Krywan Tomasz, Ustalanie miejsca świadczenia usług wynajmu środków transportu

Ustalanie miejsca świadczenia usług wynajmu środków transportu

Procedura pozwala ustalić miejsce świadczenia usługi wynajmu środka transportu w VAT.

Dla celów ustalania miejsca świadczenia pojęcie środków transportu rozumie się w sposób szczególny (nie ma odpowiedniego zastosowania definicja nowych środków transportu zawarta w art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm. - dalej u.p.t.u.). Pod pojęciem tym rozumie się - jak wynika z art. 38 r.w.r. - wszelkie pojazdy, mechaniczne lub inne, a także innego rodzaju wyposażenie i urządzenia służące do przewozu osób lub rzeczy z miejsca na miejsce, w tym przeznaczone do ciągnięcia, przesuwania lub pchania przez pojazdy, i zasadniczo zaprojektowane oraz faktycznie nadające się do wykorzystania w celu transportu. W szczególności - jak wynika z art. 38 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego Rady Unii Europejskiej z dnia 15 marca 2011 r. nr 282/2010 (Dz. Urz. UE L 2011 r. Nr 77, poz. 1 z późn. zm.) - dalej r.w.r., środkami transportu są następujące pojazdy:

1) pojazdy lądowe, takie jak samochody, motocykle, rowery, trójkołowce oraz pojazdy turystyczne;

2) przyczepy i naczepy;

3) wagony kolejowe;

4) statki;

5) statki powietrzne;

6) pojazdy dostosowane specjalnie do przewozu osób chorych lub rannych;

7) ciągniki i inne pojazdy rolnicze;

8) pojazdy o napędzie mechanicznym lub elektrycznym przeznaczone dla osób niepełnosprawnych.

Środkami transportu nie są natomiast pojazdy trwale unieruchomione ani kontenery (zob. art. 38 ust. 3 r.w.r.).

Usługą wynajmu środka transportu nie jest przy tym usługa wynajmu jachtu pełnomorskiego. Orzekł tak NSA w wyroku z dnia 20 sierpnia 2015 r., I FSK 832/14, w którym czytamy, że „wynajęcie jachtu pełnomorskiego wyposażonego w kabiny załogi umożliwiające zakwaterowanie na jednostce w pełni odpowiada elementom przedmiotowo i podmiotowo istotnym umowy najmu w rozumieniu u.p.t.u., co nakazuje stosować do takiej czynności przepis art. 28j u.p.t.u.”.

Przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających - przez okres nieprzekraczający 90 dni (zob. art. 28j ust. 2 u.p.t.u.). Na gruncie tego przepisu wątpliwości może budzić sposób, w jaki należy liczyć okres ciągłego posiadania lub korzystania ze środka transportu. Dlatego też art. 39 r.w.r. precyzuje, że:

1) czas ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu (w polskiej nomenklaturze czas ciągłego posiadania lub korzystania ze środka transportu), który jest przedmiotem wynajmu, jest określany, co do zasady, na podstawie umowy zawartej przez strony; zasada ta nie obowiązuje jednak bezwzględnie - umowa zawarta przez strony jest jedynie podstawą domniemania, które można obalić w razie jakichkolwiek przesłanek wynikających ze stanu faktycznego lub prawnego, pozwalających na ustalenie faktycznego czasu ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu (zob. art. 39 ust. 1 akapity pierwszy i drugi r.w.r.);

2) spowodowane siłą wyższą przekroczenie przewidzianego w umowie czasu wynajmu krótkoterminowego nie ma wpływu na określenie czasu ciągłego posiadania lub korzystania ze środka transportu (zob. art. 39 ust. 1 akapit trzeci r.w.r.); a zatem spowodowane siłą wyższą przekroczenie przewidzianego w umowie czasu wynajmu krótkoterminowego nie wyłącza stosowania art. 28j u.p.t.u.;

3) w przypadku gdy wynajem tego samego środka transportu jest objęty następującymi po sobie umowami zawartymi między tymi samymi stronami, czas wynajmu odpowiada okresowi ciągłego posiadania lub użytkowania tego środka transportu na podstawie wszystkich umów; na użytek tego przepisu umowa i jej przedłużenie stanowią następujące po sobie umowy; okresy obowiązywania umowy lub umów krótkoterminowego wynajmu, które poprzedzają umowę uznaną za długoterminową, nie są jednak kwestionowane, o ile nie wystąpiły nadużycia (zob. art. 39 ust. 2 r.w.r.); przepisy te uzupełnia art. 39 ust. 3 r.w.r., który stanowi, że o ile nie wystąpiły nadużycia, następujące po sobie umowy między tymi samymi stronami dotyczące różnych środków transportu nie są uważane za następujące po sobie umowy do celów art. 39 ust. 2 r.w.r.