Stefański Ryszard A., Ukaranie karą porządkową grzywny lub pozbawienia wolności za naruszenie powagi sądu

Ukaranie karą porządkową grzywny lub pozbawienia wolności za naruszenie powagi sądu

Upomnienie, wydalenie z sali osoby lub publiczności mają charakter porządkowy. Mogą one być jednak niewspółmierne do wagi negatywnego zachowania. Prawo o ustroju sądów powszechnych przewiduje kary porządkowe w postaci grzywny do 3.000 zł oraz pozbawienia wolności do 14 dni (art. 49 § 1 u.s.p.).

Kara porządkowa grzywny lub pozbawienia wolności może być nałożona na osobę, która dopuściła się naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi, innemu organowi państwowemu lub osobom biorącym udział w sprawie, sąd może ukarać winnego karą porządkową grzywny w wysokości do 3.000 zł lub karą pozbawienia wolności do 14 dni. Naruszenie powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych stanowi też materialną przesłankę upomnienia lub wydalenia osoby, co prima vista prowadzi do wniosku, że za każde z tych zachowań możliwe jest zarówno wydalenie, jak i ukaranie kara porządkowa grzywny lub pozbawienia wolności. Ze względu na to, że kara porządkowa grzywny jest znaczenie surowszym środkiem, zasadnie w literaturze przyjmuje się, że chodzi o ciężkie naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych. Słusznie wywodzi się, że chodzi o czyny o większej szkodliwości, szczególnie rażące lub uporczywe (T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski, Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa. Komentarz, Warszawa 2009, s. 167). Samoistną podstawę orzeczenia tej kary porządkowej stanowi ubliżanie sądowi, innemu organowi państwowemu lub osobom biorącym udział w sprawie.

Jeśli chodzi o karę pozbawienia wolności, powinno to mieć miejsce w wyjątkowej sytuacji, zwłaszcza, gdy naruszenie ma poważny charakter lub jest rażące i mimo podjęcia innych środków nie uzyskano zmiany postępowania.

„Ubliżeniem” jest każde zachowanie, które według zdeterminowanych kulturowo, powszechnie przyjętych ocen stanowi wyraz pogardy dla godności drugiego człowieka. Zasadnie wskazuje się w orzecznictwie, że „Znieważenie sądu w rozumieniu art. 49 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych może być wyrażone słownie, gestem i w każdy inny sposób. Zatem sąd merytoryczny słusznie nałożył na świadka karę porządkową grzywny wskutek stawienia się go na rozprawę w stanie nietrzeźwym, gdyż takie naganne zachowanie mieści się w zakresie pojęcia zniewagi sądu określonym w wyżej powołanym przepisie” (postanowienie SA w Katowicach z dnia 2 sierpnia 2006 r., II AKz 514/06, KZS 2007, nr 1, poz. 114).

Sądem jest każdy członek składu orzekającego, tj. sędzia lub ławnik, a innym organem państwowym jest zarówno organ państwowy, jak i każdy organ państwowy biorący udział w postępowaniu karnym. Osobami biorącymi udział w sprawie są: strony, świadek, biegły, specjalista, tłumacz, protokolant i woźny sądowy.