Sobieska Maria, Ustalanie wymiaru zasiłku macierzyńskiego

Ustalanie wymiaru zasiłku macierzyńskiego

Czym jest zasiłek macierzyński?

Niniejsza procedura zawiera praktyczne i merytoryczne informacje na temat ustalania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Obrazuje też kolejne etapy procesu ustalania wysokości zasiłku i kroki, jakie mogą podjąć podmioty, aby z tego uprawnienia skorzystać. Procedura zawiera również wzory xls pozwalające wyliczyć wysokość zasiłku macierzyńskiego w 4 wariantach:

1. Zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy (wariant I)

2. Zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy (wariant II)

3. Zasiłek macierzyński w wysokości 80% i 100% podstawy - wyrównanie (wariant III)

4. Zasiłek macierzyński w wysokości 100% i 60% podstawy (wariant IV).

W kontekście tego tematu, co do zasady występują dwie strony: pracodawca i osoba uprawniona (pracownica, pracownik-ojciec wychowujący dziecko lub ogólnie nazywając: rodzice adopcyjni).

Cały proces rozgrywa się pomiędzy ww. podmiotami. Krok jednej strony determinuje lub obliguje zachowanie lub zaniechanie drugiej strony.

Zasiłek macierzyński jest ściśle związany z faktem wykorzystywania urlopów związanych z rodzicielstwem, z wyłączeniem urlopu wychowawczego. Jest on ekwiwalentem pieniężnym wypłacanym osobie uprawnionej za czas pozostawania na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim i urlopie macierzyńskim udzielonym na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu macierzyńskiego udzielonego na warunkach dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego i urlopu rodzicielskiego. Co do zasady urlop macierzyński przysługuje pracownikowi, jednak art. 30 ust. 1 u.ś.p.u.s. wskazuje, że uprawnienie do zasiłku macierzyńskiego przysługuje też po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Dodatkowo należy też pamiętać, że zasiłek macierzyński co do zasady jest świadczeniem przysługującym ubezpieczonemu/ubezpieczonej przebywającym na urlopach związanych z urodzeniem dziecka z wyłączeniem urlopu wychowawczego. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że z urlopów związanych z urodzeniem dziecka mogą korzystać ubezpieczona jak i pracownik-ojciec wychowujący dziecko i w tym zakresie mamy do czynienia z wieloma wariantami. Niniejsza procedura nie obrazuje wszystkich wariantów, a tylko te, od których uzależniona jest wysokość zasiłku macierzyńskiego. Kwota zasiłku została ustawowo ustalona na poziomie 100%, 80%, 60% podstawy zasiłku. Niniejsza procedura pokazuje, w jakich okolicznościach następuje zróżnicowanie wysokości zasiłku macierzyńskiego, który skorelowany jest z prawem do poszczególnych rodzajów urlopów związanych z urodzeniem dziecka.

Udzielenie urlopu macierzyńskiego jest czynnością obligatoryjną, której dokonuje pracodawca. Wraz z momentem urodzenia dziecka, pracownicy z mocy prawa przysługuje urlop macierzyński, natomiast sam fakt udzielenia urlopu przez pracodawcę jest czynnością formalną.

Uwaga!

Pracownica nie jest zobowiązana do składania wniosku o udzielenie podstawowego urlopu macierzyńskiego.

Natomiast w praktyce powstają wątpliwości: jak i kiedy udzielić urlopu macierzyńskiego? Przyglądając się temu problemowi praktycznie można sobie postawić pytania, czy:

1. sama informacja uzyskana od pracownicy, czy ojca dziecka o dacie porodu wystarczy, żeby udzielić urlopu macierzyńskiego i ustalić wysokość zasiłku?

2. można udzielić urlopu macierzyńskiego tylko na podstawie informacji o dacie porodu otrzymanej w drodze rozmowy telefonicznej lub kontaktu mailowego itp.?

Często też mamy do czynienia z sytuacją, w której pracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim z kodem B i w okresie takiej absencji dochodzi do urodzenia dziecka, wówczas również rodzą się wątpliwości, jak postąpić w takiej sytuacji?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytania należy odwołać się do § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2012 r. poz. 444) - dalej r.d.z.u.s., który to wskazuje jakie dokumenty są podstawą do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego ustalony zgodnie z przepisami k.p.

Zasadniczo na podstawie wyżej powołanego artykułu mamy do czynienia z dwoma dokumentami, na podstawie których można przyznać prawo do zasiłku macierzyńskiego:

1. Skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopia, poświadczona przez płatnika za zgodność z oryginałem, w przypadku udzielania urlopu macierzyńskiego od daty porodu.

2. Zaświadczenie o dacie porodu, w przypadku udzielenia urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu.

Uwaga!

Pracownica, zgodnie z art. 180 § 3 k.p., nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego może wykorzystać przed przewidywaną datą porodu.

W praktyce będzie to oznaczało, że może ona wykorzystać: tydzień, 2 tygodnie, 3 tygodnie, 4 tygodnie, 5 tygodni lub 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu. Uprawnienie to przysługuje tylko pracownicy.

Po porodzie, wykorzystuje ona pozostałą część urlopu macierzyńskiego, którego nie wykorzystała przed porodem, aż do wyczerpania limitu urlopu macierzyńskiego przysługującego w wymiarze podstawowym.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika jedna zasada: pracodawca udziela urlopu macierzyńskiego na podstawie ww. dokumentów. Żadna inna forma informacji o fakcie urodzenia dziecka, poza określonymi w r.d.z.u.s., nie może być podstawą udzielenia urlopu macierzyńskiego. W praktyce zdarzają się sytuacje udzielania urlopu macierzyńskiego i wypłaty zasiłku po przesłaniu skanu kompletu dokumentów, należy jednak pamiętać, że r.d.z.u.s. nie wskazuje takiej alternatywnej formy dokumentowania uprawnień związanych z rodzicielstwem.

W kontekście omawianego zagadnienie należy też pamiętać, że uprawnienie do urlopu macierzyńskiego jest związane z faktem urodzenia dziecka. Przy czym zarówno urodzenie dziecka żywego, jak i martwego, oraz zgon dziecka gwarantuje pracownicy prawo do wykorzystania urlopu macierzyńskiego, tylko w różnym wymiarze. Z urlopów związanych z rodzicielstwem może skorzystać również pracownik-ojciec wychowujący dziecko.

Urlop macierzyński udzielany jest w tygodniach. Zgodnie z definicją tygodnia zawartą w art. 183¹ § 1 k.p., przez tydzień należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych.

Pracownica wraz z urodzeniem dziecka nabywa prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze określonym w art. 180 § 1 k.p., a więc faktycznie od daty porodu (w niektórych przypadkach przed porodem) rozpoczyna przebywanie na urlopie macierzyńskim, choć formalnie wymaga się od niej udokumentowania faktu urodzenia dziecka, czy poświadczenia przewidywanej daty porodu w celu prawidłowego ustalenia wymiaru urlopu macierzyńskiego i daty jego rozpoczęcia.

Z faktem korzystania z urlopu macierzyńskiego połączone jest uprawnienie do otrzymania w czasie jego trwania świadczenia pieniężnego w postaci zasiłku macierzyńskiego. Pracodawca w okresie trwania urlopu musi być przygotowany na pewne decyzje, jakie pracownica może podjąć w trakcie trwania tego urlopu.