Musiał Krzysztof J., Ustalenie właściwości miejscowej organu podatkowego w zakresie podatku akcyzowego

Ustalenie właściwości miejscowej organu podatkowego w zakresie podatku akcyzowego

Procedura dotyczy zasad ustalania organu właściwego do wykonywania zadań w zakresie akcyzy na terytorium kraju, w tym także w zakresie dotyczącym znaków akcyzy.

Przez właściwość organu rozumie się zdolność prawną do rozpatrywania i rozstrzygania spraw podatkowych określonego rodzaju, a więc prowadzenia postępowania podatkowego w konkretnych sprawach. Pojęcia tego nie należy jednak łączyć tylko z prowadzeniem postępowania podatkowego. Jak zauważa B. Adamiak, właściwości organów podatkowych nie można wiązać wyłącznie ze zdolnością prawną do prowadzenia postępowania podatkowego, lecz „ze zdolnością prawną do prowadzenia spraw z zakresu prawa podatkowego, które obejmuje w większości prowadzenie spraw wynikających z realizacji wypływającego z mocy prawa obowiązku, zaś jego autorytatywna konkretyzacja w postępowaniu podatkowym należy do sytuacji szczególnej, wyjątkowej” (por. B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wrocław 2010, s. 147). W tym sensie zatem właściwością organów podatkowych w zakresie akcyzy będzie objęty przykładowo pobór tego podatku rozumiany jako przyjmowanie wpłat od podatników prawidłowo dokonujących samoobliczenia podatkowego; sytuacją wyjątkową - z założenia - będzie natomiast przypadek, w którym na skutek kontroli tego samoobliczenia organ właściwy dokona wymiaru podatkowego.

Artykuł 15 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) - dalej o.p., określa dwa rodzaje właściwości organów podatkowych - właściwość rzeczową i właściwość miejscową. Na podstawie przepisów prawa procesowego wyróżniamy trzeci rodzaj właściwości - właściwość instancyjną, a więc zdolność prawną organu podatkowego, zazwyczaj wyższego stopnia, do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w toku instancji oraz w nadzwyczajnych trybach postępowania podatkowego (por. B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Wrocław 2010, s. 148).

Z kolei ze względu na źródło regulacji właściwości organów podatkowych wyróżnić też można właściwość delegacyjną, polegającą na przekazaniu prowadzenia danej sprawy albo konkretnej czynności procesowej jednemu organowi podatkowemu przez drugi organ podatkowy.

Przez właściwość rzeczową organu podatkowego rozumiemy, najogólniej rzecz ujmując, jego zdolność do prowadzenia określonego rodzaju spraw podatkowych. Określa ona przedmiotowy zakres działania organu. Właściwość rzeczową ustala się zgodnie z art. 16 o.p. według przepisów określających zakres działania organów podatkowych. Na tle tego przepisu zwraca się jednak w literaturze uwagę, że pojęcie „zakres działania” jest związane z tą grupą norm ustrojowych, które określają zadania, jakie powinny realizować organy administracji publicznej. Natomiast o właściwości tych organów do rozpoznania i rozstrzygnięcia określonej kategorii spraw stanowią przepisy prawne regulujące kompetencje zawarte w aktach materialnoprawnych. Przy ustalaniu więc właściwości rzeczowej organów podatkowych nie można się ograniczyć jedynie do przepisów określających zakres ich działania, lecz trzeba sięgać również do ustaw podatkowych (tak A. Kabat [w:] B. Gruszczyński, M. Niezgódka-Medek, R. Hauser, A. Kabat, S. Babiarz, B. Dauter, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2011, uwagi do art. 16 o.p.).

W sprawach z zakresu akcyzy właściwość ta wynika bezpośrednio z przepisów ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1542 z późn. zm.) - dalej u.p.a., które przyznają ją naczelnikom urzędów skarbowych, naczelnikom urzędów celno-skarbowych oraz dyrektorom izby administracji skarbowej.

A zatem katalog czynności z zakresu akcyzy objętych właściwością naczelników urzędów skarbowych, naczelników urzędów celno-skarbowych oraz dyrektorów izb administracji skarbowych, określany będzie ostatecznie przede wszystkim na podstawie przepisów u.p.a. W tym znaczeniu zatem sformułowanie „właściwość w zakresie akcyzy” będzie odnosiło się do wszelkich przewidzianych w tej ustawie (ale i w innych ustawach) czynności związanych z podatkiem akcyzowym, w tym do: złożenia zgłoszenia rejestracyjnego, składania deklaracji podatkowych i informacji o wyrobach akcyzowych w składach podatkowych, składania zestawień oświadczeń o przeznaczeniu wyrobów akcyzowych, złożenia zabezpieczenia akcyzowego i wniosku o zwolnienie z takiego zabezpieczenia i zapłaty akcyzy itp.