przez zainteresowaną Układającą się Stronę do sentencji wyroku pilotażowego, Trybunał podejmuje rozpatrywanie skarg odroczonych zgodnie z ustępem 6 powyżej.

9. Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Sekretarz Generalny Rady Europy oraz Komisarz Praw Człowieka Rady Europy są informowani o wydaniu wyroku pilotażowego, jak również innego wyroku, w którym Trybunał zwraca uwagę na problem strukturalny lub systemowy istniejący w Układającej się Stronie.

10. Informacje o wszczęciu procedur wyroku pilotażowego, wydaniu wyroków pilotażowych i ich wykonaniu, jak również o zamknięciu takich procedur publikuje się na stronie internetowej Trybunału.

Artykuł  62 ⁵¹

(Polubowne załatwienie sprawy)

1. Po uznaniu skargi za dopuszczalną, Szef Kancelarii, działając według poleceń Izby lub jej Przewodniczącego, nawiązuje kontakt ze stronami w celu doprowadzenia do polubownego załatwienia sprawy, zgodnie z Artykułem 39 ust. 1 Konwencji. Izba podejmuje wszelkie kroki, które wydają się właściwe w celu ułatwienia takiego załatwienia sprawy.

2. Zgodnie z Artykułem 39 ust. 2 Konwencji, negocjacje ugodowe prowadzone są poufnie i bez uszczerbku dla argumentacji stron w postępowaniu spornym. W postępowaniu spornym nie można przytaczać lub opierać się na żadnym pisemnym lub ustnym oświadczeniu ani na żadnej propozycji lub ustępstwie poczynionych w ramach starań o doprowadzenie do polubownego załatwienia sprawy.

3. W razie powiadomienia Izby przez Szefa Kancelarii o wyrażeniu przez strony zgody na polubowne załatwienie sprawy, Izba skreśla sprawę z listy Trybunału, zgodnie z Artykułem 43 ust. 3 Konwencji, po zbadaniu czy ugoda została osiągnięta z poszanowaniem praw człowieka w rozumieniu Konwencji i jej Protokołów.

4. Ustępy 2 i 3 stosuje się odpowiednio do procedury przewidzianej w Artykule 54A niniejszego Regulaminu.

Artykuł  62A ⁵²

(Jednostronne oświadczenie)

1. a) Jeżeli skarżący nie zgodził się na warunki zawarte w propozycji polubownego załatwienia sprawy złożonej zgodnie z Artykułem 62 niniejszego Regulaminu, zainteresowana Układająca się Strona może złożyć do Trybunału wniosek o wykreślenie skargi z listy zgodnie z Artykułem 37 ust. 1 Konwencji.

b) Do takiego wniosku należy załączyć oświadczenie wyraźnie uznające, iż doszło do naruszenia Konwencji w sprawie skarżącego wraz ze zobowiązaniem do zapewnienia odpowiedniego zadośćuczynienia oraz, tam gdzie to właściwe, do podjęcia niezbędnych środków naprawczych.

c) Złożenie deklaracji stosownie do ustępu 1 lit. b) niniejszego Artykułu musi nastąpić w ramach jawnego i kontradyktoryjnego postępowania prowadzonego odrębnie od postępowania ugodowego, o którym mowa w Artkule 39 ust. 2 Konwencji oraz Artykule 62 ust. 2 niniejszego Regulaminu, oraz z poszanowaniem dla jego poufności.

2. Jeżeli jest to usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami, wniosek oraz towarzyszące mu oświadczenie mogą być złożone do Trybunału nawet bez uprzedniej próby osiągnięcia polubownego załatwienia sprawy.

3. Jeżeli zostanie stwierdzone, że oświadczenie stanowi wystarczającą podstawę do uznania, że poszanowanie praw człowieka określonych w Konwencji i jej Protokołach nie wymaga dalszego rozpoznawania skargi przez Trybunał, Trybunał może skreślić skargę z listy w całości lub w części, nawet jeżeli skarżący żąda dalszego rozpoznawania skargi.

4. Niniejszy Artykuł stosuje się odpowiednio do procedury przewidzianej w Artykule 54A niniejszego Regulaminu.

Rozdział  VI

Rozprawy

Artykuł  63 ⁵³

(Jawny charakter rozpraw)

1. Rozprawy są jawne, chyba że, zgodnie z ustępem 2 niniejszego Artykułu, w wyjątkowych okolicznościach Izba postanowi inaczej, z urzędu albo na wniosek strony lub innej osoby zainteresowanej.

2. Prasa i publiczność mogą zostać wykluczone z całości lub części rozprawy ze względu na moralność, porządek publiczny, bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub ochrona życia prywatnego stron, lub - w zakresie uznanym przez Izbę za bezwzględnie konieczny - w szczególnych okolicznościach, gdy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

3. Wniosek o przeprowadzenie rozprawy przy drzwiach zamkniętych złożony na podstawie ustępu 1 niniejszego Artykułu musi zawierać uzasadnienie i określać, czy dotyczy całości, czy tylko części rozprawy.

Artykuł  64 ⁵⁴

(Kierowanie rozprawami)

1. Przewodniczący Izby organizuje rozprawy i kieruje nimi oraz wyznacza porządek, w jakim mają zabrać głos osoby, które stają przed Izbą.

2. Każdy sędzia może zadawać pytania osobie, która staje przed Izbą.

Artykuł  65 ⁵⁵

(Niestawiennictwo)

W razie gdy strona lub inna osoba mająca się stawić, nie czyni tego lub odmawia stawienia się, Izba może pomimo tego prowadzić dalej rozprawę, o ile jest przekonana, że jest to zgodne z należytym wymiarem sprawiedliwości.

Artykuł  66

(skreślony)

Artykuł  67

(skreślony)

Artykuł  68

(skreślony)

Artykuł  69

(skreślony)

Artykuł  70 ⁵⁶

(Stenografowany protokół rozprawy)

1. Jeżeli Przewodniczący Izby tak zarządzi, Szef Kancelarii odpowiada za sporządzenie stenografowanego protokołu rozprawy. Protokół taki zawiera:

a) skład Izby;

b) listę osób występujących przed Izbą;

c) treść złożonych oświadczeń, zadanych pytań i udzielonych odpowiedzi;

d) treść każdej decyzji ogłoszonej podczas rozprawy.

2. Jeżeli całość lub część stenografowanego protokołu sporządzona jest w języku innym niż urzędowy, Szef Kancelarii zapewnia jej przekład na jeden z języków urzędowych.

3. Przedstawiciele stron otrzymują odpis stenografowanego protokołu w celu umożliwienia im dokonania sprostowań pod kontrolą Szefa Kancelarii lub Przewodniczącego Izby, które jednak w żadnym wypadku nie mogą wpływać na znaczenie i zakres dokonanych wypowiedzi. Szef Kancelarii wyznacza w tym celu, zgodnie z poleceniami Przewodniczącego Izby, terminy.

4. Sprostowany w ten sposób i podpisany przez Przewodniczącego Izby i Szefa Kancelarii stenografowany protokół, stanowi poświadczony tekst protokołu.

Rozdział  VII

Postępowanie przed Wielką Izbą

Artykuł  71 ⁵⁷

(Stosowanie przepisów proceduralnych)

1. Wszystkie przepisy regulujące postępowanie przed Izbami stosuje się odpowiednio do postępowania przed Wielką Izbą.

2. Uprawnienia przyznane Izbie przez Artykuły 54 ust. 5 oraz 59 ust. 3 niniejszego Regulaminu w związku z prowadzeniem rozprawy mogą, w postępowaniu przed Wielką Izbą, być również wykonywane przez Przewodniczącego Wielkiej Izby.

Artykuł  72 ⁵⁸

(Zrzeczenie się właściwości na rzecz Wielkiej Izby)

1. Jeżeli sprawa zawisła przed Izbą rodzi poważne zagadnienie dotyczące interpretacji Konwencji lub jej Protokołów, Izba może zrzec się właściwości na rzecz Wielkiej Izby, chyba że sprzeciwiła się temu jedna ze stron w sprawie, zgodnie z ustępem 4 niniejszego Artykułu.

2. Jeżeli rozstrzygnięcie zagadnienia podniesionego w sprawie zawisłej przed Izbą mogłoby prowadzić do sprzeczności z orzecznictwem Trybunału, Izba zrzeka się właściwości na rzecz Wielkiej Izby, chyba że sprzeciwiła się temu jedna ze stron w sprawie, zgodnie z ustępem 4 niniejszego Artykułu.

3. Decyzja o zrzeczeniu się właściwości nie wymaga uzasadnienia.

4. Szef Kancelarii zawiadamia strony o zamiarze zrzeczenia się właściwości przez Izbę. Stronom służy jeden miesiąc od daty tego zawiadomienia na złożenie w Kancelarii należycie uzasadnionego sprzeciwu. Izba uznaje za nieważny sprzeciw niespełniający tych warunków.

Artykuł  73

(Wniosek strony o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby)

1. Zgodnie z Artykułem 43 Konwencji, każda strona w sprawie może wyjątkowo, w okresie trzech miesięcy od daty ogłoszenia wyroku przez Izbę, złożyć w Kancelarii na piśmie wniosek o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby. W swoim wniosku strona wskazuje poważne zagadnienie dotyczące interpretacji lub stosowania Konwencji lub jej Protokołów, albo poważną kwestię o znaczeniu ogólnym, która jej zdaniem uzasadnia rozpatrzenie przez Wielką Izbę.

2. Zespół pięciu sędziów Wielkiej Izby, utworzony zgodnie z Artykułem 24 ust. 5 niniejszego Regulaminu, bada wniosek wyłącznie na podstawie istniejących akt sprawy. Przyjmuje on wniosek tylko wtedy, gdy uzna, że sprawa rodzi takie zagadnienie lub kwestię. Odmowa przyjęcia wniosku nie wymaga uzasadnienia.

3. W razie przyjęcia wniosku przez zespół, sprawę rozstrzyga Wielka Izba w drodze wyroku.

Rozdział  VIII

Wyroki

Artykuł  74 ⁵⁹

(Treść wyroku)

1. Wyrok, o którym mowa w Artykułach 28, 42 i 44 Konwencji zawiera:

a) nazwiska Przewodniczącego i pozostałych sędziów wchodzących w skład danej Izby oraz nazwisko Szefa Kancelarii lub Zastępcy Szefa Kancelarii;

b) datę jego przyjęcia i ogłoszenia;

c) określenie stron;

d) nazwiska Pełnomocników, adwokatów lub doradców stron;

e) opis przebiegu postępowania;

f) stan faktyczny sprawy;

g) podsumowanie stanowisk stron;

h) sentencję;

i) decyzję w przedmiocie kosztów, jeżeli taką podjęto;

j) liczbę sędziów stanowiących większość; i

k) tam gdzie to właściwe, oświadczenie który z tekstów jest autentyczny.

2. Sędzia, który uczestniczył w rozpatrywaniu sprawy przez Izbę lub Wielką Izbę, jest uprawniony do załączenia do wyroku opinii odrębnej, zgodnej z tym wyrokiem albo różniącej się od niego, bądź samego oświadczenia, że nie zgadza się z wyrokiem.

Artykuł  75 ⁶⁰

(Orzekanie o słusznym zadośćuczynieniu)

1. Jeżeli Izba lub Komitet stwierdzi naruszenie Konwencji lub jej Protokołów, orzeka w tym samym wyroku o zastosowaniu Artykułu 41 Konwencji, jeżeli zgłoszono wyraźne roszczenie zgodnie z Artykułem 60 niniejszego Regulaminu, a kwestia ta jest gotowa do rozstrzygnięcia; jeżeli nie jest ona gotowa do rozstrzygnięcia, Izba lub Komitet odracza jej rozpatrzenie w całości lub w części i wyznacza dalszą procedurę.

2. W celu wydania orzeczenia o zastosowaniu Artykułu 41 Konwencji, Izba lub Komitet zbierają się, o ile to możliwe, w tym samym składzie, w którym rozpatrywały przedmiot sprawy. Jeżeli nie jest możliwe utworzenie pierwotnego składu Izby lub Komitetu, Przewodniczący Trybunału uzupełnia lub tworzy skład Izby lub Komitetu w drodze losowania.

3. Izba lub Komitet może, przyznając słuszne zadośćuczynienie na podstawie Artykułu 41 Konwencji, zarządzić, że jeśli zapłata nie nastąpi w określonym terminie, od przysądzonych kwot zapłacić należy odsetki.

4. W razie powzięcia przez Trybunał wiadomości o osiągnięciu porozumienia pomiędzy stroną pokrzywdzoną i odpowiedzialną Układającą się Stroną, bada on sprawiedliwość tego porozumienia i, jeżeli stwierdzi, że jest ono sprawiedliwe, skreśla sprawę z listy zgodnie z Artykułem 43 ust. 3 niniejszego Regulaminu.

Artykuł  76 ⁶¹

(Język wyroku)

Wszystkie wyroki sporządza się w języku angielskim albo francuskim, chyba że Trybunał postanowi o sporządzeniu wyroku w obu językach urzędowych. Wyroki Wielkiej Izby sporządza się jednak w obu językach urzędowych, a obie wersje językowe są jednakowo autentyczne.

Artykuł  77 ⁶²

(Podpisanie, ogłoszenie i zawiadomienie o wyroku)

1. Wyroki podpisują Przewodniczący Izby lub Komitetu i Szef Kancelarii.

2. Wyrok wydany przez Izbę może zostać odczytany na rozprawie jawnej przez Przewodniczącego Izby lub innego sędziego przez niego upoważnionego. Pełnomocnicy i przedstawiciele stron powiadamiani są w odpowiednim terminie o dacie rozprawy. W przeciwnym razie oraz w przypadku wyroków wydanych przez Komitety zawiadomienie przewidziane w ustępie 3 niniejszego Artykułu stanowi ogłoszenie wyroku.

3. Wyrok przekazywany jest Komitetowi Ministrów. Szef Kancelarii przesyła poświadczone odpisy stronom, Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, każdej stronie trzeciej, w tym Komisarzowi Praw Człowieka Rady Europy, i innej osobie bezpośrednio zainteresowanej. Należycie podpisany oryginał składa się w archiwum Trybunału.

Artykuł  78

(Publikacja wyroków i innych dokumentów)

Zgodnie z Artykułem 44 ust. 3 Konwencji, ostateczne wyroki Trybunału publikowane są w odpowiedniej formie, za co odpowiada Szef Kancelarii. Szef Kancelarii jest ponadto odpowiedzialny za publikację zbioru urzędowego z wybranymi wyrokami i decyzjami oraz jakiegokolwiek dokumentu, którego publikację Przewodniczący Trybunału uzna za przydatną.

Artykuł  79

(Wniosek o interpretację wyroku)

1. Strona może wystąpić z wnioskiem o interpretację wyroku w okresie roku od jego ogłoszenia.

2. Wniosek składa się w Kancelarii. Wskazuje on dokładnie punkt lub punkty sentencji wyroku, które wymagają interpretacji.

3. Izba, która wydała wyrok, może z urzędu zdecydować o odmowie przyjęcia wniosku ze względu na brak podstaw do jego rozpatrzenia. Jeżeli nie jest możliwe utworzenie pierwotnego składu Izby, Przewodniczący Trybunału uzupełnia lub tworzy skład Izby w drodze losowania.

4. Jeżeli Izba nie odmówiła przyjęcia wniosku, Szef Kancelarii podaje to do wiadomości drugiej strony lub pozostałych stron i zwraca się do nich o przedstawienie pisemnych uwag w terminie wyznaczonym przez Przewodniczącego Izby. Przewodniczący Izby wyznacza również datę rozprawy w razie, gdy Izba zdecydowała o jej przeprowadzeniu. Izba podejmuje decyzję w drodze wyroku.

Artykuł  80

(Wniosek o rewizję wyroku)

1. W przypadku ujawnienia faktu, który ze swej istoty mógłby mieć decydujący wpływ, a który w chwili ogłaszania wyroku nie był znany Trybunałowi i, oceniając rozsądnie, nie mógł być znany stronie, strona ta może, w okresie sześciu miesięcy od powzięcia przez nią wiadomości o tym fakcie, wystąpić do Trybunału z wnioskiem o rewizję tego wyroku.

2. Wniosek wskazuje wyrok, o którego rewizję strona występuje, oraz zawiera dane niezbędne do wykazania, że warunki ustanowione w ustępie 1 niniejszego Artykułu zostały spełnione. Do wniosku załącza się kopie wszystkich dokumentów na potwierdzenie. Wniosek i dokumenty na potwierdzenie składa się w Kancelarii.

3. Izba, która wydała wyrok, może z urzędu zdecydować o odmowie przyjęcia wniosku ze względu na brak podstaw do jego rozpatrzenia. Jeżeli nie jest możliwe utworzenie pierwotnego składu Izby, Przewodniczący Trybunału uzupełnia lub tworzy skład Izby w drodze losowania.

4. Jeżeli Izba nie odmówiła przyjęcia wniosku, Szef Kancelarii podaje to do wiadomości drugiej strony lub pozostałych stron i zwraca się do nich o przedstawienie pisemnych uwag w terminie wyznaczonym przez Przewodniczącego Izby. Przewodniczący Izby wyznacza również datę rozprawy w razie, gdy Izba zdecydowała o jej przeprowadzeniu. Izba podejmuje decyzję w drodze wyroku.

Artykuł  81

(Sprostowanie błędów w decyzjach i wyrokach)

Bez uszczerbku dla postanowień dotyczących rewizji wyroku oraz ponownego wpisania na listę skarg, Trybunał może, z urzędu lub na wniosek strony złożony w ciągu jednego miesiąca od ogłoszenia decyzji lub wyroku, sprostować błędy pisarskie, błędy w obliczeniach lub oczywiste omyłki.

Rozdział  IX

Opinie doradcze na podstawie Artykułów 47, 48 i 49 Konwencji  ⁶³

Artykuł  82  ⁶⁴  

W postępowaniach dotyczących opinii doradczych będących przedmiotem wniosku Komitetu Ministrów Trybunał stosuje, w uzupełnieniu przepisów Artykułów 47, 48 i 49 Konwencji, poniższe postanowienia. Trybunał stosuje również inne postanowienia niniejszego Regulaminu w zakresie, w jakim uzna to za stosowne.

Artykuł  83 ⁶⁵

Wniosek o wydanie opinii doradczej składa się Szefowi Kancelarii. Wniosek wskazuje wyczerpująco i dokładnie zagadnienie, które ma być przedmiotem opinii Trybunału, a także:

a) datę podjęcia przez Komitet Ministrów decyzji określonej w Artykule 47 ust. 3 Konwencji;

b) nazwiska i adresy osoby lub osób wyznaczonych przez Komitet Ministrów do udzielenia Trybunałowi wszelkich wyjaśnień, jakich może on wymagać.

Do wniosku załącza się wszystkie dokumenty mogące wyjaśnić zagadnienie.

Artykuł  84 ⁶⁶

1. Po otrzymaniu wniosku Szef Kancelarii przekazuje po jednej kopii wniosku i załączonych dokumentów wszystkim członkom Trybunału.

2. Szef Kancelarii powiadamia Układające się Strony, że mogą one przedstawiać pisemne uwagi co do wniosku.

Artykuł  85 ⁶⁷

1. Przewodniczący Trybunału wyznacza terminy na składanie pisemnych uwag lub innych dokumentów.

2. Pisemne uwagi lub inne dokumenty składa się Szefowi Kancelarii. Szef Kancelarii przekazuje ich kopie wszystkim członkom Trybunału, Komitetowi Ministrów oraz każdej Układającej się Stronie.

Artykuł  86

Po zakończeniu procedury pisemnej, Przewodniczący Trybunału decyduje o tym, czy Układającym się Stronom, które przedstawiły pisemne uwagi, należy umożliwić ich rozwinięcie na wyznaczonej w tym celu ustnej rozprawie.

Artykuł  87 ⁶⁸

1. W celu rozpatrzenia wniosku o wydanie opinii doradczej tworzy się Wielką Izbę.

2. Jeżeli Wielka Izba uzna, że wniosek nie mieści się w granicach jej kompetencji określonej w Artykule 47 Konwencji, stwierdza to w uzasadnionej decyzji.

Artykuł  88 ⁶⁹

1. Uzasadnione decyzje oraz opinie doradcze Wielka Izba podejmuje większością głosów. Wskazują one liczbę sędziów stanowiących większość.

1B. Uzasadnione decyzje i opinie doradcze sporządza się w obu językach urzędowych Trybunału, przy czym obie wersje językowe są jednakowo autentyczne.

2. Każdy sędzia może, według swojej woli, dołączyć do uzasadnionej decyzji lub opinii doradczej Trybunału opinię odrębną, zgodną albo odmienną od uzasadnionej decyzji lub opinii doradczej, bądź samo oświadczenie o tym, że nie zgadza się z uzasadnioną decyzją lub opinią doradczą.

Artykuł  89 ⁷⁰

Uzasadniona decyzja lub opinia doradcza może być odczytana w jedynym z dwóch języków urzędowych Trybunału przez Przewodniczącego Trybunału lub innego sędziego upoważnionego przez Przewodniczącego na rozprawie jawnej, po uprzednim powiadomieniu Komitetu Ministrów i każdej Układającej się Strony. W przeciwnym razie, zawiadomienie przewidziane w Artykule 90 niniejszego Regulaminu stanowi ogłoszenie opinii lub uzasadnionej decyzji.

Artykuł  90 ⁷¹

Opinię doradczą lub uzasadnioną decyzję podpisują Przewodniczący Wielkiej Izby oraz Szef Kancelarii. Należycie podpisany oryginał składa się w archiwum Trybunału. Szef Kancelarii przesyła poświadczone odpisy Komitetowi Ministrów, Układającym się Stronom oraz Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.

Rozdział  X ⁷²

Opinie doradcze na podstawie Protokołu nr 16 do Konwencjii

Artykuł  91

Postanowienia ogólne

W postępowaniach dotyczących opinii doradczych, o które zwracają się sądy lub trybunały wyznaczone przez Układające się Strony zgodnie z Artykułem 10 Protokołu nr 16 do Konwencji, Trybunał stosuje, oprócz postanowień tego Protokołu, poniższe postanowienia. Trybunał stosuje również inne postanowienia niniejszego Regulaminu w zakresie, w jakim uzna to za stosowne.

Artykuł  92

Złożenie wniosku o wydanie opinii doradczej

1. Zgodnie z Artykułem 1 Protokołu nr 16 do Konwencji, sąd lub trybunał Układającej się Strony tego Protokołu może zwrócić się do Trybunału o wydanie opinii doradczej w istotnych kwestiach dotyczących interpretacji lub stosowania praw i wolności określonych w Konwencji i jej Protokołach. Wniosek taki składa się do Szefa Kancelarii Trybunału.

2.1 Wniosek powinien być uzasadniony i określać:

a) przedmiot sprawy krajowej oraz jej stan prawny i faktyczny;

b) odpowiednie krajowe przepisy prawne;

c) istotne kwestie wynikające z Konwencji, w szczególności przedmiotowe prawa lub wolności;

d) w stosownych przypadkach, streszczenie argumentów stron postępowania krajowego w danej kwestii; oraz

e) jeżeli jest to możliwe i stosowne, oświadczenie sądu lub trybunału składającego wniosek o własnych poglądach na daną kwestię, w tym wszelkie analizy, które sąd lub trybunał sam przeprowadził w odniesieniu do danej kwestii.

2.2. Sąd lub trybunał składający wniosek przedkłada wszelkie dalsze dokumenty mające znaczenie dla stanu prawnego i faktycznego toczącej się sprawy.

2.3. Sąd lub trybunał składający wniosek zawiadamia Szefa Kancelarii o wycofaniu wniosku. Po otrzymaniu takiego zawiadomienia Trybunał umarza postępowanie.

Artykuł  93  ⁷³  

Rozpatrywanie wniosku przez zespół pięciu sędziów

1.1. Wniosek o wydanie opinii doradczej rozpatruje zespół pięciu sędziów Wielkiej Izby. W skład zespołu wchodzą:

a) Przewodniczący Trybunału. Jeżeli Przewodniczący Trybunału nie może obradować, zastępuje go Wiceprzewodniczący Trybunału mający pierwszeństwo;

b) sędzia wyznaczony na Sędziego Sprawozdawcę zgodnie z Artykułem 91 i odpowiednio Artykułem 49 niniejszego Regulaminu;

c) dwóch Przewodniczących Sekcji wyznaczonych rotacyjnie. Jeżeli Przewodniczący wyznaczonych w ten sposób Sekcji nie mogą brać udziału w sprawie, ich miejsce zajmują Wiceprzewodniczący ich Sekcji;

d) sędzia wybrany z ramienia zainteresowanej Układającej się Strony lub, w stosownych przypadkach, sędzia wyznaczony zgodnie z Artykułem 29 niniejszego Regulaminu; oraz

e) co najmniej dwóch sędziów zastępców wyznaczonych rotacyjnie spośród sędziów wybranych przez Sekcje do zasiadania w zespole przez okres sześciu miesięcy.

1.2. Sędziowie zasiadający w zespole pięciu sędziów pełnią swoją funkcję nadal, jeżeli uczestniczyli w rozpatrywaniu wniosku o wydanie opinii doradczej, a w dniu upływu okresu ich wyznaczenia do zespołu nie została podjęta ostateczna decyzja w tej sprawie.

2. Wnioski o wydanie opinii doradczej są rozpatrywane priorytetowo zgodnie z Artykułem 41 niniejszego Regulaminu.

3. Zespół pięciu sędziów Wielkiej Izby przyjmuje wniosek, jeżeli uzna, że spełnia on wymogi Artykułu 1 Protokołu nr 16 do Konwencji.

4. Zespół uzasadnia odmowę przyjęcia wniosku.

5. O decyzji zespołu w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia wniosku zawiadamia się sąd lub trybunał składający wniosek oraz zainteresowaną Układającą się Stronę.

Artykuł  94  ⁷⁴  

Postępowanie po przyjęciu wniosku przez zespół pięciu sędziów

1. W przypadku przyjęcia przez zespół pięciu sędziów wniosku o wydanie opinii doradczej zgodnie z Artykułem 93 niniejszego Regulaminu, tworzy się Wielką Izbę w celu rozpatrzenia wniosku i wydania opinii doradczej, zgodnie z Artykułem 24 ust. 2 lit. g) niniejszego Regulaminu.

2. Przewodniczący Wielkiej Izby może zwrócić się do sądu lub trybunału składającego wniosek o przedłożenie dalszych informacji, które uzna za niezbędne do wyjaśnienia zakresu wniosku lub własnego sanowiska w kwestii podniesionej we wniosku.

3. Przewodniczący Wielkiej Izby może wezwać strony postępowania krajowego do przedstawienia uwag na piśmie oraz, w stosownych przypadkach, do wzięcia udziału w ustnej rozprawie.

4. Pisemne uwagi lub inne dokumenty składa się do Szefa Kancelarii w terminach wyznaczonych przez Przewodniczącego Wielkiej Izby. Procedurę pisemną uznaje się wówczas za zamkniętą.

5. Postanowienia Artykułów 59 ust. 3 i 71 ust. 2 niniejszego Regulaminu stosuje się odpowiednio do postępowania przed Wielką Izbą utworzoną w celu wydawania opinii doradczych na podstawie Artykułu 2 Protokołu nr 16 do Konwencji. Najpóźniej po zamknięciu procedury pisemnej Przewodniczący Wielkiej Izby decyduje, czy należy przeprowadzić ustną rozprawę.

6. Kopie wszelkich wniosków złożonych zgodnie z postanowieniami Artykułu 44 niniejszego Regulaminu przekazuje się sądowi lub trybunałowi składającemu wniosek, który ma możliwość ustosunkowania się do tych wniosków, bez wpływu na zamknięcie procedury pisemnej.

7. Opinie doradcze Wielka Izba podejmuje większością głosów. Wskazują one liczbę sędziów stanowiących większość.

7B. Opinie doradcze sporządza się w obu językach urzędowych Trybunału, przy czym obie wersje językowe są jednakowo autentyczne.

8. Każdy sędzia może, według swojej woli, dołączyć do opinii doradczej Trybunału zdanie odrębne, zgodne albo odmienne od tej opinii doradczej, bądź samo oświadczenie, że nie zgadza się z opinią doradczą.

9. Opinię doradczą podpisuje Przewodniczący Wielkiej Izby oraz Szef Kancelarii. Należycie podpisany oryginał składa się w archiwum Trybunału. Szef Kancelarii przesyła poświadczone odpisy sądowi lub trybunałowi składającemu wniosek oraz zainteresowanej Układającej się Stronie.

10. Kopię opinii doradczej otrzymuje również każda strona trzecia, która przystąpiła do postępowania w charakterze interwenienta zgodnie z Artykułem 3 Protokołu nr 16 do Konwencji oraz Artykułem 44 niniejszego Regulaminu.

Artykuł  95

Koszty postępowania w sprawie opinii doradczej i pomocy prawnej

1. W przypadku, gdy Przewodniczący Wielkiej Izby zaprosił stronę postępowania krajowego do wzięcia udziału w postępowaniu w sprawie wydania opinii doradczej zgodnie z Artykułem 44 ust. 7 i Artykułem 94 ust. 3 niniejszego Regulaminu, o zwrocie kosztów i wydatków tej strony nie decyduje Trybunał, lecz jest on ustalany zgodnie z prawem i praktyką zainteresowanej Układającej się Strony.

2. Postanowienia Rozdziału XII niniejszego Regulaminu stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy Przewodniczący Wielkiej Izby zaprosił na podstawie Artykułów 44 ust. 7 i 94 ust. 3 stronę postępowania krajowego do wzięcia udziału w postępowaniu w przedmiocie opinii doradczej, a strona ta nie posiada wystarczających środków na pokrycie całości lub części związanych z tym kosztów.

Rozdział  XI  ⁷⁵  

Postępowanie na podstawie art. 46 ust. 3, ust. 4 i ust. 5 Konwencji

Podrozdział  I

ostępowanie na podstawie Artykułu 46 ust. 3 Konwencji

Artykuł  96 

(dawny Artykuł 91)

Wniosek o wykładnię na podstawie Artykułu 46 ust. 3 Konwencji składa się Szefowi Kancelarii. Wniosek wskazuje wyczerpująco i dokładnie charakter i źródło kwestii wykładni, która utrudniła wykonanie wyroku, o którym mowa we wniosku; do wniosku załącza się:

a) informację o postępowaniu wykonawczym przed Komitetem Ministrów w odniesieniu do wyroku, o ile ma miejsce;

b) kopię decyzji, o której mowa w Artykule 46 ust. 3 Konwencji;

c) nazwisko i adres osoby lub osób wyznaczonych przez Komitet Ministrów do udzielania Trybunałowi wymaganych wyjaśnień.

Artykuł  97 

(dawny Artykuł 92)

1. Wniosek rozpatruje Wielka Izba, Izba lub Komitet, który wydał dany wyrok.

2. Jeżeli nie jest możliwe odtworzenie pierwotnego składu Wielkiej Izby, Izby lub Komitetu, Przewodniczący Trybunału uzupełnia lub tworzy skład w drodze losowania.

Artykuł  98 

(dawny Artykuł 93)

Decyzja Trybunału w przedmiocie kwestii wykładni przekazanej mu przez Komitet Ministrów jest ostateczna. Nie są dopuszczalne odrębne opinie sędziów do takiej decyzji. Odpisy orzeczenia przekazuje się Komitetowi Ministrów oraz zainteresowanym stronom, jak również stronie trzeciej, w tym Komisarzowi Praw Człowieka.

Podrozdział  II

Postępowanie na podstawie Artykułu 46 ust. 4 i ust. 5 Konwencji

Artykuł  99 

(dawny Artykuł 94)

W postępowaniu dotyczącym przekazania Trybunałowi zapytania, czy Układająca się Strona nie wykonała swojego zobowiązania na podstawie Artykułu 46 ust. 1 Konwencji, Trybunał stosuje, obok postanowień Artykułu 31 lit. b) oraz Artykułu 46 ust. 4 i ust. 5 Konwencji, poniższe postanowienia. To samo dotyczy innych postanowień niniejszego Regulaminu w zakresie, w jakim Trybunał, uzna to za właściwe.

Artykuł  100 

(dawny Artykuł 95)

Wniosek składany zgodnie z Artykułem 46 ust. 4 Konwencji wymaga uzasadnienia i jest składany Szefowi Kancelarii. Do wniosku załącza się:

a) dany wyrok;

b) informację o postępowaniu wykonawczym przez Komitetem Ministrów w odniesieniu do wyroku, w tym, o ile występują, opinie wyrażone na piśmie przez zainteresowane strony oraz korespondencję złożoną w tym postępowaniu;

c) kopie formalnego zawiadomienia doręczonego Układającej się Stronie lub Układającym się Stronom, przeciwko którym skarga jest skierowana, oraz decyzji, o której mowa w Artykule 46 ust. 4 Konwencji;

d) nazwisko i adres osoby lub osób wyznaczonych przez Komitet Ministrów do udzielania Trybunałowi wymaganych wyjaśnień;

e) kopie wszelkich innych dokumentów, które mogą naświetlić problem.

Artykuł  101  ⁷⁶

 (dawny Artykuł 96)

Celem rozpatrzenia zapytania przekazanego Trybunałowi tworzy się Wielką Izbę, zgodnie z Artykułem 24 ust. 2 lit. e) niniejszego Regulaminu.

Artykuł  102 

(dawny Artykuł 97)

Przewodniczący Wielkiej Izby informuje Komitet Ministrów i zainteresowane strony o możliwości składania pisemnych komentarzy odnośnie przekazanego zapytania.

Artykuł  103 

(dawny Artykuł 98)

1. Przewodniczący Wielkiej Izby wyznacza terminy na składanie pisemnych komentarzy oraz innych dokumentów.

2. Wielka Izba może postanowić o przeprowadzeniu rozprawy.

Artykuł  104 

(dawny Artykuł 99)

Wielka Izba orzeka w formie wyroku. Odpisy wyroku przekazuje się Komitetowi Ministrów oraz zainteresowanym stronom, jak również stronie trzeciej, w tym Komisarzowi Praw Człowieka.

Rozdział  XIA  ⁷⁷  

Publikacja wyroków, decyzji i opinii doradczych

Artykuł  104A 

Publikacja w bazie danych orzecznictwa Trybunału

Wszystkie wyroki, decyzje i opinie doradcze są publikowane, pod nadzorem Szefa Kancelarii, w bazie orzecznictwa Trybunału HUDOC. Zasada ta nie ma jednak zastosowania do decyzji podejmowanych w składzie jednego sędziego, zgodnie z Artykułem 52A ust. 1 niniejszego Regulaminu, decyzji podejmowanych przez Przewodniczącego Sekcji lub Wiceprzewodniczącego Sekcji, działających w składzie jednego sędziego, zgodnie z Artykułem 54 ust. 3 i 4 niniejszego Regulaminu, oraz do decyzji Komitetu zawierających skrócone uzasadnienie, zgodnie z Artykułem 52A ust. 2 niniejszego Regulaminu; Trybunał okresowo udostępnia publicznie ogólne informacje o tych decyzjach.

Artykuł  104B 

Sprawy kluczowe

Ponadto Szef Kancelarii zwraca uwagę, w stosowny sposób, na te wyroki, decyzje i opinie doradcze, które zostały wybrane przez Biuro jako sprawy kluczowe.

Rozdział XII

Pomoc prawna

Artykuł  105 

(dawny Artykuł 100)

1. Przewodniczący Izby może, na wniosek skarżącego, który wniósł skargę na podstawie Artykułu 34 Konwencji albo z urzędu, przyznać bezpłatną pomoc prawną skarżącemu w związku z przedstawieniem jego sprawy po otrzymaniu od Układającej się Strony, przeciwko której skarga jest skierowana, pisemnych uwag dotyczących dopuszczalności tej skargi, zgodnie z Artykułem 54 ust. 2 lit. b) niniejszego Regulaminu albo po upływie terminu do ich przedstawienia.

2. Z zastrzeżeniem Artykułu 110 niniejszego Regulaminu, w razie przyznania skarżącemu pomocy prawnej w związku z przedstawieniem jego sprawy przed Izbą, pomoc ta pozostaje w mocy dla potrzeb jego reprezentacji przed Wielką Izbą.

Artykuł  106 

(dawny Artykuł 101)

Pomoc prawną przyznaje się wyłącznie wtedy, gdy Przewodniczący Izby jest przekonany, że:

a) jest to niezbędne dla właściwego przebiegu sprawy przed Izbą;

b) skarżący nie posiada wystarczających środków na pokrycie całości lub części wymaganych kosztów.

Artykuł  107 

(dawny Artykuł 102)

1. W celu ustalenia czy skarżący posiadają wystarczające środki na pokrycie całości lub części wymaganych kosztów, wymagane jest wypełnienie przez nich formularza deklaracji wskazującej ich dochody, środki kapitałowe oraz wszelkie zobowiązania finansowe względem osób będących na ich utrzymaniu, czy jakiekolwiek inne zobowiązania finansowe. Deklaracja wymaga poświadczenia przez właściwą władzę lub władze krajowe.

2. Przewodniczący Izby może zaprosić zainteresowaną Układającą się Stronę do przedstawienia jej uwag na piśmie.

3. Po otrzymaniu danych, o których mowa w ustępie 1 niniejszego Artykułu, Przewodniczący Izby podejmuje decyzję w przedmiocie przyznania pomocy prawnej. Szef Kancelarii powiadamia odpowiednio strony.

Artykuł  108 

(dawny Artykuł 103)

1. Honoraria wypłacane są adwokatom lub innym osobom wyznaczonym zgodnie z Artykułem 36 ust. 4 niniejszego Regulaminu. Tam gdzie to właściwe, honoraria mogą być wypłacane więcej niż jednemu takiemu przedstawicielowi.

2. Pomoc prawna może być przyznana na pokrycie nie tylko honorariów przedstawicieli, ale również wydatków na podróż i utrzymanie oraz innych niezbędnych wydatków poniesionych przez skarżącego lub wyznaczonego przedstawiciela.

Artykuł  109 

(dawny Artykuł 104)

Po wydaniu decyzji o przyznaniu pomocy prawnej Szef Kancelarii ustala:

a) wysokość honorariów do zapłaty zgodnie z obowiązującymi w pomocy prawnej stawkami;

b) wysokość wydatków do pokrycia.

Artykuł  110 

(dawny Artykuł 105)

Przewodniczący Izby może w każdym czasie, jeżeli jest przekonany, że warunki wskazane w Artykule 106 niniejszego Regulaminu już nie zachodzą, odwołać lub zmienić przyznaną pomoc prawną.

²³ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r., dnia 7 lipca 2003 r., dnia 4 lipca 2005 r., dnia 13 listopada 2006 r., dnia 14 maja 2007 r. oraz dnia 4 listopada 2019 r.

²⁴ Zmieniony przez Trybunał dnia 13 grudnia 2004 r. i dnia 19 września 2016 r.

²⁵ Zmieniony przez Trybunał dnia 7 lipca 2003 r. i dnia 7 lutego 2022 r.

²⁶ Zmieniony przez Trybunał dnia 7 lipca 2003 r.

²⁷ Dodany przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

²⁸ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r., dnia 16 stycznia 2012 r. oraz dnia 14 stycznia 2013 r.

²⁹ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r. oraz dnia 29 czerwca 2009 r.

³⁰ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r., dnia 7 lipca 2003 r.,dnia 13 listopada 2006 r. oraz dnia 2 kwietnia 2012 r.

³¹ Zmieniony przez Trybunał dnia 7 lipca 2003 r., dnia 13 listopada 2006 r., dnia 19 września 2016 r., dnia 3 czerwca 2022 r. oraz 3 marca 2023 r.

³² Dodany przez Trybunał dnia 13 grudnia 2004 r.

³³ Dodany przez Trybunał dnia 13 grudnia 2004 r.

³⁴ Dodany przez Trybunał dnia 13 grudnia 2004 r. i zmieniony dnia 7 lutego 2022 r.

³⁵ Dodany przez Trybunał dnia 13 grudnia 2004 r.

³⁶ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r., dnia 11 grudnia 2007 r.,dnia 22 września 2008 r., dnia 6 maja 2013 r. oraz dnia 1 czerwca i 5 października 2015 r.

³⁷ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

³⁸ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r., dnia 4 lipca 2005 r., dnia 13 listopada 2006 r. oraz dnia 14 maja 2007 r.

³⁹ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

⁴⁰ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

⁴¹ Dodany przez Trybunał dnia 13 listopada 2006 r. i zmieniony dnia 9 września 2019 r. oraz dnia 4 listopada 2019 r.

⁴² Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r., dnia 4 lipca 2005 r., dnia 14 maja 2007 r., dnia 16 stycznia 2012 r. oraz dnia 4 listopada 2019 r.

⁴³ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r. oraz dnia 14 stycznia 2013 r.

⁴⁴ Dodany przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r. oraz zmieniony dnia 13 grudnia 2004 r. i dnia 13 listopada 2006 r.

⁴⁵ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca, 8 lipca 2002 r., dnia 13 listopada 2006 r. i 4 listopada 2019 r.

⁴⁶ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca, dnia 8 lipca 2002 r. i dnia 4 listopada 2019 r.

⁴⁷ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

⁴⁸ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

⁴⁹ Zmieniony przez Trybunał dnia 13 grudnia 2004 r.

⁵⁰ Dodany przez Trybunał dnia 21 lutego 2011 r.

⁵¹ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r. oraz dnia 13 listopada 2006 r.

⁵² Dodany przez Trybunał dnia 2 kwietnia 2012 r.

⁵³ Zmieniony przez Trybunał dnia 7 lipca 2003 r.

⁵⁴ Zmieniony przez Trybunał dnia 7 lipca 2003 r.

⁵⁵ Zmieniony przez Trybunał dnia 7 lipca 2003 r.

⁵⁶ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

⁵⁷ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r.

⁵⁸ Zmieniony przez Trybunał dnia 6 lutego 2013 r.

⁵⁹ Zmieniony przez Trybunał dnia 13 listopada 2006 r.

⁶⁰ Zmieniony przez Trybunał dnia 13 grudnia 2004 r. oraz dnia 13 listopada 2006 r.

⁶¹ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca, dnia 8 lipca 2002 r. i dnia 4 listopada 2019 r.

⁶² Zmieniony przez Trybunał dnia 13 listopada 2006 r., dnia 1 grudnia 2008 r. oraz dnia 1 czerwca 2015 r.

⁶³ Dodany przez Trybunał dnia 19 września 2016 r.

⁶⁴ Zmieniony przez Trybunał dnia 19 września 2016 r.

⁶⁵ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r.

⁶⁶ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r.

⁶⁷ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r.

⁶⁸ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r.

⁶⁹ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r. i 4 listopada 2019 r

⁷⁰ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r.

⁷¹ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 lipca 2005 r. i dnia 1 czerwca 2015 r.

⁷² Dodany przez Trybunał dnia 19 września 2016 r.

⁷³ Zmieniony przez Trybunał dnia 11 października 2021 r.

⁷⁴ Zmieniony przez Trybunał dnia 4 listopada 2019 r. i 11 października 2021 r.

⁷⁵ Dodany przez Trybunał dnia 13 listopada 2006 r. oraz dnia 14 maja 2007 r.

⁷⁶ Zmieniony przez Trybunał dnia 11 października 2021 r.

⁷⁷ Dodany przez Trybunał dnia 4 listopada 2019 r.