Kostrzewa Piotr, Zbieg ubezpieczenia społecznego rolników i ubezpieczenia społecznego w ZUS z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej

Zbieg ubezpieczenia społecznego rolników i ubezpieczenia społecznego w ZUS z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej

Działalność wytwórcza w rolnictwie (prowadzenie gospodarstwa rolnego) jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 3 u.p.p., jednakże do tej działalności na mocy art. 6 ust. 1 u.p.p. nie stosuje się przepisów u.p.p. (wyrok NSA z dnia 29 sierpnia 2007 r., II OSK 1618/06). Z tego też względu niektóre akty prawne na określenie działalności gospodarczej innej niż działalność wytwórcza w rolnictwie używają określenia pozarolnicza działalność gospodarcza. Niektórzy rolnicy i ich domownicy prowadzenie gospodarstwa rolnego czy też pracę w gospodarstwie rolnym, łączą z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. W takiej sytuacji nieodzowne jest ustalenie, do którego systemu zaopatrzenia emerytalnego przynależy taka osoba. Do systemu realizowanego przez ZUS czy też do systemu realizowanego przez KRUS.

Należy przy tym wyjaśnić, że rolnikiem w rozumieniu u.u.s.r. jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia.

Natomiast domownikiem w rozumieniu u.u.s.r. jest osoba bliska rolnikowi, która:

a) ukończyła 16 lat,

b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Rolnicy i ich domownicy, którzy spełniają warunki do podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu, tj. obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie przepisów u.s.u.s. lub zaopatrzeniu emerytalnemu określonemu w odrębnych przepisach (np. zaopatrzeniu emerytalnemu funkcjonariuszy służb mundurowych), nie mogą z mocy ustawy podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Nie oznacza to jednak, że każdy rolnik lub domownik, który rozpocznie taką działalność nie może być objęty ubezpieczeniem społecznym rolników. Pomimo wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej nadal może być ubezpieczony w KRUS rolnik lub domownik, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy przez co najmniej 3 lata przed rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej,

2) złożył w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej,

3) jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,

4) nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,

5) nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

6) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza granicznej kwoty.

Ważne!

Za pozarolniczą działalność gospodarczą dla potrzeb u.u.s.r. uważa się pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na terytorium Polski przez osoby fizyczne na podstawie przepisów u.p.p., z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:

1) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;

2) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaświadczenie albo oświadczenie, że nie została przekroczona graniczna kwota podatku dochodowego rolnik lub domownik obowiązany jest złożyć w KRUS wraz z oświadczeniem o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników, chyba że rolnik lub domownik nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku podatkowym. Takie zaświadczenie albo oświadczenie, że nie została przekroczona graniczna kwota podatku dochodowego, rolnik lub domownik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegający ubezpieczeniu w KRUS, obowiązany jest także złożyć w KRUS do dnia 31 maja każdego roku podatkowego.

Ważne!

Niedochowanie terminu złożenia oświadczenia o zamiarze kontynuowania ubezpieczenia społecznego rolników bądź terminu złożenia zaświadczenia albo oświadczenia, że nie została przekroczona graniczna kwota podatku dochodowego, sprawia, że następuje ustanie ubezpieczenia społecznego rolników. W pierwszym przypadku następuje to od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, a w drugim przypadku z dniem, do którego rolnik lub domownik obowiązany był złożyć zaświadczenie albo oświadczenie w KRUS. Powyższe terminy mogą być jednak przywrócone na wniosek zainteresowanego rolnika lub domownika, jeżeli udowodni on, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych.