Rozdział 5 - Skład Trybunału - Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC).

Dziennik Ustaw

Dz.U.1993.61.284/1

Akt obowiązujący

Wersja od: 10 lipca 1993 r.

Rozdział  V

Skład Trybunału

Artykuł  24 ¹⁶

(Skład Wielkiej Izby)

1. Wielka Izba składa się z siedemnastu sędziów oraz co najmniej trzech sędziów zastępców.

2. a) W skład Wielkiej Izby wchodzą Przewodniczący i Wiceprzewodniczący Trybunału oraz Przewodniczący Sekcji. Wiceprzewodniczący Trybunału lub Przewodniczący Sekcji niezdolny do zasiadania jako członek Wielkiej Izby jest zastępowany przez Wiceprzewodniczącego właściwej Sekcji.

b) Sędzia wybrany z ramienia zainteresowanej Układającej się Strony lub, tam gdzie to właściwe, sędzia wyznaczony na mocy Artykułu 29 lub Artykułu 30 niniejszego Regulaminu zasiada z urzędu jako członek Wielkiej Izby zgodnie z Artykułem 26 ust. 4 i 5 Konwencji.

c) W sprawach przekazanych jej na podstawie Artykułu 43 Konwencji w skład Wielkiej Izby nie wchodzi żaden sędzia, który zasiadał w tej Izbie, która wydała wyrok w sprawie tak przekazanej, za wyjątkiem Przewodniczącego tej Izby oraz sędziego, który zasiadał z ramienia zainteresowanego Państwa Strony, ani też żaden sędzia, który zasiadał w Izbie lub Izbach, które orzekały co do dopuszczalności skargi.

d) Sędziów oraz sędziów zastępców, którzy uzupełniają skład Wielkiej Izby w przekazanej jej sprawie, każdorazowo wyznacza spośród pozostałych sędziów w drodze losowania Przewodniczący Trybunału w obecności Szefa Kancelarii. Sposób losowania ustanawia Zgromadzenie plenarne Trybunału, mając na uwadze potrzebę zrównoważonego geograficznie składu odzwierciedlającego różne systemy prawne Układających się Stron.

e) Dla rozpatrzenia zapytania na podstawie Artykułu 46 ust. 4 Konwencji, w skład Wielkiej Izby wchodzą, oprócz sędziów określonych w ustępach 2 lit. a) oraz lit. b) niniejszego Artykułu, członkowie Izby lub Komitetu, którzy wydali wyrok w danej sprawie. Jeżeli wyrok został wydany przez Wielką Izbę, Wielką Izbę tworzy się w jej pierwotnym składzie. We wszystkich przypadkach, w tym kiedy nie jest możliwe odtworzenie pierwotnego składu Wielkiej Izby, sędziowie oraz sędziowie zastępcy, którzy uzupełniają skład Wielkiej Izby, są wyznaczani zgodnie z ustępem 2 lit. d) niniejszego Artykułu.

f) Dla rozpatrzenia wniosku o wydanie opinii doradczej na podstawie Artykułu 47 Konwencji, Wielką Izbę tworzy się zgodnie z postanowieniami ust. 2 lit. a) i d) niniejszego Artykułu.

g) Dla rozpatrzenia wniosku o wydanie opinii doradczej na podstawie Protokołu nr 16 do Konwencji, Wielką Izbę tworzy się zgodnie z postanowieniami ust. 2 lit. a), b) i d) niniejszego Artykułu, a w jej skład wchodzi sędzia wyznaczony na sędziego sprawozdawcę na podstawie Artykułu 93 ust. 1.1 lit. b) niniejszego Regulaminu.

3. Jeżeli sędziowie nie mogą brać udziału w sprawie, ich miejsce zajmują sędziowie zastępcy w kolejności, w jakiej ci ostatni zostali wybrani zgodnie z ustępem 2 lit. d) niniejszego Artykułu. Dopóki nie dojdzie do takiego zastąpienia sędziowie zastępcy nie biorą udziału w głosowaniu.

4. Sędziowie oraz sędziowie zastępcy wyznaczeni zgodnie z powyższymi postanowieniami zasiadają w Wielkiej Izbie w celu rozpatrzenia sprawy aż do zakończenia postępowania. Nawet po upływie ich kadencji, zajmują się nadal sprawą, jeżeli uczestniczyli w rozpatrywaniu jej przedmiotu. Postanowienia te stosuje się także do postępowania dotyczącego opinii doradczych.

5. a) Zespół pięciu sędziów Wielkiej Izby powołany do rozpoznania wniosku o przekazanie sprawy złożonego zgodnie z Artykułem 43 Konwencji składa się z:

- Przewodniczącego Trybunału. Jeżeli przewodniczący Trybunału nie może zasiadać, jego miejsce zajmuje mający pierwszeństwo Wiceprzewodniczący Trybunału;

- dwóch Przewodniczących Sekcji wyznaczonych w drodze rotacji. Jeżeli Przewodniczący Sekcji wyznaczeni w ten sposób nie mogą zasiadać, ich miejsce zajmują Wiceprzewodniczący ich Sekcji;

- dwóch sędziów wyznaczonych w drodze rotacji spośród sędziów wybranych przez pozostałe Sekcje do udziału w zespole przez okres sześciu miesięcy;

- co najmniej dwóch sędziów zastępców wyznaczonych w drodze rotacji spośród sędziów wybranych przez Sekcje do udziału w zespole przez okres sześciu miesięcy.

b) W przypadku rozpoznawania wniosku o przekazanie sprawy, w składzie zespołu nie uczestniczy żaden sędzia, który brał udział w rozpatrywaniu dopuszczalności lub przedmiotu danej sprawy.

c) Żaden sędzia wybrany z ramienia lub będący obywatelem Układającej się Strony zainteresowanej wnioskiem o przekazanie sprawy nie może uczestniczyć w zespole, gdy ten bada wniosek. Sędzia z wyboru wyznaczony zgodnie z Artykułem 29 lub 30 niniejszego Regulaminu jest również wyłączony od udziału w rozpoznawaniu takiego wniosku.

d) Miejsce członka zespołu niezdolnego do udziału w sprawie z przyczyn określonych w lit. b) lub c) zajmuje sędzia zastępca wyznaczony w drodze rotacji spośród sędziów wybranych przez Sekcje do udziału w zespole przez okres sześciu miesięcy.

e) W przypadku rozpoznawania wniosku o wydanie opinii doradczej złożonego na podstawie Artykułu 1 Protokołu nr 16 do Konwencji, skład panelu jest ustalany zgodnie z postanowieniami Artykułu 93 niniejszego Regulaminu.

Artykuł  25

(Tworzenie Sekcji)

1. Izby przewidziane w Artykule 25 lit. b) Konwencji (określane w niniejszym Regulaminie jako "Sekcje") tworzy Zgromadzenie plenarne Trybunału na wniosek jego Przewodniczącego na okres trzech lat liczony od wyboru osób pełniących funkcje przewodniczących w Trybunale na podstawie Artykułu 8 niniejszego Regulaminu. Istnieją co najmniej cztery Sekcje.

2. Każdy sędzia jest członkiem jednej Sekcji. Skład Sekcji jest zrównoważony geograficznie i ze względu na płeć oraz odzwierciedla różne systemy prawne Układających się Stron.

3. Jeżeli członkostwo sędziego w Trybunale ustaje przed upływem okresu, na jaki utworzono Sekcję, miejsce tego sędziego w Sekcji zajmuje jego następca w Trybunale.

4. Jeżeli wymagają tego okoliczności, Przewodniczący Trybunału może, wyjątkowo, dokonywać zmian w składzie Sekcji.

5. Na wniosek Przewodniczącego Zgromadzenie plenarne Trybunału może utworzyć dodatkową Sekcję.

Artykuł  26 ¹⁷

(Tworzenie Izb)

1. Izby siedmiu sędziów przewidziane w Artykule 26 ust. 1 Konwencji dla rozpatrywania spraw wnoszonych do Trybunału tworzy się z Sekcji w następujący sposób.

a) Z zastrzeżeniem ustępu 2 niniejszego Artykułu oraz Artykułu 28 ust. 4 zdanie ostatnie niniejszego Regulaminu, w skład Izby wchodzą w każdej sprawie Przewodniczący Sekcji oraz sędzia wybrany z ramienia zainteresowanej Układającej się Strony. Jeżeli ten ostatni nie jest członkiem Sekcji, której skarga została przydzielona w trybie Artykułów 51 lub 52 niniejszego Regulaminu, zasiada on z urzędu jako członek Izby zgodnie z Artykułem 26 ust. 2 Konwencji. Jeżeli sędzia ten jest niezdolny do udziału w sprawie lub wyłącza się, stosuje się Artykuł 29 niniejszego Regulaminu.

b) Pozostałych członków Izby wyznacza Przewodniczący Sekcji w drodze rotacji spośród członków właściwej Sekcji.

c) Członkowie Sekcji, którzy nie zostali wyznaczeni w powyższy sposób, biorą udział w sprawie jako sędziowie zastępcy.

2. Sędzia wybrany z ramienia zainteresowanej Układającej się Strony lub, tam gdzie to właściwe, inny sędzia z wyboru albo sędzia ad hoc wyznaczony zgodnie z Artykułami 29 i 30 niniejszego Regulaminu może być zwolniony przez Przewodniczącego Izby od uczestniczenia w posiedzeniach poświęconych kwestiom przygotowawczym lub proceduralnym. Na potrzeby takich posiedzeń zasiada pierwszy sędzia zastępca.

3. Nawet po upływie ich kadencji sędziowie zajmują się nadal sprawami, w których uczestniczyli w rozpatrywaniu przedmiotu.

Artykuł  27 ¹⁸

(Komitety)

1. Komitety składające się z trzech sędziów należących do tej samej Sekcji tworzy się na podstawie Artykułu 26 ust. 1 Konwencji. Liczbę Komitetów, które należy utworzyć, ustala Przewodniczący Trybunału po konsultacji z Przewodniczącymi Sekcji.

2. Komitety tworzy się na okres dwunastu miesięcy, w drodze rotacji, z członków każdej Sekcji, wyjąwszy jej Przewodniczącego.

3. Sędziowie Sekcji niebędący członkami Komitetu, w tym Przewodniczący Sekcji, mogą być, w razie potrzeby, powoływani do zasiadania. Mogą być oni również powoływani na miejsce członków niezdolnych udziału w sprawie.

4. Przewodniczącym Komitetu jest członek mający pierwszeństwo w Sekcji.

Artykuł  27A ¹⁹

(Skład jednego sędziego)

1. Wprowadza się skład jednego sędziego zgodnie z Artykułem 26 ust. 1 Konwencji. Po konsultacji z Biurem, Przewodniczący Trybunału ustala liczbę sędziów zasiadających jednoosobowo, którzy mają zostać wyznaczeni, oraz wyznacza tych sędziów w odniesieniu do jednej lub większej liczby Układających się Stron.

2. Jako sędziowie zasiadający osobowo działają także następujące osoby:

a) Przewodniczący Sekcji przy wykonywaniu ich kompetencji określonych w Artykule 54 ust. 2 lit. b) i ust. 3 niniejszego Regulaminu;

b) Wiceprzewodniczący Sekcji wyznaczeni do orzekania w sprawie wniosków o zastosowanie środków tymczasowych zgodnie z Artykułem 39 ust. 4 niniejszego Regulaminu.

3. Zgodnie z Artykułem 26 ust. 3 Konwencji sędzia nie może rozpatrywać jako sędzia zasiadający jednoosobowo żadnej skargi przeciwko Układającej się Stronie, ramienia której został wybrany. Ponadto sędzia nie może rozpatrywać jako sędzia zasiadający jednoosobowo żadnej skargi przeciwko Układającej się Stronie, której jest obywatelem.

4. Sędziowie zasiadający jednoosobowo są wyznaczani na okres dwunastu miesięcy. Pełnią oni nadal swoje obowiązki w ramach Sekcji, których są członkami zgodnie z Artykułem 25 ust. 2 niniejszego Regulaminu.

5. Zgodnie z Artykułem 24 ust. 2 Konwencji, każdy sędzia zasiadający jednoosobowo, orzekając, korzysta z pomocy niesądowego sprawozdawcy.

Artykuł  28 ²⁰

(Niezdolność do udziału w sprawie, wyłączenie się lub zwolnienie)

1. Sędzia, który nie może uczestniczyć w posiedzeniach, na które został wezwany, zgłasza to tak szybko, jak to możliwe Przewodniczącemu Izby.

2. Sędzia nie może uczestniczyć w rozpatrywaniu jakiejkolwiek sprawy, jeżeli:

a) jest osobiście zainteresowany jej wynikiem, w tym jeżeli pozostaje w związku małżeńskim, relacji rodzicielskiej lub innej relacji w ramach najbliższej rodziny, relacji osobistej lub zawodowej albo relacji podporządkowania z którąkolwiek ze stron;

b) występował w sprawie uprzednio jako Pełnomocnik, adwokat lub doradca strony bądź osoby zainteresowanej wynikiem sprawy albo jako członek innego, krajowego lub międzynarodowego, sądu lub komisji śledczej, lub w jakimkolwiek innym charakterze;

c) będąc sędzią ad hoc lub byłym sędzią z wyboru, biorącym udział w sprawie z mocy Artykułu 26 ust. 3 niniejszego Regulaminu, zajmuje się jakąkolwiek działalnością polityczną, administracyjną lub jakąkolwiek działalnością zawodową, która jest nie do pogodzenia z jego niezawisłością lub bezstronnością;

d) wyrażał publicznie, przez środki przekazu, pisemnie, poprzez jego działania publiczne lub i w inny sposób, opinie, które, oceniając obiektywnie, mogą niekorzystnie wpłynąć na jego bezstronność;

e) jego niezawisłość lub bezstronność mogą być zasadnie poddane w wątpliwość z jakiejkolwiek innej przyczyny.

3. Jeżeli sędzia wyłącza się ze sprawy z jednego z wymienionych wyżej powodów, zgłasza to Przewodniczącemu Izby, który zwalnia tego sędziego od udziału w sprawie.

4. W przypadku jakiejkolwiek wątpliwości po stronie zainteresowanego sędziego lub Przewodniczącego co do istnienia jednej z przyczyn określonych w ust. 2 niniejszego Artykułu, kwestię tę rozstrzyga Izba. Po wysłuchaniu stanowiska zainteresowanego sędziego, Izba naradza się i głosuje bez jego udziału. Na potrzeby narady i głosowania w Izbie w tym przedmiocie jego miejsce w Izbie zajmuje pierwszy sędzia zastępca. To samo stosuje się, jeżeli sędzia zasiada z ramienia zainteresowanej Układającej się Strony zgodnie z Artykułami 29 i 30 niniejszego Regulaminu.

5. Poprzedzające przepisy stosuje się również do zasiadania przez sędziego jednoosobowo lub do udziału sędziego w Komitecie, z tym że zgłoszenie wymagane zgodnie z ustępami 1 i 3 niniejszego Artykułu jest dokonywane Przewodniczącemu Sekcji.

Artykuł  29 ²¹

(Sędziowie ad hoc)

a) Jeżeli sędzia wybrany z ramienia zainteresowanej Układającej się Strony jest niezdolny do zasiadania w Izbie, wyłącza się lub zostaje zwolniony albo jeżeli brak jest takiego sędziego, Przewodniczący Izby wyznacza sędziego ad hoc uprawnionego do udziału w rozpatrywaniu sprawy zgodnie z Artykułem 28 niniejszego Regulaminu z uprzednio złożonej przez Układającą się Stronę listy, zawierającej nazwiska od trzech do pięciu osób, które Układająca się Strona uznaje za kwalifikujące się do pełnienia urzędu sędziego ad hoc przez odnawialny okres czterech lat oraz za spełniające warunki określone w ustępie 1 lit. c) niniejszego Artykułu.

Lista uwzględnia przedstawicieli obu płci, a jej uzupełnienie stanowią dane biograficzne osób, których nazwiska wymienione są na liście. Osoby, których nazwiska wymienione są na liście, nie mogą reprezentować żadnej strony lub strony trzeciej w jakimkolwiek charakterze w postępowaniu przed Trybunałem.

b) Procedurę określoną w ustępie 1 lit. a) niniejszego Artykułu stosuje się, jeżeli wyznaczona w powyższy sposób osoba jest niezdolna do udziału w sprawie lub wyłącza się.

c) Sędzia ad hoc posiada kwalifikacje wymagane przez Artykuł 21 ust. 1 Konwencji oraz musi być w stanie sprostać wymaganiom dyspozycyjności i obecności przewidzianym w ustępie 5 niniejszego Artykułu. Przez okres pełnienia urzędu, sędzia ad hoc nie może reprezentować żadnej strony lub strony trzeciej w jakimkolwiek charakterze w postępowaniu przed Trybunałem.

2. Przewodniczący Izby wyznacza innego sędziego z wyboru do udziału w sprawie w charakterze sędziego ad hoc, jeżeli

a) do dnia zawiadomienia o skardze na podstawie Artykułu 54 ust. 2 lit. b) niniejszego Regulaminu, zainteresowana Układająca się Strona nie dostarczyła Szefowi Kancelarii listy określonej w ustępie 1 lit. a) niniejszego Artykułu bądź

b) Przewodniczący Izby ustalił, że mniej niż trzy osoby wskazane na liście spełniają warunki określone w ustępie 1 lit. c) niniejszego Artykułu.

3. Przewodniczący Izby może postanowić o niewyznaczaniu sędziego ad hoc zgodnie z ustępem 1 lit. a) lub ust. 2 niniejszego Artykułu do czasu dokonania zawiadomienia Układającej się Strony o skardze na podstawie Artykułu 54 ust. 2 lit. b) niniejszego Regulaminu. Do czasu podjęcia decyzji przez Przewodniczącego Izby, udział w sprawie bierze pierwszy sędzia zastępca.

4. Sędzia ad hoc składa przysięgę lub uroczyste oświadczenie przewidziane w Artykule 3 niniejszego Regulaminu na początku pierwszego po jego wyznaczeniu posiedzenia dla rozpatrzenia sprawy. Czynność ta podlega zaprotokołowaniu.

5. Sędziowie ad hoc muszą pozostawać do dyspozycji Trybunału oraz, z zastrzeżeniem Artykułu 26 ust. 2 niniejszego Regulaminu, uczestniczyć w posiedzeniach Izby.

6. Postanowienia niniejszego artykułu stosuje się odpowiednio do postępowania przed zespołem pięciu sędziów Wielkiej Izby w związku z wnioskiem o wydanie opinii doradczej złożonym na podstawie Artykułu 1 Protokołu nr 16 do Konwencji, jak również do postępowania przed Wielką Izbą utworzoną w celu rozpatrzenia wniosków przyjętych przez ten zespół.

Artykuł  30 ²²

(Wspólny interes)

1. Jeżeli wspólny interes mają dwie lub więcej Układających się Stron skarżących lub tych, przeciwko którym skarga jest skierowana, Przewodniczący Izby może zwrócić się do nich o porozumienie się w sprawie wyznaczenia jednego sędziego wybranego z ramienia jednej z zainteresowanych Układających się Stron jako sędziego wspólnego interesu, który będzie powołany do udziału w sprawie z urzędu. Jeżeli Strony nie mogą dojść do porozumienia, Przewodniczący wybiera sędziego wspólnego interesu w drodze losowania spośród sędziów zaproponowanych przez Strony.

2. Przewodniczący Izby może postanowić o niewystępowaniu do zainteresowanych Układających się stron o dokonanie wyznaczenia zgodnie z ustępem 1 niniejszego Artykułu do czasu dokonania zawiadomienia o skardze na podstawie Artykułu 54 ust. 2 niniejszego Regulaminu.

3. W razie sporu co do istnienia wspólnego interesu lub co do każdej związanej z tym kwestii, rozstrzyga Izba, w razie potrzeby po otrzymaniu pisemnych oświadczeń od zainteresowanych Układających się Stron.

¹⁶ Zmieniony przez Trybunał dnia 8 grudnia 2000 r., dnia 13 grudnia 2004 r., dnia 4 lipca i 7 listopada 2005 r., dnia 29 maja i 13 listopada 2006 r., dnia 6 maja 2013 r., dnia 19 września 2016 r. oraz dnia 11 października 2021 r.

¹⁷ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r. oraz dnia 6 maja 2013 r.

¹⁸ Zmieniony przez Trybunał dnia 13 listopada 2006 r. i dnia 2 kwietnia 2012 r.

¹⁹ Dodany przez Trybunał dnia 13 listopada 2006 r. i zmieniony dnia 14 stycznia 2013 r. oraz dnia 9 września 2019 r.

²⁰ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r., dnia 13 grudnia 2004 r., dnia 13 listopada 2006 r. oraz dnia 6 maja 2013 r.

²¹ Zmieniony przez Trybunał dnia 17 czerwca i 8 lipca 2002 r., dnia 13 listopada 2006 r., dnia 29 marca 2010 r., dnia 6 maja 2013 r., dnia 19 września 2016 r., dnia 16 kwietnia 2018 r. i dnia 3 czerwca 2019 r.

²² Zmieniony przez Trybunał dnia 7 lipca 2003 r.