Musiał Krzysztof J., Terminy zwrotu nadpłaty

Terminy zwrotu nadpłaty

Procedura przedstawia terminy zwrotu nadpłaty.

Nadpłata powstaje, gdy świadczenie podatkowe w ogóle nie powinno mieć miejsca lub też gdy świadczenie dłużnika podatkowego jest wyższe niż powinno to wynikać z treści obowiązującego prawa. Nadpłatą więc, zgodnie z art. 72 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 r. z późn. zm.) - dalej o.p., będzie zarówno kwota podatku nadpłaconego, jak i nienależnie zapłaconego, a także kwota podatku nienależnie pobranego przez płatnika lub pobranego przez niego w kwocie wyższej od należnej. Za nadpłatę uznaje się także nienależnie uiszczone odsetki za zwłokę. W sytuacji, gdy wpłata dotyczyła zaległości podatkowej, na równi z nadpłatą traktuje się także część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę. W myśl art. 72 § 1 pkt 4 o.p., za nadpłatę uważa się także kwotę zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej. W każdym przypadku nadpłaty podatkowej wierzyciel podatkowy otrzymuje świadczenie podatkowe bezpodstawnie.

W przepisach ordynacji podatkowej dokonuje się rozróżnienia zdarzeń, od momentu zaistnienia których powstaje nadpłata. Przepisy art. 73 o.p. określają dwa równorzędne momenty powstania nadpłaty, w zależności od zdarzenia ją powodującego. Regulacja zawarta w art. 74 o.p. określa natomiast przypadek powstania nadpłaty na skutek wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny lub wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W przypadkach określonych w art. 73 § 2 o.p. (złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego, deklaracji podatku akcyzowego dla podatników podatku akcyzowego, deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych; momentem powstania nadpłaty jest dzień złożenia (skorygowania) zeznania lub deklaracji. W tych przypadkach nadpłata nie powstaje z dniem dokonania wpłaty kwoty nienależnej lub w wysokości wyższej od należnej. We wszystkich innych niż wymienione wyżej przypadki nadpłata powstaje w dniu dokonania zapłaty (pobrania przez płatnika). Dzień faktycznego wpłacenia przez podatnika, płatnika, inkasenta, spadkobiercę i osobę trzecią należności w kwotach przekraczających ich wynikające z ustawy lub decyzji zobowiązania, uznaje się za dzień powstania nadpłaty.

Co więcej, stosownie do art. 72 § 1a i 1b o.p., na równi z nadpłatą traktuje się kwotę stanowiącą różnicę określoną zgodnie z art. 27f ust. 8–10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., wykazaną w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.p.d.o.f., lub wynikającą z decyzji oraz kwotę przysługującą podatnikowi na podstawie art. 26ea ust. 1 i 2 u.p.d.o.f. oraz kwotę przysługującą podatnikowi na podstawie art. 18da ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2805 z późn. zm.), wykazaną w zeznaniu lub wynikającą z decyzji.

Nadpłata powstaje również na skutek zmiany (art. 253 i art. 253a o.p.) uchylenia (art. 226, art. 233 i art. 255 o.p.) lub stwierdzenia nieważności (art. 247 o.p) decyzji podatkowej - ustalającej lub określającej wysokość zobowiązania podatkowego podatnika, albo stanowiącej o odpowiedzialności podatkowej płatnika, inkasenta, osoby trzeciej lub spadkobiercy. Powstanie nadpłaty zachodzi również w przypadku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji organu podatkowego I instancji przez sąd administracyjny oraz na skutek wydania orzeczenia TK o niezgodności podstawy prawnej powstania zobowiązania podatkowego z Konstytucją lub też orzeczenia TSUE wskazującego na nieprawidłowości w implementowaniu prawa europejskiego do krajowego porządku prawnego.

W myśl art. 76 o.p., nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, kosztów, upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. Wystąpienie nadpłaty nie daje więc podatnikowi pełnej swobody w dysponowaniu nią. Mamy tu zatem do czynienia z zasadą pośredniego zwrotu nadpłaty. Dopiero gdy u podatnika brak jest zaległości podatkowych i nie złoży on wniosku o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań, przysługuje mu jej bezpośredni zwrot.

W razie zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a o.p., oraz bieżących zobowiązań podatkowych ma pierwszeństwo przed realizacją zajęcia.

Regulacje wynikające z powyższego przepisu stosuje się odpowiednio do zaliczania nadpłaty płatnika lub inkasenta na poczet jego zaległości podatkowych, bieżących zobowiązań podatkowych lub zobowiązań powstałych w związku z wykonywaniem obowiązków płatnika lub inkasenta. Regulacje te stosuje się również odpowiednio do spółki cywilnej na poczet zobowiązań wspólników lub byłych wspólników tej spółki, z tym że w przypadku istniejącej spółki wymaga to zgody wszystkich wspólników.